سیری در بیرجند ، پایتخت عناب ایران

مطالعه سیری در بیرجند ، این امکان را به شما می دهد تا با این شهر تاریخی و زیبا قبل از سفرتان آشنا شوید. بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی و پایتخت عناب ایران است. این شهر در سال ۱۳۹۵، تعداد ۲۰۳٬۶۳۶ نفر جمعیت داشته‌است. شهر بیرجند، اولین شهر در ایران است که دارای سازمان آبرسانی بوده و بنگاه آبلوله بیرجند به عنوان اولین سازمان آبرسانی ایران شناخته می‌شود.نام اصلی این شهر، بیرجند است که به صورت‌های برجند، برجن، برکن و بیرگند نیز در نوشته آمده‌است.

باغ اکبریه یکی از بناهای تاریخی شهر در نشست سی و پنجم یونسکو در سال ۲۰۱۱ میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. مدرسه شوکتیه در این شهر، سومین مدرسهٔ آموزش به سبک نوین -بعد از دارالفنون تهران و رشدیه تبریز- است. به علت موقعیت سیاسی و استراتژیک بیرجند، سومین فرودگاه کشور در سال ۱۳۱۲ پس از قلعه‌مرغی و بوشهر در این شهر ساخته شد و تا پیش از جنگ جهانی دوم، کنسولگری‌های انگلستان و روسیه در بیرجند مشغول فعالیت بوده‌اند.

معرفی شهر بیرجند

شهر بیرجَند مرکز استان خراسان جنوبی و مرکز شهرستان بیرجند در شرق ایران است. بیرجند دارای رشته كوههای باقران و مومن آبادو آهنگران است و اغلب مناطق و مراكز كشاورزی و دامپروری و بیرجند در دره های این كوهها شكل گرفته اند. این شهر در خشك ترین منطقه خراسان واقع شده است و دارای آب و هوای بیابانی گرم و خشك در حواشی شهرستان و آب و هوای نیمه بیابانی ملایم در بخشهای مرتفع است.بیرجند رود دائمی ندارد و تنها رود بیرجند است كه از ارتفاعات كوههای مومن آباد سرچشمه گرفته و به كویر لوت میریزد ،این رود هم در اغلب ماههای سال خشك است .

بیرجند در نواحی كوهپایه ای و نیمه بیابانی خود به علت داشتن مقداری رطوبت دارای گیاهان مختلف و جنگلهای نسبتا فشرده از تاغ ،قیچ و … میباشد. جنگل خور در غرب بیرجند ، جنگل درم در شرق بیرجند ،جنگل چاهدرو گود از این جنگلها هستند . در مناطقی از بیرجند گیاهان طبی و گیاهانی از تیره زنبق و گل سرخ به طور خودرو در می آیند. محصولات عمده بیرجند، گندم ،جو ، چغندر قند ، پنبه ، زعفران و زرشك و عناب است. بیرجند دارای معادن مس ،منیزیت ، پنبه نسوز، گل سفید،بازالت، سنگ آهك می باشد. آثار و بناهای تاریخی وكهن این سرزمین نشان از عظمت ودیرینگی فرهنگ وتمدن قوم ساكن در منطقه را دارد. از لحاظ فرهنگ علم ومعرفت این دیار یكی از درخشان ترن نقاط ایران به شمار میرود.

جاذبه های گردشگری بیرجند

ارگ بهارستان

از آنجایی که بیرجند یک شهر تاریخی و قدیمی به شمار می رود، پس اولین اثر تاریخی که در این شهر به آن بر خواهیم خورد ارگ و قلعه های زیبا با معماری خاص است. ارگ بهارستان یا باغ زرشکی که جزء همین بناها به شمار می رود، در خیابان منتظری شهرستان بیرجند واقع شده است. قدمت این بنا به دوره پرشکوه افشاریه برمی گردد. بنایی که اتفاق ها و رویدادهای مهم تاریخی را به خود دیده است که یکی از این رویداد های مهم، پناهنده شدن لطفعلی خان زند در این ارگ می باشد. بنا در حصار درختان سربه فلک کشیده و گل ها و گیاهان رنگارنگ قرار دارد که منظره ایی به غایت دلپذیر را به وجود آورده است. اهمیت این ارگ آنقدر زیاد می باشد که در سال ۱۳۷۹به ثبت آثار ملی ایران درآمده است.
آدرس: خراسان جنوبی، بیرجند، خیابان منتظری، محدوده کوچه پست قدیم

آبشار گیوگ

یکی از ویژگی های منحصر به فرد بیرجند، وجود آبشارها و چشمه های متعدد در این شهر کویری است. یکی از این آبشارها گیوک می باشد و در منطقه ای که فراوانی گل و سبزی دیدی می شود، قرار گرفته است. آبشار گیوک نامش را از روستایی که در مجاورش قرار دارد و به همین نام می باشد، گرفته است. آبشار از دل کوه به پایین ریخته میشود و صحنه ای زیبا را به وجود آورده است و از برکت همین آبشار زیبا، باغات بسیاری از جمل زرشک ، توت، انگور، بادام و زردآلو رشد کرده اند و مردم آن منطقه از همین میوه های خوشمزه کسب درآمد می کنند.
آدرس:این آبشار از ابتدای جاده بیرجند به خوسف و در کنار شهرک صنعتی ، مسیری فرعی به سمت جنوب واقع شده که پس از گذشتن از روستاهای دهنو ، زینی و نوکند ، به گیوک منتهی می شود .

