مدرسه حیاتی

مدرسه حیاتی سومین مدرسه داخل بازار است.سردر آن کاشی‌کاری است و دو صحن و حجره های آن یادآور معماری عصر قاجاریه است و از مدارس بزرگ و تاریخی کرمان بشمار می رود.در جوار این مدرسه محوطه‌ای بازتر از بازبر وجود دارد که مشابه چهارسوق است و بدون سقف که در اصطلاح محلی به آن قیصریه می‌گویند.در تاریخ اول دی ماه ۱۳۱۲ دبستانی دولتی و شش کلاسه تشکیل شد که ابتدا نام آن را ” دبستان نمره ۳″ گذاشتند اما بعدا، برای ارج نهادن به ” حیاتی ” شاعره ی قرن سیزدهم هجری، به این نام نامیده شد.محل ابتدایی این مدرسه در خیابان شاه سابق کوچه ماهانی بود بعدا به بازار وکیل منتقل گردید.مدرسه یک درب بزرگ چوبی داشت که روی آن کنده کاری شده بود و سردر مدرسه،کاشی کاری لعابدار بسیار زیبایی داشت.علاوه بر این در، که داخل بازار بود، در بزرگ دیگری نیز داشت که در کوچه کنار بازرا باز می شد و در قدیم محل رفت و آمد دانش آموزان بود.

این مدرسه دارای سه حیاط تو در تو بود که هر کدام یک فضای باز داشت، در وسط حیاط حوض آب بزرگی در کنار چاه آبی وجود داشت که قبل از لوله کشی از آن استفاده می کردند و در حدود سال ۳۶-۳۵ که لوله کشی آب انجام شد اطراف چاه را بالا آوردند تا خطری دانش آموزان را تهدید نکند.در حیاط اول، دفتر مدیر مدرسه و معلمان و کلاس های پنجم و ششم، در حیاط دوم کلاس های سوم و چهارم و در حیاط سوم کلاس های اول و دوم تشکیل می شد و غیر از این سه حیاط تو در تو حیاط کوچک دیگری در آخر مدرسه قرار داشت که در انتهای آن یک اتاق کوچک وجود داشت که در انتهای آن یک اتاق کوچک بود که زنگ تفریح دانش آموزان برای خوردن خوراکیها خود به آن اتاق می رفتند و پوست میوه های خود را آنجا روی هم می ریختند مدتها این اتاق پر از پوست خشک شده میوه بود.

از مشخصات این مدرسه تغذیه و حتی نهار رایگان بوده با این صورت که ساعت ده صبح یک قرص ویتامین آ به همراه یک لیوان شیر با نخود و کشمش به دانش آموزان داده می شد، لیوان هر دانش آموزی بایستی در کیفش باشد.ظهر هم معمولا در مدرسه غذا تهیه و پخته می شد . دانش آموزان می توانستند از نهار رایگان مدرسه استفاده کنند یا غذا با خود بیاورند.در این آموزشگاه مسائل بهداشتی مرتب پیگیری می شد و هر صبح سر صف موهای سر دانش آموزان و ناخنها را نگاه می کردند و هر روز قبل از ورود دانش آموزان به مدرسه فراش، حیاط را آب و جارو و اسفند و کندر دود می کرد.دکتر باخدا،پزشک آموزشگاهها نیز همیشه جهت معاینه چشم دانش آموزان به مدرسه می آمد و خصوصا مبتلایان به بیماری تراخم را درمان می کرد.تشویق و تنبیه، هر دو سر صف انجام می شد و با دریافت لوح توبیخ در مقابل بقیه شاگردان،دانش آموزان خاطی را تنبیه می کردند.مواد آموزشی مدرسه نیز کمابیش مثل سایر مدارس بود.

روسای اولیه این مدرسه عبارت بودند از: بانو نیره نبیلی زاده، بانو صدیقه گلستانی، بانو نزهت فروتن و فاطمه دهخوارقانی. خشت و گل مدرسهٔ بی‌بی حیاتی که از سال ۱۳۵۶ دیگر صدای و هیاهوی دانش‌آموزان مدرسه را نشنیده است اما با همت مسئولین اکنون این مدرسه به عنوان اکونو موزه ( موزه مشاغل و حرفه های قدیم کرمان) تبدیل شده است و پس از مرمت و بازسازی گشایش یافته است.

این مکان در سال ۱۲۶۷ به عنوان نخستین بانک شاهنشاهی ایران و انگلیس در کرمان فعالیت خود را آغاز کرد و تا سال ۱۳۱۲ بانک بود و بعد از آن در اختیار اداره فرهنگ درآمد و در سال ۱۳۲۰ دبستان دخترانه حیاتی به احترام بانو بی بی جان حیاتی شاعر کرمانی به این مکان انتقال یافت و تا سال ۵۶ مدرسه بود.اسناد معتبری از این مکان جمع آوری شده و به مرکز کرمانشناسی ارجاع داده شد.این مکان از سال ۵۶ در خوابی طولانی فرو رفته و پس از ۲۹ سال در مهرماه ۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

در دی ماه سال ۹۳ این بنا با دستور استاندار کرمان جانی دوباره گرفته و عملیات بازسازی، مرمت و تغییر کاربری با هدف تبدیل شدن به موزه تحویل شهرداری کرمان شد.کار بازسازی و مرمت این بنا توسط سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری کرمان انجام و مدرسه حیاتی تبدیل به موزه مشاغل و حرف کرمان قدیم شد.