جستجوی شهر به شهر :
رزرو هتل رزرو هتل های شهر وان ترکیه

جنگل حرا تیاب

تاریخ بروزرسانی :
۸ دی ۱۳۹۲

استان هرمزگان پذیرای بخشی از گیاهان ماندابی است . با نظری به سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان در جنوب ایران گستره ای متفاوت از تمامی خاک ایران را نمایان می‌سازد .

شرایط اقلیمی خاص این منطقه استقرار گیاهانی را باعث شده است که با آن جامعه سازگاری داشته و و جوامع گیاهی را تشکیل داده اند ، جامعه گیاهی مانگرو دارای زیستگاه خاص است و از دیگر جوامع گیاهی استان متمایز است .

معرفی جنگلهای حـرا

گیاهان حـرا در دوره ائوسن و الیگوسن در حدود ۳۰تا ۴۰ میلیون سال پیش به وجود آمده و در مناطق گرمسیری در اطراف اقیانوس هند ، آرام ،اطلس و نواحی گرمسیری آمریکا، مکزیک و جنوب شرقی آفریقا ، استرالیا ، زلاندنو و آسیای شرقی گسترش دارند .

درخت حرا گونه ای است از جنسAricennia و تیره Rerbenaceae بومی بخش وسیعی از سواحل استرالیا و اقیانوس هند از جاوه تا فیلیپین و بخشهایی از سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان است .

در ایران به اسامی متفاوت از قبیل حرا ، تمر ، تن ، شوری ، شوره ، تیمار ، کرم و کرنا نامیده می‌شود. برگهای حرا متقابل ، چرمی و پهن و دراز ، بیضی تا تخم مرغی کامل در قاعده باریک و منحنی به دمبرگ کوتاه ، در سطح فوقانی سبز تیره ، در سطح پشتی سفید و تقریباً پنبه‌ ای است . گلهای حرا کوچک بر ، رنگ زرد روشن و گل آزین آن کوتاه و خوشه ای متراکم بوده که در ایران از اسفند تا اردیبهشت ظاهر می‌شود .

درختان حرا اکوسیستمی ماندآبی از اجتماعات ساحلی مناطق حاره هستند که مانگرو نیز به آنها اطلاق می‌شود . در هنگام مـد تنها تاج درختان بالاتر از آب شور دریا دیده می‌شود.

و بقیه اندامهای درختان در زیر آب از دید پنهان است فقط به هنگام جزر می‌توان قسمتهای زیر تاج ، ساقه و ریشه های تنفسی درختان را دید .

جنگلهای مانگرو به خوبی قادرند در آب شور رشد کنند . مانگروها گیاهان گلدار خشکی‌زی هستند که به علت عدم توانایی در رقابت با سایر گیاهان در خشکی دوباره به سوی دریا روی آورده اند و با تحمل شرایط دشوار زیستی حدفاصل دریا و خشکی بلامنازع در این منطقه چیره شده اند .

 

در گستره تحت اشتغال این جنگلها کمتر گیاهی قادر به رقابت با آنه است .

مانگرو گیاهانی هستند که یک پله یا دو پله بصورت درخت یا درختچه در آمده و شاخه های اصلی و فرعی زیادی را تولید می کند . و دارای صفات مشترکی به شرح ذیل هستند :

۱. همگی در نواحی گرمسیری زندگی می‌کنند.

۲. دارای شاخ و برگ ضخیم هستند .

۳. فرم ریشه آنها دارای حالت خاص خود می‌باشد .

۴. در مقابل شوری خاک و نوسانهای درجه حرارت مقاوم هستند .

زیستگاه حرا

این گیاه در اراضی مردابی با خاک شور در جزر و مد دریا ، منصب رودخانه ها مستقر بوده و در برخی نقاط به صورت جوامعی انبوه دیده می شود .

درخت مانگرو

وضعیت مانگروها

گیاهان به دلیل داشتن ارزشهای گوناگون و از نظر مصارف مختلف برای انسان و سایر موجودات زنده همجوار مورد تهاجم بوده و تاکنون در زمینه حفاظت و بهره برداری اصولی و گسترش محدوده این گیاهان با ارزش تلاش عمده ای صورت نگرفته است . در اکثر نقاط ساحلی و اراضی ماندابی که این جوامع حضور دارند به خاطر آماده بودن شرایط رویشگاهی استقرار آنها مهیا است ، که پس از بررسی های لازم می‌توان اقدام به زیر کشت بردن این گونه اراضی نمود تا از مزایای این دسته از گیاهان بهره کافی برد.

ساختار اکولوژیک مانگروها

اکوسیستمهای مانگرو اجتماعات گیاهی منحصر به فردی هستند که برای گونه ای بیشماری از بی‌مهرگان تا مهره داران خشکی زی و آبزی زیستگاهی یگانه و منسجم فراهم می‌کنند .بستر این جنگلها از دو بخش تشکیل شده است . بخشی که در اشتغال اهبوه سیستم ریشه دوانی مانگروها قرار دارد به نام بخش سخت تحت الرض نامیده می‌شود . بخش دیگر کفه های گلی است .گستره نرم تحت الارض بستر رویشگاه را به وجود می آورد . در هر یک از بخشهای فوق جانداران دریایی ویژه ای زندگی می‌کنند . در این میان اجتماعات جانوری مانگروها ، نرمتنان ، سخت پوستان ، ماهیان گروههای بسیار بارزی هستند . از جمله سخت پوستان موجود میگوهای گونه حفار و کاوشگر مثل میگوی صورتی را می‌توان نام برد.

