نیم‌وَر یا نیمه‌ور شهری تاریخی است که در بخش مرکزی شهرستان محلات استان مرکزی ایران قرار دارد. نیمور در ۲۵۰ کیلومتری جنوب تهران و مابین راه مواصلاتی شهرهای دلیجان و محلات قرار گرفته است. قدمت نیمور به دوران ساسانیان و اشکانیان باز می‌گردد. شواهد و مدارکی نیز با قدمتی که به ۲,۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد نیز در این منطقه کشف شده‌است.این شهر دارای آثار تاریخی متعدد و کوه‌های سنگی دارای معادن سنگ غنی تراورتن، فلوئورین و سنگ‌های تزیینی است. این شهر ۵,۷۳۱ نفر جمعیت دارد.
وجه تسمیه
درباره علت نامگذاری این منطقه اختلاف است. به عقیده برخی، نام این شهر در دوران اشکانیان، آورد به معنای میدان جنگ بوده‌است. پس از پایان جنگ‌های اشکانیان به علت خاموش شدن شعله جنگ به نیم آورد تغییر نام پیدا کرده و اکنون پس از گذشت زمان به نیمور تبدیل شده‌است.
البته نظریه دیگر درباره نامگذاری این شهر این است که این شهر توسط یکی از امرای کیانیان به نام همای دختر بهمن ساخته شده که لقب او نیمور بوده‌است.
همچنین از این شهر در کتب تاریخی به نام‌های ممنور، نیسور، تیمور نیز یاد شده‌است.
گویش
بیشتر مردم این شهر به زبان فارسی صحبت می‌کنند. زبان راجی نیز در بخش‌هایی از منطقه استفاده می‌شود که ریشه واژه‌های آن از زبان مادی است.
جغرافیا
نیمور ۲۵۰ کیلومتری جنوبغربی تهران قرار دارد. این شهر در مسیر جاده شهرستان‌های محلات به دلیجان و در ۱۰ کیلومتری شهر محلات قرار گرفته‌است.
محله‌ها
این شهر از زمان پیشینیان دارای هفت محله اصلی به نام‌های پانخل، پاچنار، کوچه بالاکوه، دروازه، در آب‌انبار، کوچه قرچه‌قینی‌ها و کوچه درحمام بوده‌است. البته امروزه با گسترش شهر، محله‌های جدیدی به نام خیابان‌های اصلی شهر و همچنین محله‌های مثل چهل دستگاه و شاجوب نیز پایه گذاری شده‌است.
جمعیت
بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز ملی آمار ایران، تعداد ۱۵۸۰ خانوار در این شهر زندگی می‌کنند که جمعیتی بالغ بر ۵۷۳۱ را شامل می‌شوند.
از این مقدار ۲۸۸۶ نفر مرد و ۲۸۴۵ نفر زن هستند. همچنین نسبت جمعیت باسواد شهر ۴۲۸۶ و بی سواد ۹۴۵ نفر است.
آداب و رسوم
با توجه به قدمت بسیار زیاد این شهر، مردم این منطقه دارای آداب و رسوم ویژه به خود هستند.
نیمور امروز برای خود شهری است، اما از آنجا که همه شهرهای امروز ما در حال تبدیل به قالبی یک شکل یک قواره‌اند… و همیشه نیز از هویت غنی فرهنگی بدور می‌افتند… دوست تر دارم نیمور را به سیاق سنتی، قصبه‌ای بزرگ بنامم، چرا که هنوز چه در ساخت و مورفولوژی آن، چه ارزش‌ها و هنجارهای مردمان‌اش، چه در تولید کشاورزی و باغداری پر رونقش و چه در تأسیسات کهن آبیاری، جوی روبی شگفت آور، جشن آب (جشن پایان لایروبی) و بیل گردانی پهلوانانه و باستانی‌اش، رگه‌ها و رنگ و بویی از هویت فرهنگ بومی می‌توان یافت.
آبرسانی و لایروبی
تصویری قدیمی از مراسم لایروبی مردم نیم‌وراز آنجا که این منطقه آب و هوایی گرم و نیمه کویری دارد، آب به عنوان عنصر اساسی برای کشاورزی در این منطقه مطرح است. فردی که به او میرنهر یا میراب گفته می‌شود، مسئول تقسیم آب نهرهای منشعب از رودخانه لعل بار میان اراضی کشاورزی است.
روش تقسیم آب، طبق اسناد بسیار قدیمی روستا که به سند مادر معروف است تعیین می‌گردد. از اسناد آب همیشه سه نسخه در سه مکان مختلف، تهیه و نگهداری می‌شود تا امکان هیچ نوع دخل و تصرف در آن نباشد و مفقود نشود.طبق این سند، هر روز به ۲۴ قسمت تقسیم شده و به هر کدام از کشاورزان به اندازه وسعت زمین زراعی و میزان نیاز به آب، به صورت تصادفی یک ساعت خاص در روز و در هفته تعلق می‌گیرد که به صورت چرخشی تغییر می‌کند.
هر سال در مواقعی که گل و لای مسیر رودخانه لعل‌بار را مسدود می‌کند و یا در اواخر اسفند ماه و اوایل فصل بهار که رشد گیاهان و علف‌های هرز باعث سختی آبرسانی به مزارع این شهر می‌شود، با تصمیم بزرگان شهر و اعلام همگانی دستیار میرآّب، مردم در مسجد جامع جمع شده و از آنجا به دشت‌ها و زمین‌های کشاورزی می‌روند و با کمک یکدیگر به پاکسازی حریم جوی می‌پردازند. کشاورزانی که در مراسم لایروبی شرکت نمی‌کردند، برایشان جریمه در نظر گرفته می‌شده تا این انسجام و نظم دقیق حفظ شود.
