روستای سیوجان

روستای سیوجان، نام روستایی در شهرستان خوسف ، واقع در استان خراسان جنوبی است . این روستا در ۲۲ کیلومتری غرب شهر بیرجند و در مسیر جاده بیرجند – خوسف قرار دارد.ویژگی منحصر به فرد اهالی این روستای یک هزار و ۵۰ نفری آن است که به لحاظ تاریخی همه با هم دختر عمو پسر عمو هستند و تاکنون با غیر سادات و یا غیر از اهالی روستا، با فرد دیگری وصلت نکرده اند.

تمام اهالی بومی روستا سید هستند و در روز عید غدیر خم همگی با پخش شیرینی و عیدی، این عید سعید را گرامی می دارند.البته به دلیل انجام خدمات عمومی افراد عام نیز به تدریج به این روستا انتقال یافته اند.

بیشتر مردم روستا به کشاورزی و دامداری مشغولند . آب کشاورزی از چاه‌های عمیق زیادی که دراین روستا وجود دارد تأمین می‌شود. دامداری هم بیشتر شامل گاوداری‌هایی است که ایجاد شده‌اند و در حال ایجادند.

محصولاتی که در سیوجان وجود دارد عبارتند از: گندم، جو، پنبه، عناب، چغندر، انگور، زرد آلو، پسته، هندوانه و خربزه (به صورت دیم و آبی)، گوجه فرنگی، بادمجان و…. از بین محصولاتی که گفته شد گندم، جو، پنبه و عناب مهم‌ترین محصولات سیوجان هستند که شاید سیوجان ازلحاظ تولید عناب (باکیفیت و مرغوبیت) یکی از روستاهای مهم خراسان جنوبی باشد.
از لحاظ تولید شیر نیز سیوجان بسیار نقش مهمی دارد زیرا گاوداری‌های زیادی را دارد (سنتی و صنعتی) که تولید شیر را در این روستا بر عهده دارند.

جاهای دیدنی روستای سیوجان

روستا دارای دو اثر باستانی به ثبت رسیده می‌باشد که عبارتند ازحمام و آب‌انبار سیوجان. البته بر اثر سهل انگاری میراث فرهنگی و حرکت نا بخردانهٔ بعضی اشخاص قسمتی از حمام تاریخی سیوجان تخریب شده‌است. (حمام خورشیدی سیوجان جایگزین حمام قدیمی که گفته شد گردیده است.)
آب ‌انبار که مالکیت آن وقفی و ساخت آن مربوط به اواخر دوره صفویه و اوایل دوره قاجاریه می باشد، در داخل روستای سیوجان واقع شده است. اجزاء مهم معماری آب‌انبارها شامل سردر ورودی، پلکان، پاشیر،مخزن و پوشش آن است که در این بنا کلیه اجزاء مذکور به کار رفته است. ورودی ساختمان با طاق جناغی و از آجر می‌باشد. پلکان بنا با ۳۷ پله به فضای چهارضلعی پاشیر و سپس به مخزن بنا (که به صورت استوانه ‌ای و پوشش آن از نوع گنبدی است) مرتبط می‌شود. در اطراف پوشش مخزن که معمولاً از سطح زمین آغاز می‌شود، دریچه‌هایی تعبیه شده تا هم امکان ورود به داخل مخزن وجود داشته باشد و هم جریان هوا باعث سردشدن آب داخل آن شود. تزئینات به کار رفته در این آب انبار مختصر و تنها شامل طرحهای آجرکاری به صورت خفته و راسته می‌باشد. مالکیت بنا وقفی و ساخت آن به اواخر صفویه و اوایل قاجار بر می‌گردد.
مسجد جامع سیوجان نیز یکی ازآثار بسیار قدیمی سیوجان بود که معماری بسیار زیبا یی داشت و شامل شبستان‌هایی جذاب بود که باز هم بر اثر کم کاری و بی فکری تخریب شد ومسجد جدید که شامل گنبدنیز هست جایگزین آن گردید.
مردم سیوجان از گذشته های دور دارای بینش وسیع دینی و مذهبی بوده به گونه ای که به استناد مطالب ثبت شده در سفرنامه خانلرخان، مدرسینی جهت تدریس حوزه علمیه اصفهان به آن دیار مسافرت می نمودند. این دینداری و وارستگی سادات را مرحوم آیت الله سید مهدی عبادی با این جمله وصف فرمود که: «این قریه (سادات سیوجان) متعلــق اســت به آل الله».

سیوجان دارای دو مسجد بزرگ به نام مسجد جامع و مسجد صاحب الزمانی (عج) می‌باشد. مسجد جامع یکی از آثار بسیار قدیمی روستای سیوجان بود که معماری بسیار زیبایی داشته و شامل شبستان‌هایی جذاب بوده که تخریب شد و مسجد جدید که دارای گنبد نیز هست جایگزین آن گردیده است. در ماه محرم دو هیئت موسی بن جعفر (ع) و صاحب الزمانی(عج) با همکاری هم مراسم عزاداری باشکوهی را بر پا می‌نمایند. این عزاداری ‌ها چنان جذاب و دلکش است که بسیاری از مردم روستا را که در شهرهای دیگر زندگی می‌کنند به خود جلب کرده و آنها را به سوی سیوجان می کشاند.

