شیخ کلخوران در اسناد تاریخی ، سده های ششم و هفتم هجری قمری نام آبادی مهم در مسیر خروجی اردبیل به سمت مغان و مناطق قفقاز در حومه شمالی شهر اردبیل بود .موقعیت خاص این آبادی سبب شد که تبار صفویان قبل از استقرار در اردبیل این نقطه تاریخی را به عنوان مرکز اصلی اقامت خود انتخاب کنند . همین موقعیت مناسب روستای کلخوران از عصر سلجوقی تا دوره معاصر تداوم یافت ، وجود مزار آستانه انمامزاده سید صدرالدین بن امام موسی بن جعفر (ع) متعلق به دوره سلجوقی و اقامت برخی از شخصیت های مذهبی مهاجر از مناطق شیعه نشین لبنان در عصر صفوی در این نقطه جغرافیایی بر جایگاه خاص این روستا در ناحیه اردبیل دلالت دارد .
با ظهور تبار صفویان از کلخوران این آبادی به یکی از مناطق موثر شهر اردبیل تبدیل گردید . صلاح الدین رشید فرزند محمد الحافظ نامن اولین فرد از تبار صفوی است که در سده ی ششم هجری با حضور در کلخوران فصل جدیدی را در تاریخ آذربایجان و ایران رقم زد . بنابراین کلخوران تا اوایل سده هشت هجری قمری و قبل از دار الارشادی شهر اردبیل توسط سر سلسله صفویان به عنوان مرکز فعالیت های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی نظامی تبار شیخ صفی الدین اردبیلی ، مخصوصا قطب الدین احمد و صالح برای گسترش اسلام در منطقه و سرزمین های قفقاز بود .
زمانی که نوبت به سید امین الدین جبراییل پدر بزرگوار شیخ صفی الدین اردبیلی رسید بیش تر بر اهمیت این آبادی افزوده شد . وی به روش پدران عمر خود را به زراعت و دستگیری از محتاجان و بینوایان گذراند و علاوه بر ارشاد و طریقه ی حقیقت و نشر آموزه های اسلامی در میان مردم منطقه ، زراعت و دستگیری از محتاجان و بینوایان گذراند و علاوه بر ارشاد و طریقه ی حقیقت و نشر آموزه های اسلامی در میان مردم منطقه ، زراعت پیش گرفته و عمر هفتاد ساله ی خود را با کشاورزی در کلخوران سپری نمود و پس از رحلت در این محل آرام گرفت . نفوذ معنوی و ارادت ایلخانان مغول و امیر تیمور گورگانی به صفویان سبب شد که این حاکمان تمام اراضی کلخوران را پس از خرید و تملک به عنوان موقوفه به این خاندان و آستانه آنها اختصاص دهند .
محوطه فعلی که با عبارت بقعه شیخ امین الدین جبراییل در ۱۳۱۰/۱۵/۱۰ تحت شماره ۶۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است در عصر صفوی به طرز روضه باغ طراحی و احداث شد .
شیخ کلخوران در ۳کیلومتری شهر اردبیل واقع شده (در حال حاضر به علت گستردگی شهر اردبیل به یکی از محله‌های آن تبدیل گشته) این آبادی از دیر باز به علّت وجودآرامگاه جد سلاطین صفوی در آن مورد توجه بوده که ازنظرآبادانی باشهراردبیل رقابت داشته ومهاجرپذیربوده وعده‌ای از علمای طالقان وجبل عامل لبنان و اهالی خیاو مهاجرت ودرآن سکونت گزیدند لیکن براثرتوسعه اردبیل متصرفات آن ضمیمه اردبیل وهمانند ادغام شهرری درتهران جزو محلات قسمت شمالی اردبیل محسوب شده ومرکزیت دهستان کلخوران راداراست.
بزرگترین مجموعه تاریخی کلخوران شیخ آرامگاه امین‌الدین جبرائیل است، که به پدر شیخ صفی‌الدین اسحق، جد سلاطین صفوی تعلق دارد و در نیمه اوّل قرن دهم هـ. ق احداث شده‌است.
این محوطه با ابعاد ۲۰۰ متر شرقی غربی در ۱۵۰ متر شمالی جنوبی متشکل از بناهای متعدد و بقاع متبرکه منتسب به تبار و اجداد صفویان به قرار ذیل است :
۱- مقبره آستانه متبرکه سید امین الدین جبرییل معروف به بقعه شیخ کلخوران در هسته اصلی روضه باغ
۲- مقام متولی و زایر سرا در دو سوی شمالی و جنوبی ، فضاهای جنوبی تخریب شده و موجود نیست
۳- بقعه سید حمزه (ع) معروف به ساری گل آقاسی در ضلع جنوبی نزار سید امین الدین جبراییل
۴- بقعه سید مجمد الاعرابی در ضلع غربی روضه باغ
۵- بقعه سید عوض الاخواص بن فیروز شاه زرین کلاه ( قیزیل باش ) در سمت شرقی روضه باغ
۶- مخوطه معروف به کاروانسرا در منتهی الیه گوشه شرقی روضه باغ
۷- دو دروازه در دو سوی شمالی و جنوبی روضه باغ ، بادرهای چوبی عصر صفوی
۸- مقبره سید غنی عاملی متعلف به دوره معاصر در گوشه ی شرقی و روضه باغ
نظر کاربران :
با سلام واحترام
به اطلاع میر ساند جاده خروجی روستای کلخوران به طرف آقچه کند کنار جاده سمت راست پر از نخالهای ساختمای وسیب زمینی فاسد ریخته شده است این کاردرشان یک انسان نیست هم زیبای جاده رو ازبین برده وهم باعت تجمع حشرات وحیوانات گریده است خواهشمند است رسیدگی کنید
همین الان دستور پیگیری رو دادم