یک مو از خرس کندن غنیمت است؟

تاریخ خبر : ۱۳۹۳/۰۱/۰۲ – خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث فرهنگی- مرور آنچه در یک سال گذشت، رسم انتزاعی مردم هنگام فرا رسیدن بهار ایرانی است؛ برای همین هم شاید مرور آنچه بر سازمان میراث فرهنگی گذشت، چندان در این روزهای پر تحرک به چشم مسئولان نیاید اما واقعیت این است که این مرور اگر به پای ماجرای صد روز دولت نرسد، حداقل نشان کوچکی است از آنچه قرار است در سال آینده اتفاق بیافتد؛ چرا که از قدیم گفتند سالی که نکوست از بهارش پیداست.

اگر چه این مطلب، خالی از آمار و نمودار و ارزیابی کمی است اما به نظر می‌رسد با توجه به از دست رفتن حرمت آمار در ایران و نبود سیستم های دقیق برای این امر، چندان آن را خالی از اهمیت نمی‌کند. هرچند که ارزیابی کیفی سازمان با توجه به چاله های بزرگ آن در امور مختلف هم امری شاق است.

با این همه اکنون که روزهای پایانی سال مار است و به زودی سال اسب فرا می‌رسد، نه می‌توان به وضعیت میراث فرهنگی فخر فروخت و نه گردشگری و نه صنایع دستی. اگر بی انصافی است که بگوییم، آب از آب تکان نخورده است اما تغییر مدیر سازمان در همین مدت کوتاه تمام رویاهای دوستداران میراث فرهنگی که به ثبات و اعتدال در سازمان میراث فرهنگی می‌اندیشیدند را بر باد داد.

از آن روزی که صدای علی لاریجانی به گوش ملت ایران رسید و مجلس به محمد علی نجفی رای نداد، شاید این پایان ناامیدکننده برای سازمان میراث فرهنگی رغم خورد. چراکه درست بعد از اینکه محمد علی نجفی، به عنوان وزیر کابینه حسن روحانی رای مجلس را به دست نیاورد، زمزمه این مسئله آغاز شد که نجفی قطعا رییس سازمان میراث فرهنگی می شود، یعنی همان کاری که احمدی نژاد، با وزرای رد صلاحیت شده‌اش انجام می‌داد.

آنقدر خبرهای ضد و نقیض منتشر شد تا اینکه سرانجام فردی به اسم «امین عارف نیا»، که چندی بعد مدیر روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی شد، به سراغ رسانه ها آمد و گفت که خبر رییس سازمان شدن آقای نجفی درست است.

نجفی در فضایی اینچنین پر حاشیه و سیاسی بر مسند سازمان میراث فرهنگی نشست، هرچند که به نظر می‌آمد او از اول دلخوشی برای آمدن به این سازمان ندارد اما او آمد و گفت که با اجازه «مهدی حجت» به عنوان یکی از بنیانگذاران سازمان میراث فرهنگی به این سازمان آمده است.

نجفی نه تنها از مهدی حجت اجازه گرفت که به سازمان میراث فرهنگی بیاید، بلکه او را به عنوان قائم مقام و معاون میراث فرهنگی خود برگزید؛ همین امر قدرت زیادی به معاون سازمان میراث فرهنگی داد اما چندی بعد نتایج امور نشان داد که اختلافات اساسی میان مدیر و قائم مقامش وجود دارد.

دولت روحانی هر چند که در مورد میراث فرهنگی سکوت کرده بود و وعده ای در مورد این حوزه نداد اما از همان ابتدا اعلام شد که گردشگر برایش مهم است و روزی باید برسد که آمار گردشگران در ایران افزایش پیدا کند، اما دریغا که انتخاب معاون گردشگری سازمان خود بسیار طول کشید، به طوریکه چندی بعد از انتخاب معاون گردشری، نجفی خود از سازمان رفت!

او در حالی رفت که سازمان هنوز بر ویرانه‌های ۸ ساله خود سوگواری می‌کرد و هنوز مشخص نبود که چه کارهایی انجام شده و چه کارهایی باید انجام شود. نجفی بعد از آمدن از آمریکا و شیردال صلحی که با خود آورد و بعد از صحبت در مورد قهوه‌خانه‌‌ها نتوانست دیگر به مانند قبل در همه محافل حاضر شود. او رفت تا جای خود را به دیگری بسپارد و تاکید کرد که سازمان میراث فرهنگی، سازمان پر استرس و پر دغدغه‌ای است. مسعود سلطانی فر کسی بود که بعد از بررسی های روحانی و مشاورانش جانشین او شد و برگ دیگری از سرنوشت سازمان میراث فرهنگی رقم خورد. حجت به حالت قهر از سازمان رفت و بار دیگر سازمان دستخوش تغییر و تحولات شد.

حالا به نظر می‌رسد در سالی که گذشت با این مجموعه تغییر و تحولات آب از آب تکان نخورده است. ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم آثار تاریخی و تخریب بناها همچنان ادامه دارد. هنوز مشکلات حقوقی سازمان بر قوت خود باقی است. هنوز هم چالش در مورد بودجه سازمان ادامه دارد، هنوز مدیران استانی انتخاب نشده اند و هنوز وضعیت بیمه هنرمندان صنایع دستی نامعلوم است و هزار مشکل ریز و درشت دیگر.

با این همه به نظر می‌رسد، از خرس کتک خورده میراث فرهنگی یک مو کندن به نفع دوستداران میراث فرهنگی و استفاده از کارشناسان و متخصصان هر چند در مدیران میانی خود غنیمت است اما این غنیمت برای میراث فرهنگی در خطر ما کافی است؟

آیا این معاونان می‌توانند با توجه به بودجه نامعلوم حرکتی رو به جلو بردارند و با توجه به قوانین دست و پا شکسته به تعاملی مناسب با نهادها و سازمان های مختلف برسند؟ آیا رییس سازمان میراث فرهنگی دیگر بار به دلایل و بهانه های مختلف تغییر نخواهد کرد؟

این‌ها سوالاتی است که آینده به آن جواب می‌دهد. سال ۹۲ به جز چند کاوش باستان‌شناسی و آمدن کتابخانه سازمان میراث فرهنگی از شیراز دستاورد دندانگیر دیگری از سوی مسئولان سازمان میراث فرهنگی ارایه نشده است. بنابراین تنها مرور انتزاعی به این نتیجه گیری ختم می‌شود که باید دید سال آینده چه اتفاقاتی در حوزه میراث فرهنگی در راه تعالی آن می‌افتد.