جنگلهای حرا جایگاهی امن برای لاروها

از آنجا که میگوی صورتی جزء‌ گونه های حضار محسوب می‌شود ، با هنگام ورود به اکوسیستم جنگلهای حرا ،با حفاری بستر نرم در این منطقه ، جایگاه امنی را برای تخمها و پس لاروهی موجود به وجود می‌آورد.

جنگلهای حرا محل تغذیه لاروها

درختان حرا از اصلی ترین تولید کنندگان مواد آلی محیط خود بوده و نقش بسیار مهمی در تداوم فعالی پلانکتونها و فیتوپلانکتونهای دریایی را به عهده دارند . این ذرات به نوبه خود تامین کننده مواد غذایی آبزیان بالاخص میگو می‌باشند . جزر و مد مواد غذایی را از دریا ربوده و به درون مانگروها حمل کرده و برعکس مواد درون مانگروها را خارج می‌کنند .

به طور کلی مواد معدنی حمل شده از طریق رسوبات موجود در اکوسیستمهای اطراف به عرصه جنگلهای حرا پس از تجزیه ، تحول و تبدیل آن به مواد غذایی آلی ، مقداری از آنها در جنگلها باقی مانده و باقی مانده به دریا منتقل می‌شود .که بخشی از آنبه وسیله موجودات زنده داخل جنگل مصرف می‌شود به عبارت دیگر خاکهای بافت نرم غنی از املاح معدنی بوجود می‌آید که به سبب رشد انواع و اقسام موجودات زنده گشته و در نتیجه مواد غذایی آلی در این اکوسیستم در حالت غنا باقی می ماند.

خصوصیات آب در جنگلهای حرا

آب در این اکوسیستمها بالاترین کیفیت از نظر مواد غذایی و همچنین خواص فیزیکوشیمیایی است که جزر و مد نقش مهمی در این زمینه ایفا می کند .

جزر ومد باعث جابجای و انتقال آب از دریا به این اکوسیستم و بالعکس می شود که باعث تعدیل شوری شده در مناطقی که در صد تبخیر بالا است از رسیدن شوری به سطح مد اور جلوگیری می کند .

از طرفی چون جنگلهای حرا شور پسند هستند مقدار زیادی نمک را از آب دریا گرفته و در خود ذخیره می کند که این امر باعث کاهش شوری می شود . جزر و مد همچنین در تعدیل دما نیز موثر است بدین نحو که با حرکات مستمر خود باعث جابجایی آب بستر و سطح آب می شود که در مجموع آب و احیاناً مواد سمی حاصل از تجزیه آبزیان به سطح آب منتقل

می گردد و از این طریق دما نیز کاهش می یابد .

ریشه درختان حرا ، خود به عنوان یک صافی عمل کرده و املاح مضر را در آب جذب و به واسطه داشتن نمک فراوان در خود آنها را به شکل غیر سمی در می آورد که از این طریق کمک شایانی به زندگی آبزیان موجود در این اکوسیستمها می کند .

بطور کلی می توان گفت ، آب موجود در این اکوسیستمها سرشار از مواد غذایی و از نظر فیزیکوشیمیایی در بالاترین کیفیت ممکن بوده و این سبب گردیده تا آبزیان برای تخم ریزی و رشد نوزادان خود که حساسترین مرحله رشد محسوب می گردد این اکوسیستمها را برگزیده

و برای بقای نسل خود به اینجا پناه ببرند .

اهمیت گیاهان مانگرو

۱. چوب

سوخت : متأسفانه مهمترین استفاده مانگروها به عنوان سوخت سلولزی می‌باشد ، چرا که در اراضی ساحلی تنها مانگروها هستند که شرایط سخت محیط را تحمل کرده و مستقر شده اند .

ارزش حرارتی چوب مانگروها ۴۰۰۰ تا ۴۳۰۰ کیلو کالری در هر کیلو گرم برآورد گردیده است .

تغذیه دام : در حوزه رویش جنگلهای حرا در استان هرمزگان هرس سرشاخه ها جهت تعلیف دام به خصوص شتر متداول می‌باشد.

مصالح ساختمانی : از چوب این درختان در مصالح ساختمانی نیز استفاده می‌شود چون با استحکام بوده و در برابر حمله موریانه مقاوم می‌باشد .

نقوش و نگار : چوب این گیاه خوش نقش است و خاصیت جلاپذیری خوبی دارد و برای ساخت میز ، صندلی مبلی و پارکت استفاده می‌شود .

