پوشاک و لباس مردم بلوچ

پوشاک و لباس مردم بلوچ ، را باخواندن این مطلب بیشتر بشناسیم .شکل پوشش گروه های انسانی ارتباط مستقیمی با شرایط اقلیمی، فرهنگی و قومی هر منطقه دارد. همچنین پوشاک معرف ذوق و هنر، آداب و سنت های جوامع بشری بوده است. یکی از موضوعاتی که پیش از همه توجه انسان را در بدو ورود به سیستان و بلوچستان جذب می کند، تنوع رنگ در پوشاک است.لباس بلوچ ها طی زمان تعییراتی کرده ولی هم چنان نمایشگر پوشاک ویژه مردم این منطقه است .

نام و مشخصات برخی البسه مرد بلوچ که به طور سنتی سفید رنگ است عبارتند از :
پاک : عمامه ای گرد که بر سر می بندند .
مسر : دستمال سر ، شبیه عمامه می بندند .
کلاه سوپی : عرقچین است و در مسجد و عبادت بر سر می گذارند .
چگن دوز : کلاه دست دوزی شده اعیانی
جامک : پیراهن مردانه ای است کشاد و جادار
لنگ : پارچه ای است که به دور گردن می آویزند .
گنج پراک : زیر پیراهن
پاجامک : شلوار گشاد و چین دار بلوچی است .
سرین بند : کمربندی است پارچه ای برای شلوار
شال : کت پشمی که زمستان می پوشند
سواس و پوزا : کفشی است که با برگ خرمای وحشی می بافند .
کوش : کفش چرمی
دو بنده : پا افزاری است که با پوست گاو می سازند .
کرو : جوراب پشمی برای زمستان

زنان لوچ هم همراه با جامک و پاحامک مردانه با برخی تغییرات تکو (چارقد )،سریگ (روسری ) که بزرگتر از چارقد هست به سر می کند . کفش و جوراب او نیز همان نامها را دارد . زن بلوچ طبق آداب و رسوم زنان ایلات مقید به زینت آلاتی است که نام برخی از آنها چنین است : در (گوشواره ، پولک ،پولوه ،گیگ،پور (سینه ریز ) ،کید ، سربند و مزبری .
انواع مختلف گوشواره‏هایی که مورد استفاده قرار می گیرد دُرّ – والی – نالوک – چُلُمب – جُمکه – بادی و … است.کید از طلا ساخته می‏شود که در موی سر فرو می‏کنند و به طرف دو گوش پائین می‏آید و دُرّ را نگه می‏دارد.چَلاّ همان انگشتری است که در اصطلاح محلی «مُندریک» نامیده می‏شود.کَپَکوَ نیم کره هایی از طلا است که بر قطعه‏ای از پارچه می‏دوزند و به گردن می‏بندند و با دانه های فیروزه و یاقوت آنرا تزئین می‏کنند.

پادیگ مچ بند نقره‏ای یا طلایی است که به مچ پا می‏بندند و در هنگام راه رفتن صدا می‏دهد پولّوک از طلا درست می‏شود که آنرا در سوراخ بینی نصب می‏کنند.
پلوه به شکل بیضی از طلا و فیروزه ساخته می‏شود و زنان آنرا در سوراخ غضروف بینی قرار می‏دهند.سنجاق (تاسنی) از طلا ساخته می‏شود به صورت نیمه دایره‏ای است که روی آن یاقوت یا فیروزه کار گذاشته ‏اند و در لباس زنان بلوچ بجای دکمه بکار می‏رود.

لباس مردان و زننان بلوچ بسیار شبیه لباس مردان منطقه بلوچستان بزرگ (پاکستان و افغانستان ) است . در برخی موارد این لباس ها از پاکستان به بلوچستان ایران صادر می شود و مجموعا لباس های پاکستانی در مغازه های سیستان و بلوچستان به ویژه زاهدان به وفور یافت می شود . زیور آلات زنان نیز بعضا از پاکستاان و هندوستان وارد منطقه می شود . اما لباس های سوزن دوزی زنان پوشاک و صنعت داخلی است و زنان ثروتمند بلوچ این لباس های گران قیمت را بر تن می کنند .

پوشاک مردم سیستان و بلوچستان، با توجه به موقعیت زمانی و مکانی، تفاوت عمده ای دارد. پوشاک مورد استفاده هنگام کار، مراسم شادی و عزا و … در فصل های مختلف سال با توجه به طبقات اجتماعی در گروه زنان، مردان، کودکان و نوجوانان متفاوت است.

پوشاک مردم سیستان عمدتا شامل دستار، سر پوش پیراهن و شلوار است و بیشتر به رنگ سفید است پیراهن مردان بلند و تا سر زانو است.همچنین مردان سیستانی جلیقه ای روی پیراهن می پوشند که به آن جلزقهjelezge می گویند.

از مشخصات لباس زن سیستانی نوعی سوزن دوزی است که در حاشیه یقه و سر آستین به کار می رود و در محل به آن (سیاه دوزی ) می گویند. دستاری مستطیل شکلی نیز به سر می بندند.

پوشش مردان و زنان بلوچ بسیار ساده و در عین حال زیبا و مناسب برای اقلیم بلوچستان میباشد. عموما پوشاک مردان بلوچ شامل یک پیراهن بلندو شلوار گشاد وبسیارپرچین به همراه دستار یا لنگی بردور سر میباشد که اغلب سفید رنگ است. در دوخت و تزیین لباس های زنانه از هنر منحصر به فرد سوزن دوزی و پریوار دوزی بلوچ استفاده می شود که هنر سوزن دوزی روی پیش سینه، سر آستین، جیب بلند در جلو و همچنین حاشیه شلوار در پایین خود نمایی می کند. رنگ ونقش این تزئینات سوزندوزی شده درمناطق مختلف بلوچستان اندکی باهم متفاوت میباشد . دستار زنان بلوچ، روسری مستطیل شکلی است که توسط هنر بلوچی و پریوال دوزی تزیین می شود. باید گفت آنچه زیبایی پوشاک زنان بلوچ را کامل می کند زیور آلاتی از طلا و جواهر است که ساخت ان نیز یکی از هنرهای سنتی و اصیل منطقه است. زنان بلوچ به زیور آلات و لباس اهمیت زیادی می‏دهند.