درباره تاریخچه سیوجان، آنچه از گذشتگان سینه به سینه نقل شده با زبان حکایت می باشد که به منظور حفظ نحوه نگارش و انشاء مورد استفاده قدما، عینا نقل می گردد : « نقل است که در سنه هشتصد از هجرت که سلطنت شاه اسفلار – شاه ملقب به شاه شجاع که مقرسلطنت وی سرچاه عماری از توابع خوسف بوده رود خانه اصفهان نیز در هیته و تصرف او بود . مدت هفت سال مردم نواحی رودخانه اصفهان باج وخراج دولت شاه را پرداخت ننمودند و خود نیز مستنکف بودند . شاه را غلام عزیزی بود او را با سیصد نفر به اصفهان فرستاد تا باج و خراج را بگیرند . اهالی اصفهان سر باز زده و مجادله آنان به مقاتله انجامید و غلام عزیز شاه را کشتند . خبرآوردند به سلطان که نه تنها جواب ندادند بلکه غلام شمارا کشتند. شاه قسم یاد کرد که توپ ببرم و قتل وعام کنم که از دروازه اصفهان خون برون رود. توپ کشیدند و به اصفهان رفتند یک محله را دیدند که توپ برآن کار نمی کند حکم دادکه گردن توپچی را بزنند. برادرش به نزد سلطان آمد و گفت به همه جا توپ کارگر است لیکن فقط به همین محل کارگر نمی افتد. شاه گفت سبب را بررسی نمایند. جواب دادند آقا سید ابوطالب پسر و اولاد حضرت موسی بن جعفر (ع) که کشف کرامات از ایشان زیاد دیده شده . شاه آقا را طلبیدند. آقا فرمود از مدینه هجرت کرده و با اصفهان آمده ایم. شاه گفت من قسم یادکرده ام که اصفهان را خراب و قتل و عام می کنم که خون از دروازه خارج رود. آقا فرموند اگر همه مردم را بکشید خون از دروازه بیرون نخواهد رفت. پس آبی بریزد تا عوض خون بیرون رفته و رفع قسم گردد. امروز شما سلطانید و فردا سلطنت از آن دگران خواهد بود. اینها که همه غلام شمارا نکشته اند بایستی فردا در قبال این قتل ها جواب بدهید و به جهت یک نفر غلام اینقدر نفوس محترم و بی گناه را بکشید باید جواب بدهید.بروید وکوفه را خراب کنید که ازصبح عاشورا تاظهر عاشورا هیجده تن از اولاد علی (ع) را و فاطمه و هفتاد دو تن جان نثارشان را شهید کردند. پس گویند که شاه اصفهان را واگذاشت و به کوفه رفته و جمع کثیری را کشت وهمین آقا سید ابوطالب را با فرزندان شان با خود همراه نموده و عبورشان به صحرای سیوجان افتاد و دیدند قناتی را که سیاووش فرزند کی کاووس جاری نموده و به سیاوشان می نامندش . هلاکوخان مغول فرزند چنگیز خان قنات را مسدود نموده بود شاه شجاع (شاه اسفلار) حکم برجاری نمودن مجدد قنات داده و پس از جاری شدن مجدد آب قنات آن را به آقاسید ابوطالب بخشید و ایشان نیز آن را وقف بر اولاد ذکور بر فقه ذکور براناث الاقرب الا ابد نمودند (برگرفته شده از دست نبشته مرحوم سید احمد تدینی، به تاریخ ۷-۸-۱۳۴۲) .

وجه تسمیه

همانگونه که در متن بالا قید گردیده میتوان گفت وجه تسمیه اسم روستا برگفته شده از نام سیاوش کیکاوس بوده که ابتدا به «سیاوشان» معروف بوده و بعد از سالیانی به علت زلزله ای که درآن محل بوقوع پیوسته، ابنیه ها و مسکن اهالی تخریب و پس از بازسازی به «سیوشان» تغییر نام یافته است و درگذر زمان به مرور به «سیوجان» معروف گردیده است.

جشن شکرگزاری عناب

اخیرا نخستین جشن استانی شکرگزاری عناب شامگاه با حضور سرکنسول ترکمنستان، استاندار خراسان جنوبی، فرماندار خوسف و جمعی از مسئولان محلی و مردم در روستای سیوجان شهرستان خوسف برگزار شد. گیاه عناب بیش از ۴۰۰۰ سال است که برای میوه وخواص دارویی آن کشت شده و این گیاه در دامنه تغییرات درجه حرارتی وسیع و سطح بارش متفاوت می تواند رشد کند.