آشنایی با صنایع دستی اردبیل

استان اردبیل، مانند بسیاری از مناطق مستعد کشور در زمینه بافت انواع زیراندازها دارای قدمت و اصالت بوده و صنعتگران و هنرمندان روستایی و شهرا با عرضه هنر و استعدادهای درخشان خود، توانسته اند نمونه های بارزی از آثار نفیس و ارزنده صنایع دستی را با نام منطقه خود به ثبت برسانند. قالی بافی، ورنی بافی و جاجیم بافی که تقریباً منحصر بفرد بوده و در مناطقی همچون مغان و خلخال توسط هنرمندان بافته می شود و یا بافت گلیم و مسند که کار خاص هنرمندان بخش های نمین و عنبران و گرمی و خلخال است، از صنایع دستی شاخص استان اردبیل است.

گلیم بافی: گلیم های ساده تولید شده درمغان به اصطلاح دراز و باریک با طول در حدود ۳ تا ۵ مترو عرضی حدود یک متر است و معمولاً در دو قیمت بافته و از جهت طولی به نحو مخصوصی به هم دوخته می شود. ضمن آن که در مناطق عشایری استان بیشتر به استفاده از چله پشمی در تولید کار تمایل دارند و کمتر از نخ پنبه ای به عنوان چله یا تر استفاده می کنند.گلیم های تولیدی خلخال در اندازه ۵/۱*۳ متر مربع است و طرح گلیم نیز معمولاً با یک یا چند ترنج و یک حاشیه همراه است و متن زمینه از یک رنگ است و خرده نقشی ندارد.

ورنی: ورنی که گاه به آن گلیم سوزنی نیز گفته می شود، یکی از شاخص ترین “سوماک”های ایران است. “ال سون”ها و نیز عشایر “ارسباران” عمده ترین تولیدکنندگان ورنی هستند. متداول ترین مصارف ورنی شامل: خورجین، مفرش (رختخواب پیچ یا فرمش) و زیراندازهایی است که غالباً در اندازه های ۳/۱*۱ متر و ۵/۱*۱ متر روی دارهای عمودی بافته می شود. بافندگان ورنی از نقش هایی چون: آهو، گرگ، سگ گله، بوقلمون، مرغ وخروس، شغال، روباه و پرندگان محلی به گونه ای بسیار زیبا و به صورت هندسی استفاده می کنند.

جاجیم بافی: بافت جاجیم در اکثر روستاها ومناطق عشایری اردبیل دارای سابقه دیرینه است و به علت وجود مواد اولیه در بین دامداران و عشایر، تقریباً اغلب خانواده ها به این فن آشنائی دارند. در استان اردبیل، منطقه خلخال، از نظر بافت و میزان تولید آن، از مراکز مهم جاجیم بافی اردبیل به شمار می رود.

سفال گری: سفال عمدتاً از خاک های ثانویه ساخته می شود. مهمترین خاک ثانویه انواع خاک رس است که با نام علمی Earthen Ware شناخته می شوند و رنگ طبیعی آنها از نخودی تا قرمز تغییر می کند. اصطلاح انگلیسی سرامیک دقیقاً دارای مفاهیم سفال در زبان فارسی است که از واژه یونانی Kermose به معنای خاک رس گرفته شده است. پیشینه سفال گری در استان اردبیل به دوره اشکانیان و قبل از آنها می رسد.

زیورآلات محلی: مواد اولیه تولید، فلزاتی نظیر: برنج، مس، نقره و سنگ هایی مانند: فیروزه، عقیق و یشم می باشد. شیوه تولید بدین صورت است که ابتدا فلز را در کوزه ذوب کرده و سپس آن را به کمک قالب به شکل مورد نظر که اغلب دایره، چهارگوش، سه گوش، بته جقه و ماهی می باشد. در می آورند. سپس با نشاندن سنگ های ذکر شده، زیورآلات زیبایی از قبیل: النگو، انگشتر، زیور گیسوان، گردنبند و گوشواره تهیه می نمایند.