پلها بناهایی هستند که در دوران مختلف تاریخی به منظورهای مختلفی در مسیرهای مهم جهت رفع نیاز انسان ساخته شدهاند.
بیشتر کاربرد پلها جهت عبور و مرور بوده که درصورت نیاز به گونهای طراحی و ساخته میشدند که کاربریهای دیگری نیز داشته باشند.
در فاصله ۵ کیلومتری شمال غرب بروجرد روستایی بنام قلعه حاتم وجود دارد که در غرب این روستای قدیمی پلی به نام قلعه حاتم قرار دارد.
این پل در میان زمینهای صیفی کاری و لابه لای درختان روستا پیداست که سایهسار درختان آن را احاطه کرده است , همراه صدای پرندگان و جیرجیرکها و لابه لای رقص قاصدکها و برگدرختان که با نسیم کوهساران همراه شدهاند. کوچه پس کوچههای خاکی و خانههای قدیمی روستا در کنار درختان سربه فلک کشیده نشان از قدمت این روستا دارند.
آنچه این پل را حائز اهمیت کرده است این که پل قلعه حاتم به لحاظ کاربری با سایر پلهای استان تفاوت دارد.
این پل علاوه بر کارکرد معمول ساخت پل برای انتقال بخشی از آب شرب رودخانه بالا دست روستای قلعه حاتم به شهر بروجرد ساخته شده است. طول پل ۲۶۱ متر و عرض آن ۲.۵ متر است و دارای ۱۴ چشمه تاق آجری است.عرض دهنه طاق چشمهها در محل عبور جریان آب بیشتر و به طرفین کمتر میشود.
این پل که از نوع پلهای جویی است در اوایل دوره پهلوی (۱۳۱۳) بر روی رودخانه باغ شاه (یکی از شاخههای سزار) احداث شده است.
عمده مصالح به کار رفته در آن آجر و سنگ است که تاقهای چشمه را به شکل نیم قوس مزین کردهاند و هرکدام از آجرها ابعادی حدود ۲۲ در ۲۲ سانتیمتر دارند. همچنین یالهای شرقی و غربی پیکره تماماً از سنگ ساخته شده است و با همان سنگ هم به سطوح زمین سفت شده است.
شش ضلع دهنه چشمه تاقها در محل عبور جریان آب بیشتر و به طرفین کمتر میشود. نوع ملات استفاده شده برای مقاوت بیشتر پلها در زمان سیلابها و جریان زیاد آب بسیار مفید و موثر بوده است.
بخشی از مصالح به کار رفته در آن از جنس آهک است که به مرور زمان در مقابل آب سختر و مستحکمتر میشود. همچنین بین تاقها و سطح گذر با استفاده از سنگهای آهکی به صورت سنگچین ساخته شده است.
رودخانهای که از زیر پل قلعه حاتم رد میشود به رودخانه گرمابه معروف است که مصرف زراعی داشته، اما آبی که قرار بود از روی پل انتقال یابد در شهر بروجرد آب ماشا یا مالشو میگویند که مصرف شرب داشته است .
برای این که در تلاقی این دو آب به هم آمیخته نشوند، و ارزش آب شرب از بین نرود این پل را احداث کردند که آب از روی پل به سمت روستای قلعه حاتم منتقل شود و پس از این روستا از شمال به داخل شهر بروجرد منتقل شود و همچنان وقتی وارد این شهر شد ارزش آب شرب را داشته باشد.
در مورد این که چه کسی بانی این پل بوده است اطلاعاتی در دست نیست, اما چون نفع مردم روستا و پس از آن نفع مردم شهر را به دنبال داشته قطع به یقین به نظر میرسد متولی ساخت آن حاکم وقت بوده است.
پل قلعه حاتم در فضای بکر طبیعت و در میان سرسبزی و طراوت دشت همچنان استوار ایستاده و از ابهت و زیبایی خاصی برخوردار است.
۳۱ خرداد ۱۳۹۴
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.