۲۴ دی ماه آغاز هفته ملی هوای پاک است و گردشگری به‌ویژگیِ واضحِ سرزمین شالی و باران، گیلان تبدیل شده است و امروز با فراهم شدن ظرفیت پرنده‌نگری در پناهگاه حیات وحش سلکه و جذب گردشگران، این ظرفیت به گواه متولیان امر مورد اقبال دانش آموزان برای پرنده‌نگری و آموزش مسائل زیست محیطی تبدیل شده است.
شعار هفته هوای پاک امسال” تحقق هوای پاک، حقوق عامه، اراده ملی” است در این راستا اراده متولیان حفاظت محیط زیست گیلان بر آموزش طی ارائه برنامه‌هایی با هدف مشارکت بیشتر اجتماعی، گسترش و ارتقاء آن در کاهش آلودگی هوا استوار گشته و یکی از برنامه‌ها هم تاکید بر جاذبه پرنده نگری بعنوان ظرفیتی برای گردشگری است که سلکه امروز به عنوان نمادی از این جاذبه در گیلان تبدیل شده است.
پناهگاه حیات وحش سِلکه با وسعت ۳۶۰ هکتار در قسمت جنوبی تالاب انزلی در محدوده شهرستان صومعه سرا، بخش تولمات و روستای صوفیانده قرار گرفته است. منطقه ای که طی مصوبه شماره ۶۳ شورای عالی محیط زیست مورخ ۱۳۵۴/۵/۲۱ بعنوان پناهگاه حیات وحش به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوست.
سلکه در قسمت جنوبی تالاب انزلی از شمال به تالاب از جنوب به حاشیه مزارع روستاهای هنده‌خاله و صوفیانده از غرب به رودخانه هنده‌خاله و از شرق به رودخانه تراب خاله محدود است.
این منطقه حفاظت شده سالانه میزبان پرندگان مهاجر است و یکی از تالابهای با ارزش شمال کشور است که پرندگان هر ساله برای تخم‌گذاری و تولید مثل به این تالاب زیبا می‌آیند وتنها مرکز آموزشی زیست محیطی تالاب انزلی در این منطقه واقع شده است.
پرندگان یکی از مهمترین شاخص‌های حیات وحش در دنیاست؛ تعداد ۵۳۳ گونه پرنده در ایران وجود دارد که از این میان ۶۰ درصد از پرندگان کشور در گیلان مشاهده می‌شوند و تالاب های امیر کلایه، پارک ملی بوجاق و تالاب بین المللی انزلی بویژه پناهگاه حیات وحش سلکه، پناهگاه حیات وحش سرخانگل و منطقه حفاظت شده سیاه کشیم بیشترین میزان این مهاجرت را به خود اختصاص می دهند.
فرود پرندگان مهاجر در سلکه
رئیس اداره حفاظت و احیای تالاب های حفاظت محیط زیست گیلان اعلام کرد: بر اساس بررسی های اوایل دیماه امسال بیش از ۲۰ هزار پرنده مهاجر آبزی شامل قوی فریادکش، غاز خاکستری، پلیکان خاکستری، پلیکان سفید، اردک سرحنایی، اردک سیاه کاکل، گیلار، فیلوش، اردک ارده ای، خوتکا، اردک نوک پهن، خروس کولی، اگرت بزرگ در سلکه شناسایی شده اند.
عباس عاشوری با بیان اینکه پناهگاه حیات وحش سلکه یکی از مهمترین زیستگاه های اردک های روی آبچر در ایران است، افزود: با توجه به فعالیت های احیایی که در سال های گذشته در این تالاب انجام گرفته است، شاهد حضور گونه های آبزی غواص همچون گونه در خطر انقراض جهانی اردک سرحنایی در این تالاب هستیم.
عاشوری اظهار کرد: بخش اعظم این جمعیت برای تغذیه، شب‌ها وارد شالیزارها و آب بندان‌های شهرستان های واقع در حوزه آبخیز تالاب انزلی می شوند و با توجه به ممنوع بودن شکار پرندگان در سال جاری هر گونه اقدام به شکار و صید پرندگان همچون ساخت نما، نصب تورهای هوایی، شکار با تفنگ و غیره با توجه به عدم صدور هر گونه پروانه شکار ممنوع است و با متخلفان مطابق قانون برخورد خواهد شد.
گیلان یکی از مهمترین مناطق زیست پرندگان مهاجر
“پرندگان دنیای ما را به هم پیوند می‌دهند” شعار یکسال قبل با عنوان “نورها را در شب برای پرندگان کم کنید” بود؛ شعاری که بیش از همه ارتباط بوم شناختی همه جهان را نشان می‌دهد و یادآوری می کند که بوم سازگان‌های دنیا یک ساختار درهم تنیده و مرتبط هستند و نمی‌توان این پیوستگی‌ها را نادیده گرفت.
پرندگانی که در قاره‌ای جوجه‌آوری و پس از طی هزاران کیلومتر در قاره‌ای دیگر زمستان‌گذرانی می‌کنند؛ همان‌هایی که به صورت مهاجر زمستانه، عبوری و تابستانه در ایران و استان ما نیز دیده می‌شوند و گیلان یکی از مهمترین مناطق زیست و حمایت برای بخشی از جمعیت این قبیل پرندگان است.
موسم پائیز که می شود گیلانیان شکوه پرواز بیش از ۲۵۰هزار پرنده مهاجر را کم کم بر فراز آسمان نظاره‌گر می‌شوند؛ پرندگان مهاجرآبزی و کنارآبزی در سطح حدود ۳۰ هزار هکتار از تالاب بین المللی انزلی، امیر کلایه لاهیجان، استیل آستارا، پارک ملی بوجاق کیاشهر و دیگر آبگیرهای گیلان زمستان گذرانی می کنند و فصل تازه ای برای پرنده نگری آغاز می شود.
محیط زیست گیلان همیشه منبع بدخبرهایی چون آتش‌سوزی اراضی تالابی و جنگلی، مرگ ماهیان رودخانه‌ای و فک خزری نیست بلکه گاه به گاه مامن کنش های نیک زیست محیطی از جمله آزادی فلامینگوها، نجات و رهاسازی خرس و پلنگ نیز می‌شود که در این میانه دل خوش شدیم به کنش زیبای الیاس – مرد روستایی – که بدون آموزش و از سر انسان دوستی یک بُهله قوی مهاجر آسیب دیده را در روستای کِویشا خمام استان گیلان نجات داد و نشان داد به رغم افول و نامهربانی فرزندان بشر در حفاظت از محیط زیست هنوز می توان به قلب‌های مهربان و نجات بخش، دل خوش ساخت و بجای سخنان زیبا، سراسر کردار شد.
باید علاوه بر آموزش؛ فرزندانمان را بپروریم، نسبت به محیط زیست‌شان آگاه کنیم؛ با طبیعت مهربان باشیم و مهربانی با طبیعت را مدام به آنان یادآوری کنیم؛ آیا هیچ وقت به کودکانمان گفته‌ایم درختان کوچه را بشمارند؟ بوته های گل را ببینند و عطرشان را حس کنند و شاگرد اول کلاس‌شان را دوست داشته باشند؟ زندگی که در حال دویدن ساخته می شود هرگز دیده نخواهد شد؛ این ها سخنان زیبای مادریست که خود روانشناس است و در حاشیه اردوی پرنده نگری سلکه علاوه بر اهمیت آموزش‌های زیست محیطی و قدردانی از مدرسه فرزندش برای برپایی و فراهم آوری پروسه کارگاه های آموزشی و پرنده نگری سخنان تازه ای گفت.
آموزش در سلکه مورد اقبال دانش آموزان
رئیس اداره آموزش و مشارکت های مردمی محیط زیست گیلان گفت: آموزش یکی از بن‌مایه‌های حفاظت از محیط زیست است و امروز مرکز پرنده نگری سلکه به محلی برای فراگیری آموزش های تجربه محور زیست محیطی با اقبال دانش آموزان روبه‌رو شده است.
الهه کلانتری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه تاکنون یکصد دانش آموز از این سایت بازدید کرده اند، بیان کرد: با آغاز فصل مهاجرت و زمستان گذرانی و جوجه‌آوری پرندگان در تالابهای استان، مراکز آموزش زیست محیطی گیلان واقع در پناهگاه حیات وحش سلکه صومعه سرا با استقبال چشمگیر دانش آموزان و معلمان برای پرنده نگری و فراگیری آموزش های تجربه محور با کمک ابزارهای آموزشی نظیر دوربین دوچشمی، تلسکوب، فیلمهای آموزشی و … در طبیعت زیبای این مناطق روبرو شده است.
رئیس اداره آموزش و مشارکت های مردمی محیط زیست گیلان با تاکید بر اینکه این مراکز آموزشی درتمامی ایام هفته بصورت رایگان و با حضور کارشناسان محیط زیست، برای ارائه آموزش های تجربه محور و کاربردی و نیز پرنده‌نگری دانش آموزان در رده های سنی ابتدایی (بالای ۱۲ سال)، متوسطه (دوره اول و دوم) و معلمان برای ارتقا فرهنگ زیست محیطی و افزایش آگاهی و دانش افزایی این گروه از مخاطبان اثرگذار فعال است از معلمان خواست بخشی از آموزش های زیست محیطی خود را با آوردن دانش آموزان به این سایت تکمیل نمایند.
