شناشیل های سواحل خلیج فارس

شناشیل ها یکی از گونه های معماری بومی در سواحل خلیج فارس ایران است که در معماری اقلیمی خانه های بوشهربه عنوان حلقه‌ای از برونگرایی و درونگرایی عامل مهمی به شمار می رود .شناشیل ها یا شناشیرها که کلمه ای عربی است یعنی بالکن چوبی کرکره دار که در جلو پنجره‌های طبقات فوقانی خانه‌ها قرار دارد. شناشیل معمولاً چوبی کرکره‌ای یا میله‌ای مشرف بر حیاط یا کوچه است.

تعبیه کرکره‌های شناشیل طوری است که نور و هوا را به داخل راهرو یا اتاق هدایت می‌کند شیب کرکره از بالا به پایین است به‌طوری‌که از بالا کوچه پایین دیده می‌شود اما از پایین نمی توان بالا و داخل اتاق را دید.

کاربردهای مختلف شناشیل ها

نخستین کاربرد شناشیل ها این است که مکانی برای استفاده از نسیم و وزش بادهای مطبوع است. در خانه‌های کنار ساحل جنوب می‌توان به وسیله شناشیل از منظرهٔ زیبای دریا (خلیج فارس) استفاده کرد. شناشیل‌های داخلی که در یک یا چند جبههٔ طبقات بالا و مشرف به حیاط ساخته شده‌اند، رابط فضاهای مختلف نیز می‌باشند. در طبقات بالا طارمه‌های میانی و دیگر انواع طارمه‌ها ارتباط موضعی بین چند فضا را مقدور می‌سازند، ولی برای گذر از یک قسمت به قسمت دیگر باید از داخل اتاقها گذر نمود.

در این حالت می‌توان از شناشیل به عنوان معبری بدون ورود به اتاق‌ها استفاده کرد. به جای نرده‌های سادهٔ چوبی یا فلزی شناشیل، از بازشوها و جداره‌های چوبی ثابت مثل کرکری، نیز استفاده شده که این جداره‌های مشبک، گذر نسیم را میسر می‌کرده‌است بدون آنکه از بیرون فضای داخل دیده شود و مانع خوبی در برابر تابش مستقیم آفتاب بوده‌است. بعضی از کرکری‌ها متحرکند و رو به بیرون باز می‌شوند.

شناشیل ها  به دو صورت مسقف و بی سقف ساخته  می شدند . در نوع سقف دار پوشش بر روی ستون‌هایی کم قطر چهار تراش تکیه می‌کند. پوشش چوبی یا به صورت پیوسته روی کل آن یا به شکل غیرپیوسته و فقط روی بازشوهای اتاق‌ها قرار گرفته‌است.

ابعاد شناشیل از دو یا سه متر تا حدود بیست متر، در تغییر است. شکل آن نیز مستطیلی خیلی کشیده‌است و بنابر موقعیت قرارگیری آن در بیرون و داخل شکلی ترکیبی (معمولاً L) دارد. شناشیل در یک یا دو طرف جبهه بیرونی و در یک تا چهار جبهه داخلی قرار گرفته‌است. کاربرد چوبهای چهار تراش، نرده (معجر) چوبی و فلزی زیبا، کرکری‌های پرکار، استفاده از کُلپاهای چوبی و فلزی پرکار، گل‌های چوبی آویزان در زیر آن زیبایی خاص به آن داده‌اند.