آبشار چهارده

یکی دیگر از آبشار های بیرجند که تبدیل به جاذبه گردشگری این شهر شده است، آبشار چهارده می باشد نکته مهم در مورد این آبشار ارتفاع آن می باشد که به هفت متر می رسد آبشار در روستای چهارده با خانه های سنتی و زیبا که همگی با سنگ ساخته شده اند قرار دارد.
آدرس: در پنج کيلومتری جنوب شهر بيرجند واقع شده است و از انتهای خيابان غفاری و پس از گذشتن از يک مجتمع دانشگاهی، قابل دسترسی است.

بند دره

فراوانی نعمت مایه حیات در این شهر تمامی ندارد، وجود بند دره در این شهر گواه همین موضوع است. این سد پرآب که در اواخر دوره زندیه احداث شده است در انحصار کوهستان های آن منطقه می باشد و این مایه حیات با سخاوتمندی که دارد هم از دره بالا وهم دره پایین عبور میکند و شهرت نامش به بند دره هم همین موضوع می باشد. بند دره حدود یک قرن پیش به فرمان امیر شوکت الملک پی ریزی شده است و طولی نکشیده که تبدیل به بزرگ ترین و تاریخی ترین بند بیرجند شده است. این سد مهم و قدیمی هم در سال ۱۳۸۱در فهرست آثار ملی کشورمان به ثبت رسیده است.
آدرس: این بند یا سد در ۵ کیلومتری انتهای خیابان مدرس بیرجند در میان رشته کوه جنوب این شهر به نام رشته کوه باقران واقع است.

باغ امیر آباد

به برکت وجود همین سد ها و آبشار ها در دل کویر، باغ و بوستان های متعددی در این منطقه رشد کرده است، باغ امیرآباد با ساختمان قدیمی که تزیینات و کنده کاری های قدیمی که بر پیکره آن نقش بسته بیانگر هنر معماری اصیل ایرانی می باشد در ۵کیلومتری غرب بیرجند خودنمایی می کند باغی که انواع درختان کاج در آن منظره ای دل انگیزی را به وجود آورده است. قدمت این باغ سرسبز هم به دوره قاجار پیوند خورده است.
آدرس: باغ امیراباد واقع در روستای امیرآباد، در غرب شهر بیرجند و در فاصله ۵ کیلومتری جاده خوسف-بیرجند واقع شده است.

مدرسه شوکتیه

هرجا که اصالت و تمدن باشد فرهنگ نیز وجود دارد و مدرسه شوکتیه گواه همین سخن می باشد. وجود این مدرسه نشان دهنده میزان اهمیتی است که گذشتگان ما به تربیت و آموزش داده اند. این اثر تاریخی که کارکرد های متعددی داشته، ابتدا با نام حسینیه شوکتیه و به فرمان محمد ابراهیم خان علم احداث شده است و بعد از تجربه آموزش دارالفنون و رشدیه تبریز، شیوه آموزش جدید نیز در این بنا اغاز به کار کرده است.
آدرس: خراسان جنوبی، بیرجند، میدان شهدا، خیابان شهید منتظری

باغ اکبریه

باغی با درختان با صلابت و سر سبز که داری ساختمانی با نقش و نگار های منحصر به فرد که در خیابان اکبریه و در روستای اکبریه واقع شده است، اکنون شهرت بسیاری دارد که برای مردمان آن منطقه بسیار پر فایده بوده است که یکی از این مزیت ها، تبدیل شدن عمارت این باغ به دانشکده هنر و کتابخانه می باشد. این بنای متعلق به دوره قاجار در سال۱۳۷۸به ثبت آثار ملی رسیده است.
آدرس: شهر بیرجند، میدان مادر، بلوار معلم

ارگ کلاه فرنگی

یکی دیگر از ارگ های این شهر فرهنگی با عمارت بسیار مجلل که هنر دست هنرمندان ایرانی می باشد عمارت کلاه فرنگی است که البته به نام های دیگری ازجمله: ارگ حسام الدوله، قصر بی بی عروس که به معنای واقعی همانند عروسی زیبا در بیرجند میدرخشد و همچنین با نام ارگ سرکار مشهور شده است. صاحب اصلی این عمارت که سرآمد تمام ارگ های بیرجند می باشد، امیر علم خزیمه بوده که ارگ را به فرماندارآن زمان بیرجند بخشیده است. این بنای سفید رنگ شش ضلعی که زمانی یکی از مکان های سیاسی و به عنوان مقر حکومت دوره زندیه بوده، باقی مانده است.
آدرس: خراسان جنوبی، بیرجند، خیابان مطهری، استانداری

