موزه تاریخ چای لاهیجان تنها موزه تخصصی چای در کشور است که صنعت چای ایران را از ابتدای ورود به ایران تا وضعیت فعلی‌اش به مخاطبان معرفی می‌کند.لاهیجان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای استان گیلان که قرن‌ها مقر حکومت سادات کیایی بوده، معروف به «شهر چای» است. چای کاری در ایران برای نخستین بار به همِت «محمد میرزا کاشف‌السلطنه چایکار» در سال ۱۳۱۹ هـ.ق در لاهیجان آغاز شد و به سرعت در این شهر و دیگر مناطق سواحل جنوبی دریای خزر توسعه یافت.
کاشف السلطنه (پدر چای ایران )
کاشف السلطنه در ۱۳۱۴ه.ق با سمت کنسول ارشد ایران به هند رفت و در آنجا به عنوان یک تاجر فرانسوی به مطالعه پیرامون کشت چای پرداخت. کاشف السلطنه هنگام بازگشت از چین و هند به ایران، با خود مقدار زیادی تخم و نهال چای به همراه آورد و در نواحی شمال ایران به طور وسیع کشت کرد. او در زمان مظفرالدین شاه به ریاست سازمان چای منصوب شد.آرامگاه کاشف السلطنه و موزه چای لاهیجان، در میان تپه‌ای پوشیده از چای، در انتهای خیابان کاشف شرقی، بعد از میدان دکتر حشمت لاهیجان، قرار دارد.
بنای فعلی آرامگاه در سال ۱۳۳۵ خورشیدی به سبک معماری غربی طراحی و به همِت «انجمن آثار ملّی» به شکل کنونی، با اسکلتی از بتن مسلّح و نمای سنگ تیشه‌ای با زیر بنای ۵۱۲ مترمربع ساخته شد. از سال ۱۳۷۱ نیز سالن مستطیل‌شکل وسیع کنار برج آرامگاه، برای احداث «موزه تاریخ چای ایران» درنظر گرفته شد.سالن اصلی موزه تاریخ چای ایران دو طبقه مجزا دارد. طبقه همکف توسط دو پلکان چوبی که در ابتدای سالن تعبیه شده است، به طبقه فوقانی متصل می‌شود. تزیینات چوبی و سنتی درون سالن، با الهام از فرهنگ بومی منطقه، منظره بی نظیری را فراهم آورده‌اند.
وقتی وارد تالار اصلی موزه چای لاهیجان در بخش همکف آن می‌شویم. غرفه‌های موزه در دیوارهای جانبی، به‌صورت جعبه‌های آئینه‌ای خودنمایی می‌کنند و از گذشته مردم این سرزمین حکایت‌ها دارند. سماورهای بزرگ و کوچک ذغالی با نشان روسی، قوری‌های خوش رنگ و نگار چینی، سری‌های متعدد قهوه خوری از عصر قاجار و پهلوی، قند شکن، قهوه خوری چینی، سینی نقره، پیمانه و جعبه چای، چیق، کیسه توتون، نعلبکی‌های قدیمی، نمونه دانه‌های چای، منقل و اشیای مرتبط در زمینه صنعت چای و مراحل شرب آن، در داخل غرفه‌ها برای لحظاتی طولانی، گردشگر را به گذشته‌های دور و دراز می‌برد.
در این طبقه همچنین، اسناد، مدارک، دست نوشته‌ها و عکس‌های کاشف السلطنه به همراه سردیس او به نمایش درآمده است. در انتهای طبقه همکف کنار راه پله، دو دستگاه مربوط به چای، یک ساطور جهت خرد کردن برگ خشک چای و دیگری هم وسیله‌ای برای حمل چای دیده می‌شود.
دو پلکان چوبی در طبقه همکف موزه چای لاهیجان با حالتی نیمه‌دوار، ما را به طبقه دوم می‌رساند. طبقه فوقانی این موزه، مربوط به بخش مردمشناسی است. در ویترین‌های آن، وسایلی مانند: ظروف مسی، ظروف سفالی، انواع روشنایی(چراغ و پیه سوز)، وسایل چوبی (پیمانه شیر، هاون چوبی، تغار، انواع قاشق چوبی)، اسناد و قباله، تسبیح، جاجیم و پوشاک محلی مردم قاسم آباد، دیلمان، املش و … دیده می‌شود.
در انتهای سالن در طبقه همکف، پلکانی سنگی از مرمر سفید، بنای موزه تاریخ چای ایران را به آرامگاه کاشف السلطنه می‌رساند. در فضای داخلی بخش مقبره، کف آرامگاه با مرمر سفید فرش شده و دیوارهای جانبی به‌صورت مدور و با ستون‌هایی مرتفع تا سقف امتداد یافته‌اند.
بر شکاف‌های نیمه مدور دیوارهای داخلی، عکس‌ها و اسناد مربوط به شخص کاشف‌السلطنه به دیوار آویخته شده است. سنگ مزار کاشف السلطنه به رنگ قهوه‌ای است و نوشته روی آن با خطّ نستعلیق، شرح حال و زندگی او را نشان می‌دهد:
هوالباقی. جایگاه و مزار شاهزاده حاجی محمد میرزا کاشف السلطنه چایکار است که پس از اتمام تحصیلات در اروپا در سنه ۱۳۱۴ هجری در سن ۳۵ سالگی به سمَت ژنرال قنسولی هندوستان رفت و در ضمن توقف در آن سرزمین فن زراعت چای را آموخته و این محصول گرانبها را با هزاران مشقت به رسم ارمغان به وطن عزیز خود آورده، اول کسی بود که چایکاری را در ایران وظیفه همت خود دانسته و تمام عمر، علاوه بر خدمات عمده که بر دولت و ملت نموده با نهایت سعی در این راه کوشیده و مجدداً برای توسعه کشت چای در سن ۶۵ سالگی مأمور به هندوچین و ژاپن شده و در مراجعت از راه بوشهر در روز شنبه ۳۱ فروردین ۱۳۰۸ شمسی دو ساعت بعداز ظهر در کتل ملوب با اتومبیل پرت و این جهان را با جهانی آرزو به جهانیان واگذار و شهید راه وطن شد.
آرامگاه کاشف السلطنه و موزه تاریخ چای لاهیجان، در آبان ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۷۶۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.