مدیریت گردشگری و خلاقیت

در اینکه صنعت گردشگری یکی از سودآورترین و پاکترین صنایع جهان است، شکی نیست، اما اینکه چگونه بتوان از ظرفیت این صنعت بزرگ به خوبی استفاده کرد، جای بحث دارد.
طی سال های گذشته با تلاش مسئولان، زمان توقف مسافران در زنجان از چند ساعت فراتر رفته و به حداقل یک روز رسیده، اما حتی توقف ۲۴ ساعته هم نتوانسته است که صنعت گردشگری را در این استان رونق ببخشد، چرا که گردشگران به هنگام ورود به زنجان با جذابیتی مواجه نمی شوند که آنان را ترغیب به ماندن و هزینه کردن کند.
زنجان به رغم آنکه صاحب پنج اثر و بنای منحصر به فرد جهانی است، اما آنچنان که باید و شاید تا کنون معرفی نشده، در برنامه های تبلیغاتی جایی نیافته و نتوانسته چهره حقیقی خود را به نمایش بگذارد و همین موضوع هم سبب شده است تا برای گردشگران و مسافران در مقاطع زمانی مختلف ناشناخته باقی بماند.
در اینکه زنجان یکی از امن ترین و تمیزترین استان های کشور است، شکی نیست، مولفه هایی که در جذب گردشگر از گزینه های مهم و تاثیرگذار محسوب می شوند، اما در کنار این تمیزی و امنیت، می توان به جرات ادعا کرد که مسافر و گردشگر، با کمتر استقبال و روی خوشی برای ورود به شهر مواجه می شود.
استقبال و روی خوش برای مسافر و گردشگر، منحصر در مهمان نوازی و حتی یک وعده غذای گرم رایگان نمی شود و چه آنکه چنین برنامه ای تاثیر منفی هم در رونق صنعت گردشگری داشته باشد.
به نظر می رسد با تمام تلاشی که مسئولان زنجانی در اجرای برنامه های مختلف برای جذب گردشگر دارند، خلاقیت خاصی برای اجرای آنها به کار نمی گیرند و همین موضوع سبب می شود تا این استان جذابیت چندانی برای مسافران نداشته باشد.
واقعیت مساله این است که مسافر به هنگام ورود به حوزه استحفاظی استان زنجان، با تابلوهای راهنمای جذاب، معرفی بناها و مکان های گردشگری، برنامه های زیبای تبلیغاتی در مبادی ورودی شهرها، آیین ها و نمایش های سنتی و حتی نرم افزارهای راهنمای گردش در سطح استان مواجه نمی شود و حتی نمایشگاه هایی که به بهانه های مختلف در مقاطع زمانی سفر خیز برپا می شود، مسافران را به سمت مرکز شهر و مقاصد گردشگری راهنمایی نمی کنند.
مسافری که قصد سفر به استان زنجان را کرده با محدودیت اطلاعات مواجه است، اطلاعاتی که بتواند عمق ارزش فرهنگی، تاریخی و اقتصادی بناها، آثار و جاذبه های گردشگری این استان را نمایش دهد.
مسافر وارد شده کمتر اطلاعاتی از تاریخ خود شهر زنجان که مرکز استان است، دارد، حتی اطلاعات محدودی در مورد بنای ثبت جهانی شده گنبد سلطانیه کسب می کند، بنایی که خود باید روایتگر مقطعی از تاریخ کشور باشد، این موضوع کمبود اطلاعات ارائه شده به دیگر بناهای تاریخی از جمله عمارت ذوالفقاری، ساختمان دارایی، موزه سنگ شناسی، مساجد تاریخی، امامزاده ها، رختشویخانه، میدان انقلاب و به ویژه بازار و مسجد جامع زنجان هم مربوط می شود.
شاید حضور راهنمایان گردشگری و توضیح در خصوص تاریخ هر بنا و هر اثر تاریخی در ابتدای امر، ارائه اطلاعات برای ارائه به مسافران کافی باشد، اما حقیقت آن است که گردشگر در زنجان وارد هیچ روایتی نمی شود، هیچ داستانی را دنبال نمی کند و بدون هیچ قصد و منظوری به دیدن بناهای تاریخی می رود.
این موضوع در مورد مناسب سازی خود شهرها و اجرای برنامه های فرهنگی و سنتی هم صدق می کند، گرچه هماهنگی میان شهرداری شهر زنجان و اداره کل میراث فرهنگی استان شاید طی سال های گذشته منجر به اقدامات خوبی شده است، اما به حتم آماده سازی یک کلیپ به نام ‘زنجان را تماشا کنیم’ یا فایل صوتی ‘زنجان را بشنویم’ و فراتر از آن تعیین برند ‘زنجان میزبان مهربان’ هم نتوانست، تاثیر چشم گیری در جذب گردشگر به این استان داشته باشد.
به طور معمول تعطیلات زنجانیان قبل از آغاز سفرها در مقاطع مختلف زمانی شروع می شود به گونه ای که در تعطیلات کمتر واحد صنفی در بازار و مجتمع های تجاری شهر فعال هستند و به جرات می توان گفت مسافران با ورود به این شهر با فضایی خاموش و فاقد هرنوع نشاط و پویایی مواجه می شوند.
این موضوع حتی با وجود آنکه استاندار سابق زنجان بر لزوم فعالیت بازاریان در تعطیلات نوروزی تاکید داشت، تغییر نکرد و بازار زیبای شهر همچنان در این ایام، به خواب زمستانی فرو می رود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گرچه در ۱۱ ماه سال گذشته تعداد بازدیدهای ثبت شده از مجموعه آثار تاریخی و گردشگری این استان را ۲۲۱ هزار و ۷۶۲ مورد اعلام کرده بود، اما با اندک دقتی می توان به چنین نتیجه دست یافت که این ارقام با وجود داشتن بزرگترین گنبد خشتی جهان، نخستین مجموعه اختصاصی برای فعالیت بانوان، بزرگترین غار آهکی خاورمیانه، منحصر به فردترین مومیایی های طبیعی دنیا و طولانی ترین بازار سرپوشیده ایران، کوچک محسوب می شوند.
به نظر می رسد، نبود شناخت کافی از قصد و منظور مسافر و گردشگر، نبود هماهنگی میان تمام دستگاه های فرهنگی در تدوین برنامه های خلاقانه و جذاب در نقاط مختلف استان، نبود همکاری و مشارکت میان مردم و مسئولان، تدوین نشدن منظومه ای از روایت های جذاب در مناطق مختلف این استان و در نهایت کمبود حجم اطلاعاتی که به تازه واردان به زنجان ارائه می شود، کاستی هایی هستند که رفع آنها لازمه جذب گردشگر است.
به معنای واقعی، در مقاطعی که اوج سفرهای گردشگران داخلی و خارجی است، زنجان از کمترین آمادگی برای استقبال از مسافران برخوردار است، کمترین میزان برنامه های فرهنگی، رونق واحدها و نمایشگاه های صنایع دستی، نمایش های آئینی و جاذبه های تاریخی و شادابی شهر را دارد، اگرچه حتی نام شادترین استان کشور را هم به یدک بکشد.
در اینکه مسئولان طی سال های گذشته در همین زمینه تلاش های بسیاری انجام داده اند، شکی نیست، اما واقعیت این است که تکراری و روزمره بودن برنامه ها و نداشتن خلاقیت، نتوانسته است مانع از دیده شدن ضعف های گردشگری زنجان شود.
خبرنگار ایرنا در زنجان