بازار سنتی بیرجند

بیرجند هم از داشتن بازار های سنتی با معماری خاص قدیمی بی نصیب نمانده است و این شهر دارای بازاری با کوچه های باریک و سقف بسیار بلند و آجر های قدیمی می باشد این بازار کاروانسرای بسیار بزرگی را هم در خود جای داده است، کاروانسرایی با قدمتی ۳۰۰ ساله. این بازار قدیمی در گذشته ی دور مرکزی برای مبادله .کالاهای افغانستانی، پاکستانی و هندی نیز بوده است.
آدرس: خراسان جنوبی – بیرجند سه راه اسدی ، خیابان جمهوری

باغ شوکت آباد

یکی دیگر از باغ های معروف شهر کویری بیرجند، باغ شوکت آباد می باشد که درست در ۱۰کیلوتری شرق بیرجند و در همسایگی زاهدان قرار دارد، مکانی که اکنون تبدیل به موزه تاریخ طبیعی و حیات وحش شده است.

قله فورک

یکی دیگر از قلعه های قدیمی بیرجند قلعه فورک می باشد. قلعه بر بالای کوهی در روستایی به همین نام قرار دارد، این بنای مجلل از آن جهت دارای اهمیت است که بعد از قلعه الموت مهم ترین مقر حضور اسماعیلیان به شمار می رفته است. موادی که برای ساخت این اثر مهم تاریخی به کار رفته است، شامل خشت و گل می باشد که تمام قسمت هایی که یک قلعه سیاسی باید داشته باشد را دارا است، این قسمت ها عبارتند از: محل دیده بانی، منافذی برای پرتاب تیر و برج های متعدد که تعداد آن به عدد ۸ می رسد می باشد، این قلعه در دوره زندیه احداث شده است.
آدرس: خراسان جنوبی- بیرجند- ۱۰ کیلومتری شرق بیرجند- روستای شوکت آباد

باغ بهلگرد

این باغ با درختان متنوع و سرسبز که دارای عمارتی با اتاق های متعدد و ستون های مستحکم است در فاصله ۳۰کیلومتری شرق بیرجند و در روستایی به همین نام قرار دارد. حوضچه ای درست روبری عمارت وجود دارد که جلوه ی این بنا را بیشتر کرده است و درها و پنجره های چوبی وآجر های قدیمی با کنده کاری های زیبا، مجموعه ایی شکیل و منحصر به فردی را به وجود آورده است.
آدرس: ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند، روستای بهلگرد

موزه مردم شناسی بیرجند

اگر خواهان اطلاعاتی پیرامون فرهنگ مردم بیرجند می باشید، پس قدم به این موزه مردم شناسی بگذارید. موزه در عمارت اکبریه قرار دارد و با قرار گرفتن مجسمه ها و اشکال گوناگون در این بنا، به خوبی آداب و رسوم و فرهنگ مردم این بوم و دیار به تصویر کشیده شده است.
آدرس: طبقه همکف عمارت اکبریه در باغ اکبریه

برای دیدن بقیه جاهای دیدنی بیرجند می توانید اینجا کلیک کنید.

روستاهای نزدیک بیرجند

روستای اسفهرود

روستای اسفهرود از روستاهای گردشگری استان خراسان جنوبی و از توابع دهستان باقران می باشد که در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر بیرجند واقع شده است.
آدرس: استان خراسان جنوبی – شهرستان بیرجند – ۱۵ کیومتری جنوب شرقی شهر بیرجند – روستای اسفهرود

روستای خُنگ

روستای خنگ از روستاهای استان خراسان جنوبی بوده و در دهستان القورات واقع شده است. این روستا دارای باغات، منازل منحصر به فرد، زمین های کشاورزی آبخیزی و چندین چشمه می باشد، بافت سنتی بکار رفته در روستا آن را به یکی از جذاب ترین روستاهای استان تبدیل کرده است.
آدرس: استای خراسان جنوبی – شهرستان بیرجند – روستای خنگ

روستای غیوگ

روستای غیوگ در استان خراسان جنوبی، ۳۰کیلومتری شهر بیرجند و در دهستان القورات واقع شده است. این روستا با توجه به سرسبز بودن خود صفایی را به وجود آورده که چشم هر بیننده ای را به خود جلب کرده است. علت نام گذاری روستا به غیوگ این علت است که در قدیم قناتی با نام غیوی وجود داشته و از درون سنگی آب بیرون می آمده است.
آدرس : استان خراسان جنوبی – شهرستان بیرجند – ۳۰ کیلومتری شهر بیرجند

روستای نوفرست

روستای نوفرست یکی دیگر از روستاهای هدف گردشگری شهرستان بیرجند است. این روستا با قدمت بالایی که دارد یکی از مناطق بکر و سرسبز و از نوادر این استان به حساب می آید. کتیبه ها و سنگ نگاره هایی که در روستا قابل رویت است نشان از قدمت بالای روستا دارد که قدمت بعضی از این آثار به دوره ساسانی برمی گردد.
آدرس: استان خراسان جنوبی – شهرستان بیرجند – ۱۷ کیلومتری جاده بیرجند به زاهدان.