پوست و برگ : از پوست و برگ بعضی از گونه‌های مانگرو تانن به دست می‌آید . تانن ماده‌ای است که در صنعت کاربرد دارد . برگ و سرشاخه های مانگرو دارای مواد غذایی سرشار برای تغذیه دام است .

۲. حفاظت از سواحل دریا

از ارزش های این گونه گیاهی این است که با کاشت آن در اراضی ساحلی و خورها می‌توان در برابر طغیان دریا نوعی حفاظ طبیعی به وجود آورد . این جنگلها ضمن کاهش خسارات ناشی از امواج و طوفانهای سخت موجب استقرار خاک محیط اطراف نیز می‌گردد.

۳. محصولات غذایی

گونه بومی حرا در استان هرمزگان با نام AVICENNIA MARINA می‌باشد محل زیست این گونه در استان هرمزگان مردابهای سواحل خلیج فارس و دریای عمان در بندرعباس ، بندر لنگه ، بندرخمیر ، بندر جاسک و درجزیره قشم در مجاورت بندر لافت می‌باشد . حرا در جزیره قشم تشکیل توده های جنگلی و پارکهای دریایی را داده است .

این گونه اغلب به صورت جنگلهای تخریب یافته و یا درختچه های کوچک می‌باشند.

از آنجا که این جامعه گیاهی در طی سالیان دراز تأمین کننده بخشی از نیازهای اهالی سواحل خلیج فارس بوده ، همواره مورد بهره برداری نادرست قرار گرفته و از این جهت در معرض خطر نابودی است .

به دلیل اهمیت اقتصاذی و اکولوژیک این گونه به جا است که رویشگاههای آن بیش از این با پیش آگاهی ها و اطلاع رسانی و کنترل ، حفاظت و حمایت گردد.

نمونه خوب و تیپیک جنگل های حــرا از نظر انبوهی و وسعت در حال حاضر در تنگه خوران واقع در مجاورت لافت ( جزیره قشم )قرار دارد . این جنگل باتو جه به بهره برداری شدید هنوز از تراکم خوبی برخوردار است .

جنگل های حـرا در سالهای اخیر ارزش زیست محیطی آن کاهش یافته که عزم ملی و همت عزیزان متعهد ومتخصص ، مدیر و کارشناس را در راه احیاء و توسعه آن طلب می‌کند.

پراکنش گیاهی جنگلهای حـرا

۱. جنگل های حرا جزیره قشم واقع در قسمت شمال غربی از بندر لافت تا کوزان همچنین در دهانه ورودی رودخانه مهران به خلیج فارس در بندر خمیر در سطحی معادل ۱۲۵۰۰ هکتار.

۲. جنگلهای مصب رودخانه شور و حسن لنگی واقع در شرق بندرعباس ، منطقه کولقان به وسعت ۵/۱۱۶۲ هکتار .

۳. مصب دهانه ورودی رودخانه میناب واقع در بندر تیاب سطحی در حدود ۵۸۵۰ هکتار از جنگل های حـرا را پوشانده است .

۴. مصب رودخانه های گز ، حیوی و بریزگ که در حال حاضر قسمت عظیمی از جنگل آن از بین رفته است ، منحصراً در قسمت غرب بندر سیریک همراه گونه گیاهی چندل وجود دارد .

۵. غرب بندر جاسک ، در دهانه رودخانه جاسک به دریای عمان مساحتی معادل ۱۰۰۰ هکتار زیر پوشش جنگلهای حـرا می‌باشد

۶. مصب رودخانه جگین در محل تلاقی با دریای عمان نیز دیده می‌شود.

۷. ماندآبهای رودخانه ای که بر اثر بهره برداری بی‌رویه رو به تخریب است .

برنامه ریزی جهت توسعه و کشت حرا

با توجه به اهمیت همه جانبه و بهره برداری چند منظوره از این گیاه و اثرات اقتصادی ، اجتماعی و اکولوژیکی توده های جنگلی و پرورش آبزیان ایجاب می‌کند با مشارکت فعال مردم با اتکا به دانش بومی و سنن در احیاء پوشش گیاهی کوشید.

توسعه جنگلهای مانگرو به لحاظ ارزشهای غیر قابل انکار بسیار حائز اهمیت است . این گیاه در پرورش تلفیقی جنگل و آبزیان‌ ، منبع درآمد اهالی منطقه ، ارزشهای زیست محیطی ، میراث تاریخ طبیعی و جاذبه های گردشگری و ذخائر بیوسفری و ژنتیکی نقش بسزایی دارد.
جنگل حزا 1 جنگل حرا تیاب

جنگل حزا 2 جنگل حرا تیاب

جنگل حزا 3 جنگل حرا تیاب

جنگل حزا 4 جنگل حرا تیاب

جنگل حزا جنگل حرا تیاب

به این مطلب چه امتیازی می دهید؟
[امتیاز: 1 میانگین: 5]
           
برو بالا
 

نظر کاربران :

  • مهرنوش زاده رفیع

    لذت قایق سواری در میان درختان این جنگل رو در سفر به جنوب ایران از دست ندید

    ۱۰ بهمن, ۱۳۹۷ پاسخ دادن
  • نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *