تاریخچه قالی‌بافی در شهر زیبای شیراز به قرن سوم هجری قمری بازگشته و از آن زمان تاکنون شاهد پیشرفت روزافزون این صنعت در منطقه بوده‌ایم. گفتنی است که این هنر ارزشمند از دوران کریم‌خان زند در شیراز به اوج خود رسیده و نام قالی شیراز بر سر زبان‌ها افتاد. این قالی، که اکنون با دستان هنرمند ایلات و عشایر شیراز و از جنس پشم، ابریشم و پنبه بافته می‌شود، در نوع خود منحصربه‌فرد و زیبا است. شماری از ویژگی‌های فنی بافت در قالی شیراز به شرح زیر می‌باشند:
دسته اول نوع گره: در بافت این نوع قالی‌‌ها، از گره ترکی و فارسی استفاده می‌شود. نوع ترکی، در میان بافنده‌های روستاهای بوانات و ابوالوردی و همچنین ایلات عرب متداول است. و نوع دوم نیز در میان هنرمندان فرش‌باف روستای جنجگشت و نی‌ریز رواج دارد. همچنین اهالی ایل باصری و قشقایی را نیز باید در این رده قرار داد.
دسته دوم نحوه پودکشی: همه قالی‌های شهر شیراز به دو صورت تخت‌باف و لول‌باف بافته می‌شوند.
دسته سوم نوع دارها: همه دارهای اصیل این شهر، از نوع افقی بوده و امروزه به‌صورت محدود از دارهای ایستاده استفاده می‌شود.
به طور کلی، قالی‌های شیراز ازنظر طرح به دو گروه تقسیم می‌شوند. گروه اول، طرح‌ها و نقش‌های عشایری بوده که از سال‌های گذشته تاکنون تقریباٌ به یک شیوه مشخص بافته شده و دستخوش تغییرات زیادی قرار نگرفته‌اند. ویژگی اصلی این نقوش و طرح‌ها، حالت هندسی و خیالی‌بافی می‌باشد. گروه دوم، قالی‌هایی با نقش‌ها و طرح‌های کاملاٌ متقارن است که اکثر آن‌ها از فرش‌های بافته شده در شهر و هنرهایی همچون کاشی، قلمکار و ترمه تأثیر پذیرفته‌اند. در این روش، از شاخ و برگ، گل‌ها و گیاهان و خطوط مدور استفاده شده و امکان ذهنی‌بافی کمتری وجود دارد. از میان متداول‌ترین و محبوب‌ترین نقش‌های این گروه، می‌توان به نقوش ماهی درهم، گیاهی، افشان و بته‌ای اشاره کرد.
رنگ‌هایی از جمله سرخابی، ارغوانی، طلایی، آبی، سرمه‌ای، صورتی و لاکی، سبز، زرد، قهوه‌ای و سفید در رده مهم‌ترین رنگ‌های قالی‌های زیبا و چشم‌نواز شیراز قرار می‌گیرند.
مطالب مرتبط :