کاروانسرای محمدآباد در مسیر جاده قزوین- بوئین زهرا و در ۲۷ کیلومتری قزوین قرار دارد. این بنا از جمله کاروانسراهای دوره صفویه است که به صورت چهار ایوانی بنا شده است. این کاروانسرا دارای دو برج مدور و درِ ورودی بزرگ و یک هشتی وسیع است که سقف آن با گنبدی مدور پوشیده شده است. راه پله پشت بام نیز در این هشتی قرار دارد. حیاط این کاروانسرا ۵۰/۵ متر طول و ۴۲/۲۰ متر عرض دارد و چهار طرف قرینهسازی شده و در پشت آنها غرفهها، سکوها و دالان بنا گردیده است.
معماری بنا
کاروانسرای محمدآباد از جمله بناهای جالبی است که طرح داخل و خارج آن با هم اختلاف کلی دارند.این اختلاف مربوط به نمای ضلع جنوبی خارج کاروانسرا است.نمای اصلی کاروانسرا عبارت است از یک سردر قوس دار در وسط که در هر طرف آن سه غرفه قرار دارد.از انتهای بازوهای دو طرف سردر دیواری به طول ۲۰/۱۶ متر به طرف شمال پیش می رود و به دیوار پشت اتاق های واقع در ضلع جنوبی کاروانسرا منتهی می گردد.از محل تقاطع دیوار پشت اتاق ها به طول ۸۵/۱۱ متر تا گوشه های جنوب شرقی و جنوب غربی امتداد میابد و با رسیدن به دو برج آجری مدور که در دو کنج قرار دارند پایان میابد.به این ترتیب نمای اصلی کاروانسرا دارای یک طرح پنج ضلعی و دو برج مدور می باشد.درگاه کاروانسرا در جلو به صورت یک جلو خان مستطیل شکل است.پس از در بزرگ هشتی وسیعی قرار دارد.راه پله ای که از راه آن می توان به پشت بام رسید در داخل هشتی قرار دارد.
در وسط دو ضلع بزرگ شرقی و غربی هشتی دو قوس بلند دیده می شود که در پشت آنها دالانی قرار دارد.دالان مزبور به عرض ۹۰/۳ متر در پشت اتاق های ضلع جنوبی کاروانسرا جای دارد و فاقد غرفه می باشد و تنها طاق تماهایی هم عرض غرفه های نمای خارج و اتاق های ضلع جنوبی در دو طرف ان ساخته شده اند.سقف هشتی با گنبد مدوری که خاص اکثر درگاههای کاروانسراهای دوره صفویه است ، پوشیده شده است.حیاط داخلی کاروانسرا نقشه مستطیل شکل دارد که طول آن ۵/۵۰ متر و عرض آن ۲۰/۴۲ متر است.بناهای چهار جانب کاروانسرا با پیروی از اصل قرینه سازی کامل ساخته شده اند چنان که در میان هر یک از جهت های چهارگانه قوس بلندی جای گرفته است که در قسمت سمت جنوب آن سردر ورودی و در سه سوی دیگر آن ایوان هایی بزرگ مانند ایوانهای مسجدهای چهار ایوانی ساخته شده اند.در هر طرف ایوان شمالی ، پنج طاق نما و در دو طرف ایوانهای نمای غربی و شرقی نیز شش طاق نما بنا شده است.
طاق نماهای کاروانسرای محمدآباد به قسمت پشت راه ندارند و تنها از چهار طاق نمای واقع در چهار گوشه بنا می توان به دالان پشت غرفه ها راه یافت . دالان سراسری پشت نماهای شمالی و غربی و شرقی ۸۰/۳ متر عرض دارد . در دیوار غربی دالان غربی و دیوار شرقی دالان شرقی ، هم عرض غرفه های بیرون،طاق نماهای سکوداری به عمق ۸۵/۱ متر ساخته شده است . عمق این طاق نماهای سکودار در پشت نمای شمالی ۲۵/۲ متر است.وضع بناهای دو طرف در ورودی با بناهای سه جانب دیگر اختلاف دارد،چنان که در هر طرف سردر ، پنج ایوان با همان عرض و عمق غرفه های سه جانب دیگر قرار دارد که در وسط دیوار پشت آنها دری به عرض یک متر کار گذاشته شده است و به اتاقی به طول ۷۰/۴ متر راه می یابد.بنای کاروانسرا به تمامی با آجر ساخته شده و تنها در نمای داخل حیاط ، درپی بنا ، یک رج سنگ به کار رفته است.در داخل دالان شمالی ، غرفه های نمای بنا تا ارتفاع ۴۰/۱ متر به شیوه نوعی صندوقه چینی توپر با آجر و سنگهای طبیعی ساخته شده است.برج هایی در دو نبش کاروانسرا برپا گردیده تا تکیه گاه مناسبی برای دیوار طویل سراسری به وجود آورده باشند .
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.