مدرسه غیاثیه قم

مدرسه غیاثیه (پامنار) مربوط به دوره سلجوقیان – دوره تیموریان است و در قم، خیابان آذر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۲۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مدرسه غیاثیه معروف به پامنار، دارای سردر و مناره‌های زوجی است که در نزدیک میدان کهنه شهر قم است. نام آن به همین شکل در کتابها و اسناد دوره صفوی و قاجاریه به تکرار دیده می‌شود و اکنون بر اثر گسترش شهر و تعریض خیابان محل فوق در خیابان آذر واقع شده است. بنای مدرسه غیاثیه به نیمه نخستین قرن نهم و سال ۸۳۰ یعنی دوران سلجوقی و تیموری بازمی‌گردد. مؤلف گنجینه آثار قم از این مدرسه به نام مدرسه شرفیه یاد می‌کند و گویا در اثر سیل ۱۰۴۵ مخروبه شده است. در ایوان کتیبه‌ای سراسری بوده که فروریخته و هیچ از آن باقی نیست.

سقف ایوان نیز قسمتی از آن فرو ریخته و دو مناره بالای سردر به قطر ۲۰/۲ متر و بلندی ۱۳ متر از بالای بام (۲۵ متر از سطح زمین ) با پوشش آجری است که از پایین تا گلوگاه به نقشه شطرنجی لوزی در ۱۹ ردیف با طرحی از کاشی فیروزه ای میان لوزی ها در کمرگاه و گلوگاه هر دو مناره و در بالا با کتیبه ای از کاشی خشتی آراسته شده است. متن کتیبه‌های بالای دومناره به ثلث سفید در زمینه لاجوردی دو آیه از قرآن کریم که آنچه از رویاهای غربی و جنوبی بوده در جنگ جهانی اول هنگام ورود نیروهای خارجی به قم به منظور ارعاب مجاهدین دینی شهر هدف تیراندازی هوایی نیروهای مزبور قرار گرفته و یک سری از آنها فرو ریخته است.
سازه اصلی بنای مدرسه غیاثیه از آجر با تزیینات گچی و تلفیق آجر و کاشی در مناره ها است . سردری به بلندی ۱۲ و دهانه و پهنای هفت در چهار متر به سوی شرق بنا شده و در دو طرف آن بر پایه های خارجی ایوان در هر سمت دو طاق نما (یکی پایین و دیگری بالای آن) برافراشته اند .

مدرسه غیاثیه قم که دارای مسجدی نیز بود، یکی از بزرگترین مدارس قم محسوب می شد و در زیر صحن آن برای رفاه حال طلاب و اهل علم در فصل تابستان سردابی مجلل و وسیع نیز ساخته شده بود . در طی زمان در اطراف این مدرسه، قیصریه و چهار سوق نوبنیان قم ساخته شد و به این ترتیب سردر ورودی مدرسه در بازار شرقی قرار گرفت . این مدرسه از مقصوره مسجد نیز دری به طرف قیصریه داشت و قسمتی از محوطه جنوبی آن نیز جزء خیابان آذر شده بود . مدرسه غیاثیه بر اثر سیل در سال ۱۰۴۵ هجری قمری ویران شد و تنها سردر ورودی و مناره های آن به جای ماند .
از آنجا که در برابر این مدرسه حمامی وجود داشت که فردی به نام ” غیاث الدین رضوی ” – سرکشیک آستانه مقدس رضوی در زمان شاه اسماعیل صفوی – آن را وقف آستانه نموده بود، برخی این محوطه را به نام واقف آن نامیدند و پس از آن مدرسه به نام غیاثیه معروف شد.

آدرس : شهرستان قم – خیابان طالقانی
منابع:خبرگزاری حوزه-بزنیم بیرون-خبرگزاری ایسنا