خانه معتمد الایاله

معتمدالایاله از مردان سیاسی دوره قاجار در آشتیان بوده است که عمارت مربوط به این شخص دارای معماری مربوط به قاجارها و فضاهای مسکونی خدماتی و آب انبار بوده است. شهرستان آشتیان علاوه بر آنکه مهد اندیشمندان، مفاخر، ادیبان و یاستمداران بوده، آثار تاریخی ارزشمندی را در خود جای داده است.یکی از جاذبه های تاریخی این شهر، خانه معتمد الایاله در غرب آشتیان است.معتمدالایاله از مردان سیاسی دوره قاجار در آشتیان بوده است که عمارت مربوط به این شخص دارای معماری مربوط به قاجارها و فضاهای مسکونی خدماتی و آب انبار بوده است.
مقرب الخاقان معتمد السطان محمد رفیع خان ملقب الایاله بزرگ از ۱۳۰۳ ه.ق. تا ۱۳۳۵ نائب الحکومه محلی آشتیان بوده است.منزل معتمد الایاله مربوط به دوره قاجار است و در بافت قدیم شهر آشتیان واقع شده است.
بر سر درب این خانه کوبه ای برنجی دیده می شود که بر روی آن حک شده است؛ «معتمد الایاله ۱۳۱۸، عمل استاد عبدالکریم شیرازی» که به نظر می رسد میخ ها و کوبه های درب در شیراز ساخته شده است.
در بالای سر در گنگره هایی از آجر و چند کاشی معرق به کار رفته است، در کاشی دایره وسط سر در، آیات زیبایی از قرآن با خط بسیار زیبا تحریر شده است. در بالای آن با گچ برجسته نام استاد و بنای ساختمان «عمل عبد الرحیم گرکانی» نوشته شده است.
در سمت راست سر درب خانه، کاشی با نقشی از سرباز قزلباش در حال اسب سواری است، قدمت این کاشی به دوران صفویه می رسد، در سمت چپ، کاشی با تصویری از دو بانو در حال موسیقی را به تصویر کشیده است، این کاشی مربوط به دوره قاجاریه است.
چهار ستون نیمه لخت و دو ستون نیم دایره با طرح برجسته ای از گل و گلدان از آجر ساخته شده است که در طرفین درب ورودی به کار رفته است.
در زیر سکوی نشیمن جلوی درب، دو سنگ حجاری شده از گل نیلوفر آبی قرار دارد که نماد زندگی است.
این سر بنا توسط دالان مسقف آجری زیبایی به حیاط عمارت می رسد، حیاطی بزرگ و مربع شکل با تالاری در ضلع جنوبی و ساختمانی دو طبقه در شمال و غرب حیاط با اتاق های تو در تو، خانه های عیان نشین را به تصویر می کشد.

این خانه در حدود ۵۰۰ متر مربع و در حال حاضر مرکز اسناد آشتیان شناخته می شود و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۲۰۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آب انبار نایب در روبروی این بنا توسط معتمد ساخته شده است، در جوار این خانه عمارت دیگری به نام «ارگ» وجود داشته که کارهای اداری و حکومتی معتمد در آن جا انجام می شده است، این عمارت از خانه قدیمی تر و به نظر می رسد که توسط معتمد بازسازی شده بوده این عمارت در سال ۷۵ از سوی شهرداری تخریب شده و به پارکینگ وسیله نقلیه تبدیل شده است.