روستای حصارسنگی

روستای حصارسنگی یکی از روستاهای هدف گردشگری و از توابع شهرستان بیرجند است. این روستا که در دامنه کوه واقع شده است، یکی از روستاهای کوهستانی استان خراسان جنوبی است. مردم روستا بر این باور هستند که نام این روستا نیز از کوهستانی بودن آن نشأت گرفته است.
آدرس:استان خراسان جنوبی – شهرستان بیرجند – ۷۰ كیلومتری شهرستان بیرجند

روستای خراشاد

روستای خراشاد از توابع شهرستان بیرجند است که در رشته کوه های باقران قرار گرفته است. این روستا که از قدیم به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری شهرت یافته است، در منطقه ای کوهستانی و در دره ای سرسبز و خوش آب و هوا واقع گردیده است.
آدرس: خراسان جنوبی، جاده بیرجند به زاهدان، ۲۴ کیلومتری بیرجند، روستای خراشاد

غداهای محلی بیرجند

آش شلغم

شلغم را بیشتر هنگام سرماخوردگی و در فصل سرما می شناسیم؛ ماده ای غذایی که خواص بی نظیری دارد و در دفع بیماری ها هم مفید است. با این وجود، افراد زیادی هستند که شلغم را دوست ندارند؛ چه خام باشد و چه آب پز. اما، آش شلغم می تواند گزینه مناسبی برای خوردن شلغم در زمستان باشد. در این مورد از مشهورترین غذاهای محلی خراسان جنوبی بجز خود شلغم که اسمش روی آش بوده، از برنج، پیاز داغ، گوشت چرخکرده، لپه، زردچوبه، روغن، فلفل و نمک هم استفاده می شود.

اشکنه بلغور شیر

آماده سازی این اشکنه با آسیاب دستی کردن گندم نیم پخته شروع می شود. این گندم ها را خرد می کنند و به حالت بلغور در می آورند. بعد، این بلغورها را درون شیر گاو یا گوسفند می ریزند، کمی زردچوبه اضافه می کنند و روی حرارت قرار می دهند تا به نقطه جوش برسد. در انتها هم این مواد پخته شده را در یک سینی بزرگی می ریزند و زیر آفتاب قرار می دهند تا خشک شوند. وقتی بلغور شیر آماده شود، پختن اشکنه چندان کار سختی نیست. مراحل بعدی پخت این مورد از محبوب ترین غذاهای محلی خراسان جنوبی مانند دیگر اشکنه هاست.

بلغور پلو

یکی دیگر از خوشمزه ترین غذاهای محلی خراسان جنوبی به بلغور پلو معروف است. برای پختن این غذا به روغن زیتون، پیاز، فلفل چیلی، گوجه فرنگی، نمک، فلفل، بلغور و عصاره مرغ نیاز داریم. اگر جز کسانی هستید که می خواهید کمی متفاوت تر این غذای محلی را درست کنید، می توانید گوشت چرخکرده و سیب زمینی هم به آن اضافه کنید. این غذای محلی خراسان جنوبی بدلیل ارزش غذایی بالا، یک غذای کامل بشمار می آید و انرژی و ویتامین های بدن را تا حد زیادی تامین می کند. پختن این غذا کمتر از نیم ساعت طول می کشد و حتی خانمهای شاغل و کسانی که وقت زیادی برای غذا پختن ندارند هم می توانند به سرعت بلغور پلو را آماده کنند.

قوروت بادمجان

قوروت بادمجان بیشتر در بیرجند پخته می شود. مواد غذایی لازم برای پختش کشک بیرجند بوده که به قوروت معروف است و همین موضوع پخت را ویژه می کند. مقداری از این کشک را درون آب می ریزند تا خیس بخورد. چند ساعت که گذشت، کشکها نرم شده و می توان مقداری گردو را درون یک تقارچه ریخت. این مخلوط را با سنگ گرد مخصوص می سایند تا به پودر تبدیل شود. با این کار، روغن گردوها بیرون می آید و وقتی روغن به خوبی جدا شد، کشکهای خیس خورده را به داخل تقارچه اضافه و عمل سابیدن را تکرار می کنند.
بعد از وا رفتن کشک ها و مخلوط شدن کامل گردوها، مقداری آب به آن اضافه کرده تا کشک به خوبی حل شود. آب را در ظرفی جداگانه می ریزند و پیاز داغ را در ظرفی دیگر سرخ می کنند. برای سرخ کردن پیازها از روغن حیوانی استفاده می کنند. محلول بدست آمده به قوروت اضافه شده و روی حرارت قرار می گیرد. به محض جوش آمدن، از روی گاز برداشته شده و آماده خوردن خواهد بود.

کشک سالاری

کشک سالاری طعم خاصی دارد و مانند قوروت بادمجان، مردم محلی بیرجند و خراسان جنوبی آن را تهیه می کنند. این غذا پخت طولانی و پیچیده ای دارد و دستور پختش چندان ساده نیست. در این غذا از آرد، ماست، زردچوبه، سیاه دانه، سیر، روغن، نمک، زعفران، گردو، فلفل سیاه، دارچین، آب، گوشت خورشی و پیاز استفاده می شود. این غذا هم مثل قوروت بادمجان با تیلیت خورده می شود.

هتل های بیرجند

هتل کوهستان بیرجند

این هتل در سال ۱۳۸۵ فعالیت خود را آغاز کرد. ساختمان این هتل دارای سه طبقه است و ۳۸ واحد اقامتی آن آماده پذیرایی از مهمانان گرامی می باشد. رستوران و کافی شاپ نیز در طبقه چهارم هتل کوهستان می باشد. هتل چهار ستاره کوهستان بیرجند با مهیا کردن اقامتی آرام و به یادماندنی، پذیرای مهمانان گرامی در استان خراسان جنوبی می باشد.هتل بزرگ کوهستانی بیرجند در نزدیکی بند امیر شاه یا عمر شاه، که سد تاریخی این شهر به شمار میرود، واقع شده است.
آدرس: خراسان جنوبی ، بیرجند بلوار پیامبر اعظم – بند اميرشاه – دهكده تفريحی برادران ذوالفقاری

هتل جهانگردی بیرجند

هتل مذکور از هتل‌های با تجربه در خدمت‌رسانی به گردشگران در استان خراسان جنوبی است. ساختمان این هتل از ۲ طبقه تشکیل شده‌است و دارای ۴۲ باب اتاق و سوئیت می‌باشد. هتل جهانگردی از سال ۱۳۴۸ میزبان گردشگران زیادی بوده‌است که به منظور بهسازی و افزودن فضاهای اقامتی جدید طی سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸ بازسازی شد. در سال ۱۳۹۳ نیز مهمانسرای جهانگردی مجدداً به طور کلی بازسازی شد. هتل سه ستاره جهانگردی بیرجند عضو گروه هتل‌های ایرانگردی و جهانگردی است.
آدرس: خراسان جنوبی ، بیرجند خیابان ارتش – روبروی بیمارستان ارتش

هتل سپهر بیرجند

این هتل در بهمن ماه سال ۱۳۹۵ فعالیت خود را در استان خراسان جنوبی آغاز کرد. این هتل دارای دو ساختمان مجزا می‌باشد. ساختمان اقامتی هتل سپهر در دو طبقه بنا شده و دارای ۲۶ باب اتاق و سوئیت می‌باشد. ساختمان رفاهی هتل سه ستاره سپهر بیرجند که در مجاورت ساختمان اقامتی واقع شده، دارای شش طبقه است و برای رفاه هر چه بیشتر مهمانان گرامی مجهز به برخی تجهیزات ورزشی و تالار نیز می‌باشد.همچنین هتل سپهر از لحاظ موقعیت مکانی در خیابان جمهوری اسلامی واقع شده و در فاصله ۲ کیلومتری تا قلعه بیرجند یا دژ بیرجند که بزرگترین بنای تاریخی بیرجند است، واقع شده‌است.
آدرس:خراسان جنوبی ، بیرجند خیابان جمهوری اسلامی ۴ – پلاک ۷۷

هتل مقدم بیرجند

این هتل در سال ۱۳۵۴ فعالیت خود را آغاز کرد و در سال ۱۳۹۵ با هدف ارائه خدمات بهتر مورد بازسازی قرار گرفت. این هتل در ۳ طبقه بنا شده‌است و دارای ۲۴ باب اتاق و سوئیت می‌باشد. قابل توجه مهمانان گرامی هتل یک ستاره مقدم بیرجند در بخش ورودی دارای تعدادی پله می‌باشد و هتل دارای آسانسور است.با اقامت در هتل مقدم می‌توان از جاذبه‌های گردشگری بیرجند نظیر ارگ بهارستان، عمارت کلاه فرنگی و قلعه بیرجند با پیمودن مسافت حداکثر ۳.۵ کیلومتر بازدید کرد. همچنین جهت دسترسی به دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، از هتل مقدم می‌بایست فاصله ۵ کیلومتر طی گردد.
آدرس: خراسان جنوبی ، بیرجند خیابان جمهوری اسلامی – بین جمهوری ۲ و ۴

