مقبره شهید ثالث قزوین

مقبره شهید ثالث قزوین مربوط به دوره قاجار است در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۸۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.حاج ملا تقی برغانی ” معروف به ” شهید ثالت ” ، از علمای برجسته ای بود که توسط عوامل فرقه ” بابیه ” به شهادت رسید . مدفن او محراب مسجد مقبره ” خاندان بهشتی ” در شهرستان قزوین است و به همین علت ،این مکان , به مقبره شهید ثالث قزوین معروف است .بنای مقبره شهید ثالث قزوین دارای دو طبقه ی زیرزمین و همکف است . زیرزمین از دو فضای مجزا ، یکی مدفن شهید ثالت و خاندان بهشتی و دیگری سرداب شکل گرفته است . طبقه همکف دارای دو فضای مسجد و مقبره است . مقبره به صورت فضای مربع شکل با اتاق های جنبی است که گنبدی بر فراز آن قرار دارد . سنگ قبر شهید ثالت – به خط ملک محمد – نیز در همین فضا به چشم می خورد.
مزار فقیه اصولی و مجتهد پر آوازه قرن سیزدهم ، مرحوم ملا محمد تقی برغانی معروف به شهید ثالث که در سال ۱۲۶۳ هجری قمری در محراب عبادت به دست پیروان فرقه بابیه به شهادت رسید در این مکان قرار دارد . بنای مسجد مقبره را به دوران آق قویونلوها نسبت می دهند ، ولی ایوان مجاور قاجاری است . سنگ قبر شهید ثالث شاهکاری از خوشنویسی ، نقاشی و حکاکی هنرمندان به ویژه ملک محمد قزوینی محسوب می شود.

ملا محمدتقی معروف به شهید ثالث فرزند ملا محمد ملائکه از مشاهیر علمای شیعه در قرن سیزدهم و سرشناسترین دانشمند خاندان برغانی است.ملا محمدتقی برغانی در روستای «برَغان»کرج به دنیا آمد. او فرزند «ملا محمد ملائکه» از بزرگان حوزه علمیه قزوین بود. مقام علمی و معنوی ملا محمد، وی را به مرجعیت دینی رساند به طوری که با علمای اخباری همانند «ملا خلیل قزوینی» و «شیخ یوسف بحرانی» مناظرات علمی ترتیب داد. «تحفه الابرار» و «الدرّ الثمین» از آثار اوست.

تحصیلات
محمدتقی به تشویق پدر، به تحصیل علوم دینی می‌پردازد. «وی تحصیلات مقدماتی و مقداری از فقه و اصول را در نزد دانشمندان قزوین به پایان برده و آنگاه رهسپار قم می‌شود. در آنجا در حوزه درسی علامه محقق میرزای قمی حضور یافته و سپس به اصفهان می‌رود و از بزرگان این شهر، حکمت و کلام را فرامی‌گیرد. بالاخره به کربلا می‌آید و چند سالی در درس «صاحب ریاض» شرکت جسته و بعد به ایران (تهران یا قزوین) بازمی‌گردد».

استادان
پدرش ملا محمد ملائکه (متوفی: ۱۲۰۰ هـ.ق)
ملا آقا بیدآبادی (متوفی: ۱۱۹۷ هـ.ق)
ملا علی نوری (متوفی: ۱۲۴۶ هـ.ق)
آقا محمدباقر وحید بهبهانی (متوفی: ۱۲۰۵ هـ.ق)
علامه سید علی طباطبایی اصفهانی حائری، معروف به «صاحب ریاض» (متوفی: ۱۲۳۱ هـ.ق)
میرزا ابوالقاسم گیلانی قمی، معروف به «میرزای قمی» و «صاحب قوانین» (متوفی: ۱۲۳۱ هـ.ق)[۵]
علامه شیخ جعفر کاشف الغطاء (متوفی: ۱۲۲۸ هـ.ق)
سید محمد طباطبایی، معروف به «سید محمد مجاهد» (متوفی: ۱۲۴۲ هـ.ق)[۶]
محمدتقی برغانی درباره شیخ جعفر کاشف الغطاء می‌گوید: «روزی مرحوم شیخ جعفر کاشف الغطاء وارد قزوین شد، وقت خواب فرارسید و همه خوابیدند و من هم در گوشه آن باغ خوابیدم. چون پاسی از شب گذشت، شنیدم شیخ مرا صدا می‌زند و می‌گوید: «برخیز و نماز شب به جای آر» عرض کردم: «بلی برمی‌خیزیم» شیخ رد شد و من دوباره خوابیدم. ناگهان صدایی به گوشم خورد؛ به دنبال آن روانه شدم. وقتی به نزدیک جایی که سروصدا می‌آمد رسیدم، دیدم جناب شیخ به تضرع و گریه و مناجات مشغول است و صدای ایشان چنان در من اثر گذاشت که از آن شب تاکنون که ۲۵ سال می‌گذرد، هر شب برمی‌خیزم و به مناجات مشغول می‌شوم».[۷]

دسترسی: قزوین، سپه، ضلع غربی میدان شهداء، خیابان سلامگاه