شهر بردستان

بَردستان، شهری است از توابع بخش مرکزی شهرستان دیر در استان بوشهر ایران.

بردستان در بهمن‌ماه ۱۳۸۹ به شهر ارتقا یافت.

جمعیت

بر اساس سرشماری رسمی سال ۱۳۹۰ جمعیت این شهر به ۶۰۷۸ نفر (۱۴۶۴ خانوار) می باشدو در سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۵۱۹۸ نفر (۱۱۳۵ خانوار) بوده است.
معرفی و پیشینه

بردستان یکی از شهرهای جدیدالتاسیس در استان بوشهر است. این شهر در ۲۷درجه و ۵۲دقیقه عرض جغرافیایی و ۵۱درجه و ۵۷دقیقه طول جغرافیایی واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵ متر است و با خلیج فارس ۵ کیلومتر فاصله دارد. شغل اصلی اهالی بردستان کشاورزی، صیادی و عده ای هم بنایی است و تعدادی از آنها نیز به کشورهای عرب‌نشین همسایه از راه دریا رفت‌وآمد می کنند و از این طریق امرار معاش می نمایند. به نقل از کتاب فارسنامه ناصری ، بردستان جزء یکی از بلوک دشتی بوده و از آن به عنوان ناحیه بردستان یاد شده است و شامل مناطق میانه جنوب و شرق کاکی می شده که درازی آن از قریه ریز تا نودر بیش از ۹ فرسخ و پهنای آن از بندر دیر تا قریه آبدان ۷ فرسخ و کوه بزرگ در میان این ناحیه افتاده است. این منطقه از جانب مشرق به نواحی گله دار و از شمال به ناحیه (سنا) و از مغرب و جنوب به خلیج فارس محدود است، در قدیم قصبه این ناحیه قریه بردستان بوده، و پس از آن قصبه و حاکم نشین آن بندر دیر بوده است. ۱۳ فرسخ از کاکی دور افتاده است و ۲۰۰ درب خانه دارد که بیشتر آن از چوب نخل و برگ نخل است. این ناحیه مشتمل است بر ۲۸ ده آباد: آبدان، بتانه، بندرعالی، بیدو، تنگ مان، چاه پهن، جمرک، درک، دروک، دوراهک، دمه گز، دناجی، ریز، سرمستان، سهول، غرگانه، فاریاب، گزخان، گله زنی، کنارترشان، گندم زار، گنوی، کورو، مادان، موردک، موردی، نو دراز، نارستان.بردستان در روزگار ساسانیان از منطقه سیراف در ایالت اردشیر بابکان و در عصر محمدخان دشتی یکی از بلوک پنجگانه ناحیه دشتی بوده است. در دوران امپراطوری ساسانی از بردستان تا لارستان را ایراهستان می گفتند.
زبان

گویش بردستانی ریشه در دوران قبل از اسلام دارد. این گویش همان زبان پهلوی است که اصیل ترین زبان پارسی محسوب می شود. مردم بردستان و منطقه لارستان از استان فارس به یک گویش مشترک که آن را اچمی گویند تکلم می کنند.اَچُمی از گویش‌های به جا مانده از زبان فارسی پهلوی، مربوط به دوره ساسانیان و پیش از آن می‌باشد و یکی از هفت ریشه اصلی زبان فارسی کنونی است. بیشتر ساکنان جنوبی استان فارس و غرب هرمزگان شامل شهرستان‌های بستک، اوز، گراش، لارستان، خنج و روستای بلغان و قسمتهایی از بندرلنگه،گاوبندی(پارسیان)، بندر خمیر، بردستان و… به این گویش صحبت می‌نمایند. گویش اچمی از گویشهای فارسی‌تبار یعنی متعلق به شاخه جنوب غربی گویشهای ایرانی است. نام این گویش از کلمه اچم که به معنای برویم- بروم- می‌روم، می‌باشد، که به علت استفاده فراوان این لفظ در یاد دیگر فارسی زبانان می‌ماند. این گویش در جای جای منطقه جنوب به شکلهای متنوعی خود را نشان داده و نمود کرده‌است که بیشتر این تفاوت‌ها در تلفظ واژگان است. گویش اچمی لهجه‌های بسیار فراوانی را در بر می‌گیرد. در بسیاری از مناطقی که به این گویش صحبت می‌کنند، کلمات و واژگانی خاص نسبت به بقیه مناطق اطراف خود به کار می‌برند که در بعضی موارد تأثیر گرفته از زبانهای هندی، انگلیسی، پرتغالی و عربی است که به علت مراودات بسیار زیاد مردم این مناطق با کشورهای مختلف می‌باشد. امروزه در زبان و گویش مردم بردستان واژه های بکر و اصیل پارسی به ندرت یافت می شود لذا مردم این منطقه از نظر تاریخی به حیثیت قومی و نژادی از مردمان اصیل ایرانی و پارسی محسوب می شوند. بردستان تنها شهری از استان بوشهر است که گویش آن با مردم دیگر نقاط استان بوشهر متفاوت است.
آثار باستانی

بردستان از آثار باستانی متعددی برخوردار است که اغلب در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است از جمله:

مسجد بردستان نخستین و کهن ترین بنای اسلامی در استان بوشهر محسوب می شود. اولین بنای مسجد را به عمر بن عبدالعزیز نسبت می دهند یک کتیبه چوبی در مسجد وجود دارد که روی آن چنین نوشته شده است: «قال الله انما یعمرالله و من آمن بالله و الیوم الاخر و اقام اصلوه و آتی الزکوه و لم یخشی الله، وفق بتجدید عمارت هذا لمسجد المبارک الصحاب الاعظم حاجی فخرالدین ابوبکر شاه فی سته الثنین و خمسین و ثمانین» از ترجمه این متن برمی آید که فردی بنام حاجی ابوبکر شاه در سال ۸۵۲ مسجد را تجدید بنا کرده است. همچنین مسجد توسط خوانین منطقه یعنی خوانین دشتی نیز مرمت شده است که در ورودی مسجد در لوحی مرمرین این ابیات حکاکی شده است: «چون زحیدر شد این مسجد عالی بنا / از کرامات خداوند کریم ذوالجلال // گفت دشتی از پی تاریخیش که باز / مسجد و محراب شد زحیدر با جلال» همچنین تاریخ تعمیر ۱۲۷۳ هجری قمری است که توسط حیدرخان دشتی صورت گرفته است. مسجد بردستان با شماره ۲۰۶۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.
قلعه بردستان که از آثار بجای مانده در دوران قاجار است.
محوطه بردو مربوط به دوران پیش از اسلام است که بنای آن را حدود بیش از ۳۰۰۰ سال پیش می دانند.
چاه‌های آب بردستان: شامل چاههای دوتا و چاه برزو که در غرب بردستان قرار دارد.

همچنین در غرب پل ورودی بردستان آتشکده ای قرار دارد که آن را به دوران ساسانیان مرتبط می دانند.[نیازمند منبع] به جاذبه های طبیعی بردستان نیز می توان به خور بردستان، دهانه خور بردستان، تل مشکی، تنگه گورا، تل تیزو، سه پنجو و… اشاره کرد. بنا به آثارهای بجامانده در بردستان گویا در زمانهای دور کارخانجات باروت سازی، عبا بافی، کفش دوزی، کوزه گری، آسیاب گندم و … دایر بوده است.