هتل قائم بیرجند

این هتل در سال ۱۳۸۸ در مرکز این شهر و با دو طبقه به بهره‌برداری رسید و در سال ۱۳۹۰ دو طبقه دیگر نیز به طبقات این هتل افزوده شد. هتل قائم مشتمل بر چهار طبقه و مجموعاً ۲۷ باب اتاق و سوئیت می‌باشد که این واحدهای اقامتی در طبقات اول تا چهارم پراکنده شده‌اند. قابل توجه میهمانان گرامی طبقه چهارم هتل قائم فاقد آسانسور است.
آدرس: خراسان جنوبی ، بیرجند میدان امام خمینی – خیابان جمهوری اسلامی – جمهوری اسلامی ۱۵

سوغات بیرجند

سوغاتی‌های خوشمزه بیرجند کم نیست، محبوب‌ترین خوراکی‌های بیرجندی، عناب، زعفران و زرشک است. کشک و قره قوروت از مواد لبنی محبوب بیرجند است. از دیگر خوراکی‌های بیرجند می‌توان به سنجد، آلوبخارا، انجیر، توت خشک، بادام‌کوهی، گردو، شیرینی سنتی، برگه هلو، نان سمنو و نان زردی اشاره کرد.

عناب

یکی از معروف‌ترین سوغاتی‌های شهر بیرجند عناب است. بهترین عناب کشور در بیرجند و شهرستان‌های اطراف آن تولید می‌شود و سهم مهمی در بخش صادرات دارد. فصل تولید آن اواخر تابستان و اوایل پاییز است. از خواص عناب می‌توان به خاصیت آنتی‌اکسیدان، درمان قند خون، منبع ویتامین سی، تقویت کبد و آرامش‌بخشی آن اشاره کرد.

 

کشک و قره قوروت

نام کشک بیرجندی را بسیار شنیده باشید. کشک‌ها بیرجند انواع مختلفی ازنظر شکل ظاهر و طعم دارد. کشک سفید که از مواد لبنی تهیه می‌شود و نوع دوم که بیشتر مختص این منطقه است، کشک زرد است که به‌صورت پودر زردرنگی در دسترس است و از آرد و ادویه و نمک درست می‌شود و غذاهای خوشمزه‌ای می‌توان از آن تهیه کرد.

نوع دیگر کشک زیره‌ای است که طعم فوق‌العاده‌ای دارد که در واقع همان کشک سفید است که زیره را به آن افزوده‌اند. این کشک از نظر شکل ظاهر به‌صورت توپی و رشته‌ای است که خوردن این نوع مخصوصا برای بچه‌ها بسیار راحت است. فرآورده‌ لبنی دیگر این شهر که بسیار جذاب است، قره قوروت است که در اندازه‌های مختلف و خیلی ترش یا شیرین در بیرجند درست می‌شوند.

زرشک

زرشک میوه‌ درختچه‌ای خاردار در خراسان جنوبی است. مرغوب‌ترین نوع زرشکی که در بیرجند می‌توان یافت نوع زرشک پفکی است. زرشک به‌عنوان عقیق درخشان خراسان جنوبی شهرت دارد و انتخاب خوبی به‌عنوان سوغاتی بیرجند است.

 

صنایع‌دستی بیرجند

صنایع‌دستی یکی از منابع درآمدزایی مردم منطقه بیرجند است و بسیاری از مردم این منطقه از این روش امرارمعاش می‌کنند. از جمله صنایع‌دستی که در این منطقه رواج دارد، می‌توان به سفالگری، جاجیم‌بافی، حوله‌بافی، سیاه‌چادر بافی، سفره‌بافی، گبه‌بافی، قلم‌زنی، گلیم‌بافی، نمدمالی و خراطی سنتی اشاره کرد.

قالی‌بافی

قالی‌بافی یکی از هنرهای رایج در بیشتر شهرها و مناطق ایران است و هنرمندان بسیاری هم در این بیرجند و شهر و روستاهای خراسان جنوبی به این هنر مشغول هستند. این بافته داری از پشم با پرزها بلند که زینت‌بخش تمام خانه‌های ایرانی است، در شهر بیرجند قدمتی بیش از ۱۰۰۰ سال دارد. از نظر ویژگی‌های فنی، نوع بافت قالی در خراسان جنوبی ترکی و فارسی است و نقشه‌هایی چون ریزه ماهی به‌شکل لچک ترنج، کف ساده، کله اسبی و بته‌جقه استفاده می‌شوند. قالی‌بافی در استان خراسان جنوبی همچنان پابرجا است و قالی‌های بافته‌شده در شهرهای مود و درخش از شهرت جهانی برخوردار هستند.

پلاس بافی

پلاس، نوعی زيرانداز است كه مانند گليم و قالي ابتدا چله كشي می‌شود. پس از آن الياف رنگارنگ پشم تابيده را به شكل خطوط افقی از تار عبور می‌دهند و بعد شانه می‌زنند. در پلاس زمینه‌ كار اغلب از خطوط افقی و رنگارنگ تشكيل می‌شود. از پلاس برای سجاده‌ نماز و سفره پيش پای عروس نيز استفاده می‌شود.
پلاس و جاجيم نقش‌دوزی شده ظاهری شبيه يكديگر دارند، اما خطوط در جاجيم عمودی و در پلاس افقی است. پلاس نوعی گلیم پشمی است که از دیرباز به‌عنوان زیرانداز مناسب جهت محافظت از رطوبت، سرما و گرمای زمین به کار می‌رود و به این لحاظ در مفروش نمون کف چادرهای عشایر خراسان شمالی که اغلب در زمینه‌ای مرطوب و بدون زه کشی برپا می‌شود و نیز در خانه‌های روستایی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
تمام مواد استفاده‌شده بافت پلاس طبیعی هستند و این یکی از مزیت‌های پلاس است. رنگ پلاس‌های بافته‌شده در بیرجند از مشکی تا کرم روشن هستند و نحوه بافت به شکلی است که از هر رنگ‌بخش‌های باریکی بافته می‌شوند که هرکدام رنگ متفاوتی را دارند و زمانی که در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، زیبایی چشم‌نوازی را به آن می‌دهند. در شهرهای نهبندان و سربیشه بافت پلاس‌ها بیشتر رونق دارند.

رودوزی

رودوزی هنری است که در آن طرح‌هایی سنتی و زیبا روی پارچه دوخته می‌شوند و سبب آراسته و زیباتر شدن پارچه می‌شوند. آنچه برای این هنر استفاده می‌شود، پارچه و نخ از جنس‌هایی همچون ابریشم، پنبه‌ای، فلز و سنگ‌های تزئینی است. از این پارچه‌ها در تهیه رومیزی، روتختی و حتی دوخت لباس‌های مختلف استفاده می‌شود.

حصیربافی

یکی دیگر از صنایع دستی شهر بیرجند حصیربافی است. هنر بافت حصیر را شاید بتوان یکی از قدیمی‌ترین هنرهای خراسان جنوبی دانست. هنرمندان محصولات مورد استفاده یا تزئیناتی را با برگ انواع درختان می‌بافند که رایج‌ترین برگ مورداستفاده در این منطقه درخت خرما است. حصیربافی در شهرستان‌هایی مانند طبس و نهبندان رواج دارد.

سازهای سنتی

مردم استان خراسان جنوبی از دیرباز به واسطه هنردوستی و علاقه وافری که به موسیقی داشتند، به ساخت سازهای سنتی اشتغال داشته‌اند. از جمله سازهای تولیدشده در منطقه می‌توان به انواع تار، دو تار، سه تار، سنتور، نی، دف و … اشاره کرد.

رستوران های بیرجند

رستوران ایتالیایی پای

بهترین رستوران های بیرجند را با پای آغاز می‌کنیم. جایی که پیتزاخورها را حتما راضی می‌کند.محیط رستوران پای چیدمان امروزی دارد و انواع پاستا، پیتزا و استیک در منوی آن دیده می‌شود.
آدرس :بیرجند، بلوار مدرس

آشکده و رستوران سنتی طوبا

طوبا چیدمان سنتی را در کنار غذای خوب و خوشمزه قرار داده است. قیمت هر پرس غذا بالای ۳۰ هزار تومان خواهد بود، اما با کیفیت خوبی که دارد،‌ می‌ارزد. رفتار کارکنان در رستوران طوبی دوستانه است.
آدرس: بیرجند، خیابان ۱۵ خرداد، حدفاصل پاسداران و مدرس، باغ و عمارت تاریخی رحیم‌آباد

رستوران هتل جهانگردی بیرجند

رستوران هتل جهانگردی صبحانه‌های خوبی دارد. ناهار و شام هم باکیفیت و متنوع است.حتا اگر جای دیگری اقامت می‌کنید، می‌توانید برای صرف غذا به هتل جهانگردی بیرجند سر بزنید.
آدرس: بیرجند، انتهای خیابان ارتش

تالار و رستوران سروناز

سروناز رستوران ایرانی است که کباب و جوجه‌ی مرغوبی دارد.
آدرس : بیرجند، خیابان معلم

باغ رستوران شاندیز

رستوران شاندیز بیرجند هم فضای باز دارد و هم سالن. انتخاب با شما است و می‌توانید بسته به دمای هوا و سلیقه‌ای که دارید، جای نشستن خود را انتخاب کنید.
آدرس: بیرجند، خیابان معلم، چهارراه بهداری

رستوران هتل بزرگ کوهستان

هتل کوهستان علاوه بر این‌که در مکان زیبایی واقع شده، هتل خوبی هم است. کوهستان دو سالن رستوران و یک کافی‌شاپ دارد.رستوران در بام هتل قرار گرفته و ۲۴ ساعته باز است.
آدرس: بیرجند، بلوار پیامبر اعظم، دهکده توریستی برادارن ذوالفقاری

