پل کوچک خداآفرین در تاریخ ۵ اسفند ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۸۵۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پلهای خداآفرین بر روی رودخانه ارس در مجاورت دهستان کیوان بخش خداآفرین و ۸۰ کیلومتری شمال شهرستان کلیبر، به فاصله حدود ۱۰۰ متری از همدیگر قرار دارد. در حال حاضر، یکی از پلها مورد استفاده قرار میگیرد.
پلهایی که امروزه بر روی رودخانه ارس مشاهده میشود، ظاهراً مربوط به دوره صفویه و قاجاریه است. پل کوچک خداآفرین که به صورت نیمه ویران درآمده و بخشی از طاقهای آن فرو ریخته، مربوط به دوره صفوی و احتمالاً از ساختههای شاه عباس اول است. این پل حدود ۱۲۰ متر طول، ۶ متر عرض، ۱۲ متر ارتفاع و ۱۱ دهانه یا چشمه طاق داشته و برای ساخت آن از سنگهای تراشیده، سنگ لاشه و ملات آهکی استفاده شده است. در حال حاضر، تنها سه دهانه پل باقی مانده و بقیه از بین رفته است.
فهرست
چند پل در خداآفرین وجود دارد؟
دو پل در خداآفرین وجود دارد. این پلها با فاصله ۱۰۰ متر از هم قرار دارند و در باریکترین قسمت رودخانه ساخته شدهاند. پلها از لحاظ معماری با هم یکی نیستند. یکی از پلها که از سنگ ساخته شده به رنگ سفید است و ۱۱ دهانه دارد. بلندی این پل ۱۲ متر و طول آن ۱۳۰ متر است. یک سوم پل قدیمی سنگی خداآفرین در سال ۱۸۲۸ میلادی بعد از عهدنامه ترکمانچای منفجر شد و بخشهای مهمی از پل تخریب شد.دو پل خداآفرین به فاصله ۱۰۰ متر از هم قرار دارند.
پایینتر از پل سنگی، پل دیگری قرار دارد که با آجر ساخته شده است. رودخانه در این بخش از پل، عریضتر میشود. طول پل بزرگ خداآفرین در حدود ۲۰۰ متر و عرض آن ۴/۵ متر است. این پل ۱۵ دهانه دارد. پل آجری موجشکنهای مخصوصی دارد. برخی پژوهشگران بر این عقیده هستند که این پل در دوره صفویه ساخته شده است.
قدمت پلهای خداآفرین
پل سنگی خداآفرین سازهای بسیار قدیمی است؛ اما هیچ سند یا سنگنوشتهای در بدنه این پلها وجود ندارد که تاریخ و قدمت پل روی آن نوشته شده باشد. ازاینرو، تاریخ دقیق ساخت پل مشخص نیست و به ناچار باید به منابعی بسنده کنیم که ساخت اولیه پل سنگی خداآفرین را به کوروش نسبت میدهند.برخی باستانشناسان با تحقیقات خود به این نتیجه رسیدهاند که کوروش این پل را ساخت تا بهوسیله آن لشکریان خود را از رود ارس عبور دهد؛ به این دلیل، نام پل سیروس بر آن مانده است. یونانیان کوروش را به نام سیروس میخواندند.
قدیمیترین پل روی رودخانه در اوایل هزاره اول پیش از میلاد ساخته شده و حمدالله مستوفی در کتاب خود که به نام نزههالقلوب که آن را در سال ۷۴۰ هجری قمری نوشته، از پل خداآفرین نام برده است. برخی بنای پل را به دوره ساسانی نسبت میدهند، در صورتی که پل از قبل وجود داشت و در این دوره تعمیر شده است.
قدمت پل دوم یا پل آجری خداآفرین که پایینتر از پل سنگی قرار دارد، به دوره صفویه میرسد.
تاریخ و علت ساخت پلهای خداآفرین
قفقاز بخشی از تاریخ ایران فرهنگی به شمار میرود و تاریخ آن پیوستگی جداییناپذیری از تاریخ ایران دارد. رود ارس مرز ایران و جهوری آذربایجان است. پل خداآفرین روی رودخانه ارس گذرگاهی تاریخی بود که بین آذربایجان و قفقاز قرار داشت و هنوز هم با گذشت زمان، ارزش خود را حفظ کرده است.
پلهای خداآفرین در طول تاریخ با رویدادهای بسیاری پیوند خوردهاند که مهمترین آنها عبور اعراب از این پل و حمله به قفقاز و دیگری جنگهای ایران و روس در دوره پادشاهی فتحعلیشاه قاجار است.
پل در این جنگها گذرگاهی برای ارتشهای مهاجم بود و رویدادهای خونین بسیاری به خود دید. پلهای خداآفرین در طول زمان بارها ویران شده و از نو ساخته شدهاند. این پل در دورهای از تاریخ، مرز بین ایران و روسیه شد. در این دوره بخشهایی که دو طرف پل را به هم وصل میکرد، ویران شد و از بین رفت.
نحوه دسترسی به پل کوچک خداآفرین
آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان خداآفرین، نزدیکی وستای ساریجالو
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.