کاروانسرای زعفرانیه سبزوار ، مربوط به دوره سلجوقی است و در شهرستان سبزوار، دهستان رباط، روستای زعفرانیه واقع شده است. این بنا در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۶۴ با شمارهٔ ثبت ۱۶۹۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
فهرست
معماری بنا
کاروانسرای زعفرانیه مربوط بر روی بنای متروکه کاروانسرایی مربوط به دوره سلجوقی احداث شده و دارای آب انباری در ضلع جنوب غربی می باشد. کاروانسرای زعفرانیه که در دوره صفوی مرمت شده است، از نوع چهار ایوانی دارای حیاط مرکزی و اصطبل هایی در اطراف آن است. در بعضی از طاق نماهای کاروانسرای زعفرانیه سبزوار، تزئینات مقرنس وجود دارد و پلان دارای ریتم، تقارن، و تعادل است و ساخت آن متاثر از سبک آذری و آجرکاری های آن متاثر از سبک رازی است.
کاروانسرای عباسی زعفرانیه نمونه یک کاروانسرای کامل چهار ایوانی است که احتمالا موجب احداث ابنیه عام المنفعه دیگری همچون یخچال بزرگ، چاپارخانه، آب انبار و حمام گردیده است. این کاروانسرا با پلان مربع مستطیل در امتداد شمالی-جنوبی و به شیوه چهار ایوانی ساخته شده و از ایوانچه ها، حجره ها و اصطبل هایی وسیع برگرد یک حیاط مرکزی احداث شده است. بیرون کاروانسرا را هفت برج در بر گرفته است. در گوشه ها چهار برج مدور و در اضلاع شمال شرقی و غربی هر کدام یک برج نیم دایره تعبیه شده است. ارتفاع بنا در نمای بیرونی حدود شش متر است.
وجه تسمیه
در ساخت كاروانسراي زعفرانيه كه ويرانه هاي آن ميان نيشابور و بيهق (سبزوار) برپاست، چنین ياد مي كنند كه بازرگاني چيني براي آنكه رونق بازار چين را به رخ بازرگانان ايراني كشد، يك كاروان زعفران به ايران گسيل داشت و به كاروانسالار فرمود كه هر آينه زعفران را به كسي بفروشد كه یکجا توان خريد آن را داشته باشد؛ و بازرگان كه از راه شمال شهرهاي ايران را پيموده بود و خريدار نيافته بود، به هر کجا که می رسید خودنمایی نموده و می گفت که در ایران کسی توان خرید زعفران های ما را نداشت!
هنگام بازگشت، در نيشابور به جايي رسيد كه بازرگاني كاروانسرايي مي ساخت. از وي چگونگي را پرسيدند و او داستان را باز گفت. بازرگان نيشابوري را غيرت به جوش آمد و زعفران را يكجا از او بخريد و بفرمود تا در زير پي ساختمان كاروانسرا ريزند! به كاروانسالار گفت به چين بازگرد و بگو كه كاروان زعفران شما را در ايران در گل پي كاروانسرا ريختند … نام اين كاروانسرا زعفرانيه گرديد و سده ها از آن بوي خوش زعفران مي آمد.
جاهای دیدنی اطراف کاروانسرای زعفرانیه سبزوار
کاروانسرای شاه عباسی، یخدان (یخچال)، آب انبار، قلعه قدیمی روستا، حمام قدیمی، آسیاب قدیمی و مهمانسرای دوران قاجاری جاذبه های اصلی گردشگری روستای زعفرانیه هستند و بر رونق این روستا در قدیم دلالت دارند.
نحوه دسترسی به کاروانسرای زعفرانیه سبزوار
آدرس: سبزوار، دهستان رباط، روستای زعفرانیه، کاروانسرای زعفرانیه
مطالب مرتبط :