جستجوی شهر به شهر :
رزرو هتل رزرو هتل های شهر وان ترکیه

سقاخانه

تاریخ بروزرسانی :
۱۸ دی ۱۳۹۵

در اصطلاح مردم سقاخانه به نوعی حجره ی کوچک یا تورفتگی می گویند که در دیواری تعبیه می شود و یا درز دو دیوار را در بر می گیرد و پنجره ی مشبک آهنی ای قسمتی از آن را می پوشاند .سقاخانه غرفه یا نیم بابی است که مردم در آن آب گاهی می سازند و جام یا پیاله ای در آن می نهند تا آب در دسترس همگان قرار گیرد . شیعیان بیشتر هم زمان با روضه خوانی حضرت سید الشهدا و به یاد تشنگان و شهیدان کربلا به چنین کاری اقدام کرده اند و از زمره کارهای ثواب به حساب می آید .

انگیزه ی ساختن سقاخانه علاوه بر حس نوع دوستی و خدمت به عموم بیشتر مذهبی و آیینی بوده است . شیعیان ایران به ویژه در سده ها و دهه های گذشته با یادآوری تشنگی اصحاب امام حسین (ع) و با انجام دادن اعتمال انسان دوستانه مانند احذاث سقاخانه هایی که آب در آن جریان داشته یا نگهداری می شود برای زنده نگهداشتن یاد واقعه ی کربلا و ادای دین مذهبی خویش به این واقعه تلاش می کنند .

معماری سقاخانه ها

سقاخانه ها فاقد شکوه و جلال معماری وسیع بناهای معروف است ولی از نوعی صمیمیت وروحانیت در انزوا برخوردار است که افراد برای رازو نیاز ،ذکر نذر و حاجت به این مکان روحانی می روند .
بزرگی ،میزان تزئینات و اهمیت سقاخانه ها رابطه ی مستقیم با محله ای دارد که در آن قرار گرفته اند . سقاخانه هایی که در اطراف میدان ها و محل های پر رفت و آمد هستند بزرگ ترند و تزیینات بیش تری دارندوهر چه به سمت کوچه های تنگ با خانه های قدیمی می رویم سقاخانه ها کوچک تر و مهجورتر می شوند . بیشتر سقاخانه ها در محل های قدیمی شلوغ ، پر رفت و آمد شهرها ساخته شده اند ؛ مثلا در شهر تهران حوالی میدان توپ خانه ، بهارستان ، قیام ، مولوی و بازار سقاخانه های متعددی به چشم می خورد .

سطح داخلی سقاخانه ها با مواد و مصالح گوناگونی پوشیده می شود . کاشی کاری آینه کاری ، گچ بری خاتم و منبت و نقاشی جلوه هایی از انواع پوشش سطح داخلی سقاخانه هاست .

آینه کاری و گچ بری به علت ظرافت و شکنندگی ، اغلب در داخل سقاخانه به کار گرفته می شود . در تهران ، از جمله در خیابان ناصر خسرو و ضلع شمالی مسجد شاه ، سقاخانه هایی دیده می شود که با سنگ ساخته و پرداخته شده اند . سقاخانه ی مسجد شاه شاید قدیمی ترین سقاخانه ی تهران بوده که در دوره ی فتح علی شاه قاجار ساخته شده است . این بنا ویژگی های سقاخانه های کوچه و بازار را ندارد . آیه ای از قرآن کریم روی چهارچوب سنگی این سقاخانه به چشم می خورد و ماهی هایی در هم پیچیده روی حوضچه ی کنده کاری شده اند که تزیینی به نظر می رسند .

سقاخانه شامل قسمت های مختلف از جمله محراب ، فرورفتگی ، آبخوری ، پنجره مشبک و محل روشن کردن شمع است .
نکته در خور توجه درباره ی معماری سقاخانه شباهت آن از جهات بسیار به معماری مساجد و محراب هاست . قوس های محراب مسجد ، با اختلاف بسیار ناچیز ،در سقاخانه ها نیز مشاهده می شود .

انواع سقاخانه ها

۱. تعدادی از سقاخانه ها فقط برای کارهای روزمره و شخصی مانند آب خوردن ، شست و شوی دست و صورت و وضو کاربرد دارند و رنگ و بوی اعتقادی کمی در آنها به چشم می خورد . آب خوری های کوچکی که در مساجد و مجل عبور ره گذران قرار داده می شود . از این گروه اند. این سقاخانه های متحرک یا قابل حمل از فلزاتی چون مس ، فولاد و یا هر فلز دیگری که به سرعت زنگ نزند و نپوسد ساخته می شوند .

۲.بعضی از سقاخانه ها دارای جنبه ی کاملا مذهبی و اعتقادی هستند . در کوچه پس کوچه های تنگ با دیوار کاه گلی در محله های قدیمی و جنوبی شهر ، گاه در پستو یا تورفتگی کوچکی سقاخانه ای به چشم می خورد که با یک پنجره ی فلزی از دنیای بیرون جداشده و در آن تعدادی شمایل ائمه دیده می شود که دنیایی از باورهای دینی و مذهبی و بوی گلاب و شمع همراه آن است و رنگ سبز آنها بر مذهبی بود نشان مهر تایید می زند . در این سقاخانه ها منبع آب دیده نمی شند ، شاید از ابتدا نبوده و یا شاید به مرور از آن جداشده است ، زائران این نوع سقاخانه ها ، نذر خود را با روشن کردن شمع ، بستن پارچه و فقل و انداختن پول ادا می کنند .

۳. سقاخانه های دیگری هستند که هم کاربرد روزمره دارند و هم جنبه ی اعتقاد ی . این نوع سقاخانه ها در مقایسه با انواع دیگربزرگ ترند و به علت
اهمیتی که دارند بیشتر به آنها رسیدگی می شود . پول های نذری جمع شده از سقاخانه ها صرف مرمت ، تزیینات و کامل سازی این بناها می شود . دسته های عزاداری در روزهای تاسوعا و عاشورا ،معمولا مسیر حرکت خود را از کنار این سقاخانه ها انتخاب می کنند .

75 سقاخانه

DCF 1.0

به این مطلب چه امتیازی می دهید؟
[امتیاز: 0 میانگین: 0]
           
برو بالا
 

نظر کاربران :

  • حسن حسن زاده

    البته به نظر بنده بايد از سقاخانه ها حفاظت كرد چون در نوع خودش يك ايين و يا يك رسم قديمي است

    ۹ بهمن, ۱۳۹۷ پاسخ دادن
  • نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *