آیین میرمیرین کردستان

آیین میرمیرین کردستان مربوط به آمدن نوروز می باشد .یکی از مراسم سنتی و باستانی کردستان، جشن نوروز است. در این مراسم جشن ها و نمایش ها جایگاه ویژه ای دارد.میر نوروزی و مراسم کوسه گردی از جمله بازی ها و نمایش هایی بود که تا دو دهه پیش به عنوان مقدمه نوروز در استان کردستان برگزار می شد. مراسم کوسه گردی توسط دو نفر به اجرا در می آمد. یکی را کوسه و دیگری را زن کوسه می نامیدند.

کوسه لباس مضحک و گشاد و کوتاهی می پوشید و ریش و سبیل انبوهی از پشم گوسفند می گذاشت و با گذاشتن کلاه بلند و شاخ بر سر و آویزان کردن زنگوله ای به دور گردن خود، به همراه زن کوسه که او نیز لباسی زنانه می پوشید و به نحو مضحکی آرایش می کرد، در کوچه ها و معابر به راه می افتاد و موجب خنده و شادی اهالی می شد.در ادامه ی این مراسم ها و آیین های سنتی کردستان که مخصوص نوروز است، مراسم میرمیرین یا امیر بهادری برگزار می شود. در این مراسم اهالی قبل از رسیدن سال نو برای شادی و تفریح دور هم جمع می‌شدند و به اجرای نمایش می‌پرداختند. در این میان هم با شوخی و خنده و تمثیل‌های فکاهی از حاکم مستبد و یا فرمانروای زورگو زمانه خودشان انتقاد می‌کردند.

چند روز مانده به نوروز، مردم به دنبال فرد عامی و مناسب میر نوروزی می گشتند و با برآمدن آفتاب در روز مشخص، شاه دروغین با تمام عوامل و اشخاص خود به تخت سلطنت می نشست.چون میر نوروزی بر تخت می نشست تمام اهالی بازار ها را تعطیل و به دور او جمع شده و با اجرای نمایش هایی و دادن فرامین میر و اجرای آنها به خنده و شادی و شور پرداخته و به استقبال بهار می رفتند.

به هر روی سنت میر نوروزی از روزگار کهن تا همین چند وقت پیش رواج پیدا داشت و در میان مردم رنگ و بوی طنز و شادی و خنده به خود می گرفت.سنت میر نوروزی که از آن با نام های “خان خانی” و “امیر بهاری” نیز یاد می شود تا دوران مشروطه و تا سال ۱۳۰۲ شمسی در بجنورد خراسان اجرا می شده است. به گفته ای این رسم بیشتر در مناطق غربی ایران رواج داشته است و در کردستان و نواحی بختیاری به نام “میر میرین” رواج داشته است.آنچه امروزه با عنوان حاجی فیروز با لباس قرمز و چهره سیاه در خیابان ها و معابر ظاهر می شود می تواند تغییر شکل یافته، میر نوروزی باشد.

داستان میر نوروزی

میر نوروزی پادشاهی است که مدت فرمانروایی اش بسیار کوتاه و سلطنتش متزلزل است. در تاریخ عالم آرای عباسی ماجرای آن این گونه آمده است:” در سال هفتم جلوس شاه عباس اول منجمان پیشگویی کردند که آثار کواکب و قرانات جوی حاکی از آن است که شخصیتی بزرگ و عظیم الشان از منسوبان آفتاب که مخصوص سلاطین بوده است، نابود خواهد شد و ممکن است این اتفاق در ایران روی دهد. جلال منجم یزدی که از اخترشناسان بنام آن روزگار بود این تدبیر را پیشنهاد کرد که پادشاه در آن سه روز خود را از سلطنت خلع کند و شخصی مجرم و واجب القتل را به این سمت منصوب دارد، به طوری که صدق پادشاهی از او به فعل آید و بعد از سه روز اگر حادثه بر او واقع نشد او را به قتل برسانند. همگان این تدبیر را موافق عقل یافتند و اختیار به نام “استاد یوسف ترکش دوز” افتاد که در شیوه الحاد موسوم و موصوف بود. شاه عباس خود را از سلطنت خلع کرد و نام پادشاهی بر او اطلاق فرمود و بعد از سه روز که خطر دفع شد او را کشتند و شاه دوباره بر تخت سلطنت جلوس نمود.
از طرفی عده ای دیگر از محققین بر این باورند که چون پادشاه باید نامیرا و از هر گونه بدی به دور باشد، در هنگام بهاران به صورت نمادین آن را از تخت سلطنت بر کنار می کردند و یا می کشتند تا سستی و پیری را از خود دور کند و با آمدن بهاران دوباره تولدی جدید داشته باشد.