بهترین زمان سفر به بیرجند

شهرستان بیرجند به دلیل دور بودن از مسیر بادهای و نبود ارتفاعاتی که باعث تغییر در شرایط آب و هوایی و بارش نزولات شود و بودن در کنار دشت لوت در منطقه ای خشک و کویری واقع شده است.شهر بیرجند به دلیل وجود پستی بلندی ها دارای دو نوع اقلیم است، اقلیم خشک و ملایم که در قسمت های مرتفع شمالی و مرکزی بیرجند قابل مشاهده می باشد و دیگری اقلیم گرم و خشک که شامل دشت و حاشیه های شهر است.
بیرجند به دلیل قرار گرفتن در شرایط اقلیمی گرم و خشک معمولا در همه فصل های سال برای مسافرت مناسب می باشد؛ اما لازم است که بگوییم به دلیل شرایط آب و هوایی دمای هوا در فصل بهار و پاییز بسیار مناسب تر است.

روش های سفر به بیرجند

سفر با هواپیما

فرودگاه بین المللی بیرجند، در سال ۱۳۱۲ شمسی به همت محمدابراهیم علم و به عنوان سومین فرودگاه کشور مورد بهره برداری قرار گرفت. این فرودگاه در شمال شهر بیرجند قرار دارد و در سال ۱۳۸۷ اولین پرواز بین المللی خود را به مقصد مدینه به انجام رساند. فرودگاه بیرجند مجهز به دو باند پروازی آسفالته به طول ۴۰۰۰ متر و ۲۱۶۲ متر می باشد و در هفته ۱۵ پرواز داخلی و خارجی به مقاصد تهران، مشهد، دمشق، مدینه و بغداد را به انجام می رساند.فاصله هوایی تهران تا بیرجند با هواپیما حدود ٧٤٧ کیلومتر است. این پرواز از فرودگاه بین‌المللی مهرآباد به مقصد فرودگاه بین‌المللی بیرجند انجام می‌شود. زمان رسیدن به بیرجند باهواپیما یک ساعت و ٢٥ دقیقه است.

سفر با خودروی شخصی

برای رفتن به بیرجند سه مسیر وجود دارد:

مسیر اول:

از شهر‌های قم، کاشان، اردستان، نائین، انارک و خور و طبس می‌گذرد تا به خوسف و نهایتا به بیرجند که مقصد اصلی است می‌رسد. این مسیر با مسافت ١١٦٣ کیلومتری در مدت زمان ١٣ ساعت و هفت دقیقه به طول می‌انجامد. این مسیر، جاده اصلی تهران – بیرجند است که در آن ایستگاه عوارضی وجود دارد.

مسیر دوم:

که با خروج از پاکدشت تهران از شهر‌های گرمسار، سرخه، دامغان، شاهرود، میامی، سبزوار، بردسکن و فردوس می‌گذرد تا در نهایت به بیرجند می‌رسد. این مسیر که بدون عوارضی است زمان ١٣ ساعت و ٢٨ دقیقه‌ای را می‌طلبد.

مسیر سوم:

از جاده گرمسار- سمنان می‌گذرد، در راه رسیدن به سمنان دیگر به سمت دامغان نمی‌روید و به شهر حسینان تغییر مسیر می‌دهید. در راه شهر‌های جندق، چاه ملک و ابراهیم‌آباد را پشت سر می‌گذارید تا به طبس می‌رسید و در نهایت وارد خوسف و بیرجند که همان مقصد اصلی است می‌شوید. مسیر سوم دارای زمان ١٣ ساعت و ٣٠ دقیقه‌ای و بدون عوارضی است.
در واقع مسیر اول و سوم در نیمه راه با هم اشتراک دارند، با این تفاوت که مسیر اول با عبور از قم و کاشان و نایین به طبس می‌رسد ولی مسیر سوم با عبور از گرمسار سمنان به طبس می‌رسد. نقطه تلاقی مسیر اول و سوم شهر طبس است و از آنجا به بعد یک جاده در پیش روی هر دو مسیر است. در مجموع هر سه مسیر دارای مسافتی مشابه هستند. بسته به اینکه شما بخواهید از چه شهر‌هایی در بین راه عبور کنید مسیرتان عوض می‌شود.

سفر با اتوبوس

اتوبوس همیشه سختی‌های یک مسافرت را دو‌چندان می‌کند ولی از مزایای آن مانند هزینه کمتر، رانندگی نکردن و استراحت در اتوبوس هم نباید غافل شد. مسافرت با اتوبوس در فاصله تهران تا بیرجند حدود دو ساعت بیشتر نسبت به خودروی شخصی به طول می‌انجامد. برای تهیه بلیط تهران بیرجند بلیط مستقیم آن را از پایانه جنوب تهران تهیه کنید و راهی بیرجند شوید.