خانه کبیری خوی ، در میانه بافت قدیمی شهر خوی و در ضلع شمالی کوچه امیر قرار دارد. مالک این خانه مرحوم حاج میراسماعیل کبیری بوده است و به همین مناسبت این خانه به خانه کبیری معروف شده است . در حال حاضر مالکیت بنا متعلق به سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی است. این اثر در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۵۶، با شماره ثبت ۱۶۱۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. امروزه در حیاط آن سفره‌خانه‌ای برای پذیرایی از بازدیدکنندگان برقرار است.
معماری بنا
در شمال و جنوب حیاط خانه، دو باب ساختمان دیده می‌شود که در دو طبقه بنا شده‌اند. قسمت داخلی طبقه اول ساختمان کاملاً بدون تزئینات است و فقط در تالار آن گچبری‌هایی دیده می‌شود ولی تالار طبقه دوم که قسمت قابل توجه ساختمان محسوب می‌شود. با نقاشی‌های گل و بوته تزئین شده و دارای ارسی‌های زیبا با شیشه‌های رنگی است. این بنا در زمان مظفرالدین شاه قاجار احداث شده و در میان نقاشی دیواری تالار طبقه اول تاریخ ۱۲۸۲ خورشیدی دیده می‌شود.
پنجره ارسی زیبایی با شیشه های رنگارنگ كه توسّط دستان ماهر استاد كاری هنرمند با ظرافت خاصّ گره بندی شده است این بنا را زینت داده است. این ساختمان دارای دو درب ورودی است كه یكی از ضلع غربی به محوّطه بنا كه كف آن نسبت به كوچه، حدود ۸۰ سانتی متر پایین تر است، جای گرفته است و دیگری از ضلع شمالی به داخل ساختمان باز می شود.
حیاط فعلی به صورت باغچه است و در قسمت جلوی ساختمان، حوض نسبتا” كوچكی با عمق حدود ۵۰ سانتی متر وجود دارد. در قسمت جنوبی محوّطه، ساختمانی است كه به سبب عدم توجّه به حالت مخروبه در آمده و سقف به داخل ریزش كره است.
قدمت بنا
با توجّه به فرم معماری می توان اظهار داشت كه احداث این بناء متعلّق به دوره قاجار می باشد . در وسط نقّاشی های رسم شده در سالن طبقه اوّل تاریخ ۱۲۸۲ ثبت شده است . كه بعضی از كارشناسان میراث فرهنگی را عقیده بر آن است، كه این تاریخ شمسی است و با احتساب تاریخ فوق، نقّاشی بنا در دوره مظفر الدّین شاه بوده است. ولی با توجّه به این كه تاریخ هجری شمسی از سال ۱۳۰۴ شمسی، متداول و رسمی شده، بعید به نظر می رسد كه تاریخ فوق شمسی باشد. پس قمری بودنش درست تر به نظر می آید.
عدّه ای نیز بر این عقیده اند كه نقّاش این بنا، كسی است كه كاخ باغچاجوق سردار ماكو را نقّاشی نموده است، كه به تحقیق بیشتری نیاز است . در افواه وجود دارد كه نقّاش خانه مزبور پدر آقا عكاس (مصورزاده) مرحوم بوده است. در مورد قدمت این بنا، آقای كبیری مالك قبلی، اظهار می دارند كه در زمان زندیّه احداث گردیده است. و از اینكه بعضی از ساختمان های موجود در خوی مانند ساختمان مقبره، قدمتش به دوره صفوی می رسد. به سبب مشابهتی كه در این دو بنا وجود دارد، می توان گفت كه این بنا نیز متعلّق به دوره صفوی بوده است. از قسمت های قابل توجّه آن،گچ بری های زیبای سقف های طبقه دوّم و نماهایی است كه به طاقچه ها داده شده . همچنین كانال رطوبت گیر می باشد، كه متأسّفانه به علت عدم توجّه تخریب و در حال از بین رفتن می باشند.
موزه کبیری
اولین موزه شخصی شمالغرب کشور در این بنای تاریخی دایر شده است. آثار سفالی، انواع اشیای سنگی، فلزی، شیشه ای متعلق به هزاره اول پیش از میلاد تا دوره قاجار، آثار مربوط به مردم شناسی و کتاب های خطی از آثار و اشیایی است که در این موزه در معرض دید عموم قرار گرفته است. از قدیمی ترین اشیاء این موزه سفالهایی مربوط به تپه حسنلو است که قدمت این آثار سفالی به سه هزار و پانصد سال پیش بر می گردد. این موزه یکی از ۶۶ موزه خصوصی در کشور است که اشیای آن در سامانه موزه های کشور به ثبت رسیده و از سوی میراث فرهنگی نظارت می شود. قنبر اکبری که بعنوان موزه دار برتر ایران انتخاب شده مسئولیت این موزه را به عهده دارد. در این موزه ۷۵۰ قلم اشیای ارزشمند باستانی و تاریخی نگهداری می شود و تمامی اشیاء آن به ثبت رسیده است.
نحوه دسترسی
آدرس : خوی، خیابان طالقانی، کوچه امیر، بن بست اخوان
نظر کاربران :
خانه با معماري زيبا وديدني و البته با تزئينات هنري با نقاشي ها و گچ بري ها زيبا