وی همچنین بیان کرد: بازدید گردشگران به این سایت پرنده نگری مستلزم دریافت مجوز است که روند دریافت مجوز از اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان و یا اداره حفاظت محیط زیست صومعه سرا تسهیل شده است.
گردشگری گیلان نیازمند معرفی مقاصد تازه
اگرچه گردشگری صنعتی پول ساز، اشتغال‌زا و معرف کشور در جهان است اما هجوم مسافر به یک مقصد گردشگری با بروز عواملی چون ترافیک، انباشت زباله، انبوه چادرهای مسافرتی که چهره ای نازیبا به شهر و منطقه می دهد و اختلال در معابر عمومی حلاوت گردشگری را برای شهروندان تلخ و نارضایتی آنان را موجب می شود.
بی‌تعارف، ظرفیت گردشگری گیلان بعنوان یک مقصد بارز سفر محدود است و نمی‌تواند بطور همزمان پذیرای ده‌ها میلیون گردشگر باشد از این‌رو به اعتقاد کارشناسان و برنامه‌ریزان؛ توزیع و مدیریت سفر نیاز گردشگری گیلان در برهه جدید است.
فرزاد رشیدی محقق گردشگری مشاور پروژه های توسعه مدیریت مقاصد سفر و همکار پروژه های گردشگری بین المللی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: مقاصدی چون گیلان و مازندران همواره در صدر مقاصد سفر گردشگران قرار دارد و گاه هجوم مسافران بسیار بیش از ظرفیت و امکانات این مناطق است.
وی اظهار کرد: در بحث مدیریت سفر توزیع گردشگر بسیار مهم است بطوریکه در توزیع سفر و گردشگری باید مقاصد جدید معرفی شود؛ برای نمونه کشور آذربایجان برای کنترل ورود گردشگر از ایرانیان ویزا می خواهد چرا که محدودیت مقصد سفر دارد اما کشور ترکیه خلاف آن است، نه تنها ویزا نمی خواهد بلکه با افزایش مقاصد گردشگری سعی در جذب گردشگر ایرانی دارد.
مشاور معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، توزیع گردشگر را برای جلوگیری از هجوم مسافر به یک یا چند نقطه بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: کشور ما و استان گیلان مقاصد گردشگری را باید افزایش دهد که توزیع مناسب‌تری صورت بگیرد؛ هم در سطح کشور که فشار سفر بر مناطق شمالی کمتر شود و هم در خود استان های شمالی می بایست مقاصد گردشگری جدید معرفی شود که بار سفر بر یک یا چند مکان متمرکز نشود.
اهمیت پرندگان مهاجر در جهان به قدریست که دو روز از نامگذاری گاهشمار جهانی در ماه‌های می و اکتبر را به خود اختصاص داده است و اینک شکوه پرواز این مرغان، گیلان رابعنوان یکی از سه استان دارای بیشترین جمعیت پرندگان آبزی و کنارآبزی مهاجر درایران مطرح کرده و ظرفیت عظیم پرنده‌نگری را برای آن رقم زده‌است.
تالاب های غنی از مواد غذایی استان سال گذشته میزبان نزدیک به ۳۰۰ هزار پرنده مهاجر بود و امسال نیز پیش بینی شده اقلیم گیلان میزبان همین تعداد پرنده مهاجر باشد. همزمان با سرد شدن هوا و محدودیت منابع غذایی، مهاجرت پرندگان از عرض های شمالی کره زمین شامل مناطق سردسیر سیبری و اروپای شرقی و غربی به تالاب های گیلان از اواخر شهریورماه آغاز می شود و این پرندگان تا نیمه یا اواخر فروردین ماه متناسب با درجه دمای هوا در تالاب های استان می مانند و از منابع غذایی آن تغذیه می کنند. شرایط مساعد آب و هوایی، فراوانی مواد غذایی مورد نیاز و امنیت از دلایل فرود هزاران پرنده مهاجر شامل؛ انواع مرغابی سانان، قو، غاز، پرستوهای دریایی و چنگرها و سایر پرندگان از ۸۱ گونه مختلف به تالاب ها و آبگیرهای گیلان است.
پرنده نگری ظرفیتی در راستای پژوهش و گردشگری است و بدلیل مدیریت حضور گردشگران و خدمات بهتر به آنان، پرنده نگری در تالاب های استان تنها با دریافت مجوز امکان پذیر است. دریافت مجوز تسهیل شده و به‌راحتی توسط اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان و نمایندگی های آن در شهرستان ها صادر می شود. قشر دانش پژوه بیشترین گروه مخاطب پرنده نگری در استان است و دریافت مجوز علاوه بر سنجش ظرفیت، امنیت زیست‌گاهی را نیز تضمین می کند.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.