عمارت امیر مفخم بختیاری

عمارت امیر مفخم بختیاری یکی از زیباترین خانه های تاریخی در استان مرکزی است که قدمت آن به دوره قاجاریه بازمی گردد و در شهرستان خمین، بخش مرکزی، دهستان صالحان، روستای شهابیه قرار گرفته است، این اثر در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۸۵ با شماره‌ی ثبت ۱۸۰۰۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
لطف‌علی‌خان امیر لطف‌علی‌خان امیر مفخم (زاده ۱۲۳۶ – درگذشته ۱۳۲۶) ملقب به امیر مفخم بختیاری، نظامی و سیاست‌مدار ایرانی دوره قاجار می‌باشد، که در مقاطع مختلف متصدی مناصب مختلفی از جمله حکومت خوزستان، اصفهان، کردستان، کرمان، لرستان و کرمانشاهان بود، در دوره‌ای نمایندگی مجلس شورای ملی و در فاصله سال‌های ۱۲۹۶ و ۱۲۹۷ وزارت جنگ را در کابینه صمصام‌السلطنه برعهده داشت.

امیر مفخم، فرزند امامقلی خان حاجی ایلخانی بود. پدر، عمو، برادران و عموزادگان وی و در مقطعی خود او، ایلخانی بختیاری بوده‌اند.. ‌قدرت و ثروت این خانواده به حدی بود که «ناصرالدین شاه » و «ظل سلطان» حاکم اصفهان از آنها بیمناک شده و دست به قتل برخی از آنها و دست درازی به اموال این خانواده زد. در روزهایی که اکثر خوانین بختیاری، به مشروطه گرویده بودند، امیر مفخم همچنان به محمدعلی‌شاه وفادار ماند. در آستانه فتح تهران نیز، امیر مفخم فرماندهی کل قشون دولتی طرفدار محمدعلی شاه را بر عهده داشت، ولی بزودی به اردوی مشروطه خواهان پیوست و در جنگ با ارشدالدوله و سالارالدوله، از فرمانده‌های قوای مشروطه بحساب می‌آمد.
دوران حیات سیاسی لطفعلی‌خان امیرمفخم، با زمام‌داری چهار شاه ایران مصادف می‌باشد. وی قریب پنجاه سال، گاه در کسوت نظامی، گاه مقام والی‌گری و وکالت مجلس شورای ملی و گاهی در مقام وزارت، در صحنه سیاسی ایران بازیگری داشت و یکی از مهره‌های تأثیرگذار در تاریخ معاصر به‌شمار می‌رود.

امیر مفخم بختیاری اگر چه از سران ایل بختیاری بوده و پایگاه اصلی حکمرانی وی هیچگاه در خمین مستقر نبوده است معذالک وی به علت گستره جغرافیایی ثروت و مایملکش ، در روستای شهابیه خمین علاوه بر مالکیت بر روستاهای متعدد و زمینهای وسیع کشاورزی ، دارای عمارتی باشکوه بوده است. این عمارت بعد از امیر مفخم به مالکیت شهاب الدین خسروانی ( آخرین خان مستقر در شهابیه قبل از انقلاب اسلامی) درآمد که در واقع محل استراحت های تابستانه خسروانی و نیز سرکشی به روستا بوده است. این عمارت که بسان نگینی در ضلع شمالی باغ موسوم به خسروانی واقع شده است پس از انقلاب اسلامی مصادره گردید که متاسفانه بدلیل بی کفایتی مسئولان مربوطه مورد بی توجهی قرارگرفت. ناگفته نماند که در سال ۱۳۸۷ این عمارت پس از خریده شدن مجدد توسط دولت ( البته به بهایی گزاف )در فهرست میراث فرهنگی ثبت گردید تا شاید از تخریب بیشتر آن جلوگیری شود. در واقع این مکان، محل استراحت‌های تابستانه خسروانی و نیز سرکشی به روستا بوده است. این بنا طی چند مرحله به صورت محدود مرمت شده و در حال حاضر نیز نیاز فوری به مرمت دارد. در این رابطه می‌توان با واگذاری به بخش خصوصی و تغییر کاربری به حفظ و احیای این بنا کمک کرد.

روستای شهابیه را از بعد معماری، تاریخی و طبیعت گردی حائز توجه و اهمیت است. این روستا با خانه‌هایی از دوران قاجاریه می‌تواند به یکی از قطب‌ها و هدف‌های گردشگری در حوزه روستاگردی تبدیل شود.این روستا در ابتدا به نام “اره” – علت این نامگذاری را کسی نمی‌داند- خوانده می شد و بعد از مالکیت امیرمفخم نام این روستا به امیریه تغییر یافت. عمارت امیرمفخم که در ضلع شمالی روستا واقع شده را بسان نگینی در ضلع شمالی باغی موسوم به خسروانی داتست .دیوارهای سه متری این باغ بزرگ را محصور کرده است. این عمارت سه در ورودی دارد که در ورودی اصلی حلالی شکل امروزه در جای خود باقی است.

این بنا طی چند مرحله به صورت محدود مرمت شده و در حال حاضر نیز نیاز فوری به مرمت دارد. در این رابطه می‌توان با واگذاری به بخش خصوصی و تغییر کاربری به حفظ و احیای این بنا کمک کرد.