پل خواجو یکی از جاذبه های گردشگری اصفهان است که این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۱۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.پل خواجو را پل شاهی و بابا رکن الدین و شیراز و حسن آباد هم نامیده اند از بناهای شاه عباس دوم صفوی است که در سال ۱۰۶۰ هجری بنا شده است.طول پل ۱۳۳ متر و عرض آن ۱۲ متر است همان طور که گفته شد این پل را به اسامی دیگری نیز نامیده اند. وجه تسمیه آن به بابارکن الدین این است که بر سر راه تکیه بابارکن الدین عارف مشهور واقع شده بود، حسن آباد می نامیدند، به این علت که شالوده آن در عصر (حسن بیک ترکمان) ریخته شد، شیراز گفته اند به خاطر آنکه مسافران شیراز درآن زمان از روی این پل عبور می کرده اند و بالاخره به این سبب به پل خواجو نامبردار شده بود که در محله خواجو قرار داشت.
معماری
پل خواجو به خاطر معماری و تزئینات کاشیکاری آن از دیگر پلهای زاینده رود مشهورتر است. این پل که در دوران صفوی یکی از زیباترین پلهای جهان به شمار می‌رفت، بیشتر به منزله سد و بند بوده‌است. در میان هریک از دو ضلع شرقی و غربی پل ساختمانی بنا شده که شامل چند اتاق مزین به نقاشی است. این ساختمان که (شاه نشین) نامیده می‌شود در آن دوره جایگاه بزرگان و امیرانی بوده که برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی بر روی دریاچه مصنوعی به این مکان فراخوانده می‌شدند.
در گوشه‌های ضلع شرقی پل خواجو دو شیرسنگی وجودداردکه ظاهرا”نمادسپاهیان بختیاری ومحافظ اصفهان در عصرصفویه هستند. این پل دارای ۲۴ دهانه‌است که از مکعب‌های به دقت تراش‌خورده ساخته شده و در بخش میانی، با سدهای چوبی برای گرفتن جلو رودخانه مسدود گردیده‌است.
با این‌که در حفاظت و مرمت آثار تاریخی، اصلی به نام حفظ اصالت و سندیت طرح و ماده تشکیل‌دهنده اثر وجود دارد ولی دست‌اندرکاران جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۸ با تعویض سنگ‌های قدیمی پله‌ها با سنگ‌های جدید به اصلیت این بنای اصیل ایرانی آسیب زدند.
تاریخچه
پل خواجو از اواخر تیموری شالوده هایی داشته و به امر شاه عباس دوم در سال ۱۰۶۰ به صورت امروزی آن ساخته شده است. در وسط این پل برای اقامت موقتی شاه صفوی و خانواده او ساختمان مخصوصی (که به نام بیگربیکی شهرت دارد) بنا شد که هم اکنون نیز وجود دارد و طاق های آن دارای تزئینات نقاشی است. نام پل خواجو، تحریف کلمه «خواجه» است که به مناسبت لقب بزرگان و خواجه‌های عصر صفوی نام گذاری شده است.
این پل در انتهای شرق خیابان کمال اسماعیل اصفهانی و انتهای جنوبی خیابان خواجو واقع شده است. به طوری که باستان شناسان تحقیق کردهاند پل مزبور بر روی پلی که در پیش وجود داشته و خرابی به آن راه یافته بوده بنا گردیده است. در باب ساختمان این پل، زمان، بانی ساختمان و کیفیت آن اقوال گوناگونی نوشته اند ولی آنچه مناسب به نظر می رسد شرحی است که مؤلف تاریخچه ابنیه تاریخی اصفهانی در این باب نگاشته و از این رو نوشته مزبور عیناً نقل می گردد.
در انتهای شرقی خیابان کمال اسماعیل و انتهای جنوبی خیابان خواجو که به طرف تخت فولاد (قبرستان اصفهان) و راه یزد می رود پل زیبا و تاریخی خواجو واقع شده – این پل بر روی خرابه های پل حسن بیک به وسیله شاه عباس دوم صفوی در سال (۱۰۶۵ ه) ساخته شده است.
پل خواجو و شعرا
شعرای اصفهان درباره پل خواجو اشعار زیبایی سروده و در طی این سروده ها زیبائی های آن را توصیف کرده اند. از جمله این شعرا صائت تبریزی است که با قصیده ای بلند بالا یکی از روزهای جشن و چراغانی را ذکر می کند که در کنار پل خواجو برگزار شده است.به نوشته محققین و مورخین که درباره سلسله صفویه بررسی کرده اند: هدف شاه عباس دوم از احداث پل خواجو ارتباط دو قسمت محله خواجو و دروازه حسن آباد با تخت فولاد و راه شیراز بود.
مطالب مرتبط :