سپس بعد از اتمام کار، همگی به برپایی جشن آب در میدان روستا می‌پردازند.در این مراسم، کشاورزان روستا به صورت ارتشی مجهز به بیل به رژه نمایشی می‌پردازد.این جشن مخصوص اهالی که به صورت طنز و هجو برگزار می‌شود،همراه با نوای سرنا و سنج در برابر زنان روستا و ارباب روستا اجرا می‌شده است.
امروزه در نیمور دیگر این مراسم با این کیفیت برگزار نمی‌شود، زیرا کف نهر در سال‌های اخیر بتون شده‌است و دیگر لایروبی سالانه‌ای در کار نیست.امروزه این مراسم فقط در مواقعی که رشد گیاهان مانع آبرسانی شود انجام می‌شود.
بیل‌گردانی
این آیین به عنوان نمادی برای تشکر از آناهیتا الهه آب بوده که از زمان زرتشتیان در این شهر باقی مانده‌است.آیین بیل‌گردانی که به طور سنتی در ابتدای فصل بهار و ایام نوروز انجام می‌گیرد، از آیین و سنن این شهر تاریخی است که نزدیک به ۲۰۰۰ سال قدمت دارد.بعد از انجام لایروبی، هنگامی که آب به نخستین پخشگاه آب (وارگو) می‌رسد مردم جشن بزرگی که یادگار سنت‌های پهلوانی است بر پا می‌کنند. شرکت کنندگان در این آیین بعد از مراسم مخصوص رژه لایروبان، دو دسته بیل را که با طنابی به هم متصل شده به نحوی دور سر خود بچرخاند که این دو دسته به هم برخورد نکند و ورزشکار هم بتواند تعادل خود را حفظ کند. داور این مسابقه تماشاگران هستند که با تشویق‌های و یا هو کردن فرد پیروز را مشخص می‌کنند.
نخل برداری
در ماه محرم مردم این شهر که عمدتا شیعه هستند اقدام به برپایی عزاداری می‌کنند. در عصر روز عاشورا و با حضور عزاداران، مراسم نخل برداری و تعزیه خوانی برگزار می‌شود. این نخل نشانه تابوت حسین پسر علی است و قدمت آن به دوران صفویه باز می‌گردد.
جیغون
از دیرباز در این شهر کسانی بودند که اخبار هر روزه را از روی پشت بام و با صدای بلند به اطلاع مردم می‌رسانند. این اخبار شامل، مرگ اهالی شهر، برگزاری مراسم و نظیر اینها بوده‌است. به این افراد، «جیغون» می‌گویند. یعنی کسی که با جیغ و با صدای بلند اخبار را به اطلاع مردم می‌رساند.
مناطق باستانی
ستون‌های تاریخی خورهه بازمانده از آتشکده خورهه. این عکس در جریان سفر ناصرالدین شاه قاجار به نیمور گرفته شده‌است
بازمانده‌های بنای آتشکده آتشکوه علیرغم تبدیل روستای نیمور به شهر نیمور، هنوز قسمت‌های شمالی این شهر بافت قدیمی خود را حفظ کرده‌اند. خانه‌ها، مسجد جامع قدیمی، حمام عمومی و … نمونه‌هایی هستند که از خشت و گل ساخته شده‌اند و هنوز پابرجا هستند. در کتاب مختصرالبلدان مربوط به حدود ۲۹۰ هجری قمری در باره زیبایی بناهای خشت و گلی نیمور آمده‌است:
« هیچ بنایی از خشت و گل، خوش منظرتر از بنای نیمور روستایی از اصفهان نیست و در این بنا تصویرها و اخبار و پندهای شگفت انگیزی است.»
وجود سنگ نگاره‌هایی بر روی صخره‌ها و سنگ‌ها در منطقه تیمره که قدمت بعضی به ۲۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح نیز می‌رسد، گواه قدمت بسیار زیاد این منطقه‌است. مجموعه شگفت انگیر سنگ نگاره‌های تیمره، شامل هزاران تک نگاره، چند نگاره، تابلوهای پر نگاره، یک کتیبه پهلوی، چند کتیبه عربی و فارسی و بسیاری علایم و نشانه‌های نمادین است.همچنین وجود بناهای تاریخی مربوط به دوره‌های ساسانیان بیانگر قدمت و عظمت تاریخی این منطقه‌است.
از مهم‌ترین بناهای داخل شهر می‌توان به قلعه جمشیدی منتصب به جمشید پیشدادی، قلعه نایبی، مسجد جامع شهر منتصب به دوران صفویه و ستون‌های تاریخی میل میلونه اشاره کرد.
همچنین از مهم‌ترین بناهای خارج شهر نیز می‌توان به سنگ‌نبشته خورهه و آتشکده آتشکوه اشاره کرد که در ۱۰ کیلومتری شهر و در دامنه کوه آتشکوه قرار دارد . آندره گدار در کتاب آثار ایران درباره بنای آتشکده آتشکوه گفته‌است:
«ترکیب این بنا به نظر عجیب می‌رسد. شبستان بزرگ گنبددار خیلی بازی وجود دارد که گنبد آن بر پایه‌هایی با ستون‌های جاسازی شده در دیوار نهاده شده‌است.»
در گذشته قبرستانی در کنار شهر وجود داشته که معروف به قبرستان بیت‌المقدس بوده‌است. باستان‌شناسان در این قبرستان اکتشافاتی انجام داده‌اند و ظروف سفالی متعلق به قرون گذشته در آن کشف گردیده‌است.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.