مراسم شه و چله کردستان مربوط به شب یلدا می باشد .به شب یلدا «شه و چله» یا «شه و زمسان» میگویند. اهالی کردستان برای جشن گرفتن بلندترین شب سال رسوم خاص خودشان را دارند. در کردستان نیز مانند سایر شهرهای ایران، اقوام در خانه بزرگ فامیل برای شبنشینی دور هم جمع میشوند. خوراکیهای این شب نیزدلمه برگ مو یا کلم، «کاله ک تُورش» یا خربزه ترش، خشکبار، هندوانه و سایر و میوهها است. یکی از خوشطعمترین خشکبار منطقه کردستان هسته زردآلو است که با سماق حرارت میدهند و مغز گردو و گندم برشتهای که با شیره گز مخلوط شده است.
در بعضی از روستاهای کردستان، گردویی را وسط میگذارند و آن را میشکنند. پوچ و یا پر بودن گردو نیز شانس و اقبال هرفرد تا سال آینده را پیشبینی میکند. خوانچه بردن برای نامزد ار طرف خانواده داماد نیز یکی از رسوم شب یلدا در کردستان است. تمام خوراکیهای شبنشینی شه و چله باید برای خانواده عروس برده شود. علاوهبر اینها معمولا پارچهای باارزش و یا طلا نیز به عنوان هدیه برای عروس در خوانچه گذاشته میشود.
در کردستان، در هر محلهای اگر خانوادههایی وجود داشته باشند که استطاعت مالی مناسبی برای برگزاری این مراسم نداشته باشند، از طرف دیگران برایش شام برده میشود.همچنین چون در بازار «کالَک تورش» به تعداد کافی نیست و معمولاً گران است، اگر زن منزل، در همسایگی یا در فامیل بداند زن حاملهای وجود دارد، حتماً از آن خربزه ترش برایش خواهد برد. در این شب اگر همسایهها مایل باشند از غذایی که تهیه کردهاند به همدیگر میدهند که به آن «کاسه هاوسا» میگویند.
در گذشته قبل یا بعد از صرف شام، بزرگان فامیل داستانها، متلها و افسانههای قدیمی تعریف میکردند. امروزه در روستاها، حکایتگویی همچنان پابرجا مانده و پدربزرگها و مادربزرگها داستانهایی مانند «خاتون زمهریر» را برای نوههایشان در این شب طولانی و تاریک و سرد زمستانی تعریف میکنند. همچنین در گذشته خواندن شاهنامه، گلستان و بوستان و اسکندرنامه معمول بوده است.
از دیگر تمهیدات برای گذران این شب، انجام برخی بازیهای محلی است. مشهورترین این بازیها در کردستان «گوروابازی» یا جوراب بازی است. بازی دسته جمعی که شرکت کنندگان به دو گروه تقسیم میشوند و دارای هیجان بسیار زیادی است. همه مهمانها میتوانند در این بازی شرکت کنند و معمولاً انجام آن با ابراز هیجانات افراد همراه است و چند ساعتی از شب را به خود اختصاص میدهد.
از رسمهای جالبی که در این شب در کردستان رایج است میتوان به خوانچه بردن از طرف خانواده پسر برای نامزدش، نام برد. در این خوانچهها باید تمام موارد ذکر شده در بالا از شام گرفته تا خشکبار و میوه را برای خانواده عروس ببرند به صورتی که آن شب، خانواده عروس برای برگزاری شب چله هیچ اقدامی نکرده باشد. علاوه بر دلمه، در سنندج رسم است رشته پلو نیز در خوانچهها گذاشته شود. همچنین علاوه بر مواردی که گفته شد، هدیهای گرانبها که معمولاً پارچه یا قطعهای طلا است نیز برای عروس خانم برده می شود.
دیدگاه ها :
*اگر نظری دارید یا این مطلب نیاز به اصلاح دارد و یا عکس یا ویدئوی مرتبط با آن دارید لطفا اینجا برای ما ارسال کنید.