در ۸ کیلومتری شهر ساوه، (بر سر راه ساوه به باقرآبادقم) در بین دو روستای احمد آباد وطراز ناهید روستایی واقع شده که روستای باغ شیخ نامیده می شود.روستای باغ شیخ از مناطقی است که در حاشیه کویر قرار دارد و نسبت به شهرهای کویری، آب و هوای معتدل تر و بارندگی بیشتری دارد.به گفته یکی از اهالی روستا، در زمان های قدیم از جنوب روستا که کشتزار ها نیز در آنجا واقع است رودخانه ای عبور می کرده که گویا یکی از دلایل شکل گیری روستا عبور همین رودخانه از آن بوده است.
کوچه های این روستا بسیار باریک و با دیوارهای نسبتاً بلند است و در مسیر یک خط شکسته امتداد دارند، کوچه هایی باریک که گاه فقط برای عبور دو نفر کافی است؛ پیچ در پیچ بودن کوچه ها از نظر زیست اقلیمی یک مزیت در مناطق گرم و خشک کویر محسوب می شود زیرا در مسیر مستقیم، بادهای کویری می توانند به سرعت جریان داشته باشند و موجب اختلال در زندگی روزمره شوند. از دیگر مشاهدات، وجود ساباط هاست که نقش سایه انداز را ایفا می کنند و از نظر اقلیمی شرایط مساعد را برای زیست فراهم می کنند.
در بخش جنوبی روستا که کشتزارها و باغ ها وجود دارد خانه ها در کنار باغ ها ساخته شده و برای این که از زمین بیشتری برای کشاورزی استفاده شود، خانه ها کوچکتر و بافت متراکم تر است.
در این قسمت، که بافت تخریب شده روستاست فقط تعداد انگشت شماری از خانه ها قابل سکونت است و زندگی در همین خانه ها نیز به دشواری انجام می گیرد. به خاطر فرسودگی، تخریب این منطقه و حفاظت نکردن از بناهای تاریخی آن، روستائیان به تدریج خانه های خود را به سمت شمال روستا منتقل کردند . در این قسمت خانه های نوساز روستا مشاهده می شود طوری که، بافت قدیمی آن طرف جاده راتخریب شده انگاشته اند.
آنچه نتیجه مشاهدات بود تخریب شدن تدریجی و از بین رفتن بناهای با ارزشی همچون کاروانسرای عبدالغفارخان و خانه هایی با ارزش چندین ساله در قسمت جنوبی روستاست، البته بجز خانه هایی که خود روستائیان برای ادامه حیات خود دست به مرمت آن زده اند.
جاهای دیدنی روستای باغ شیخ
قلعه تاریخی
به گفته یکی از اهالی روستا در حدود ۱۰۰ سال پیش (شاید هم بیشتر) قلعه ای وجود داشته که متعلق به شخصی به نام کربلایی اصغر بود و بعدها چوپانی به نام الپناه این مکان را از وی خریداری کرده و به آسیاب تبدیل می کند.اکنون چیزی که از این قلعه باقی مانده ویرانه ای بیش نیست، آنچه در ویرانه های بنا مشاهده می شود استفاده از مصالح خشت و کاهگل است و همچنین طاق ها و سقف های گنبدی شکل و دیوارهای قطور که نمونه ای از معماری اصیل این روستا با توجه به فرهنگ و اقلیم آن است.
کاروانسرای عبدالغفارخان
این کاروانسرا در سمت غرب روستا واقع شده و مربوط به دوران فتحعلیشاه قاجار است که خود می تواند یکی از دلایل شکل گیری روستا باشد.این کاروانسرا از زیباترین کاروانسراهای واقع در دشت فلات است که دارای یک حیاط مرکزی و چهار ایوان بزرگ در جوانب حیاط است؛ در چهار گوشه حیات اصطبل هایی که به نام شترخور معروف بوده اند قرار دارند، اتاق مسافران در اطراف حیاط مرکزی واقع شده است که چند پله هم از کف حیاط بالاتر است تا هم از آب و گل و هم از گرد و خاک کف حیاط دور باشند.
در داخل شترخورها هم حجره هایی وجود دارد که شاید مسافران در زمستان به خاطر سرد بودن هوا آنجا به سر می بردند.
این مجموعه یک کلاه فرنگی هم دارد که شب ها داخل آن چراغ روشن می کردند تا مسافرانی که از راه دور می آیند محل کاروانسرا را تشخیص دهند. این اثر مانند سایر کاروانسراهای واقع در دشت فلات دارای دیوارهای بلند جهت ایمنی است.در چهار گوشه بام سرویس بهداشتی قرار دارد. همچنین در حجره ها قسمتی مانند شومینه وجود دارد که دود آن توسط راهی به بام می رود و خارج می شود.
تکیه حاج علی اکبر
این تکیه در مرکز بافت روستایی و در محل تلاقی سه گذر اصلی ساخته شده است. طرح آن شبستانی با یک ردیف ستون است که حد خارجی آن با تبعیت از بافت ارگانیک به بدنه خانه ها و گذرها محدود شده و حلقه مرکزی آن یک شش ضلعی منتظم را تشکیل می دهد.با توجه به نوع اقلیم و نوع مصالح مورد استفاده که در این بنا مشاهده می شود، سقف ها همه گنبدی شکل و به صورت طاق و تویزه است و ستون ها نیز دارای ضخامت زیاد و استوانه ای شکل هستند؛ این تکیه از چند جهت نیز دارای ورودی است که اکثر آنها هم اکنون بسته است.
در مرکز فضای شش ضلعی حیاط سکویی به ارتفاع حدود ۲ پله تقریباً ۵۰ سانتیمتر و بیضی شکل جهت انجام مراسم شبیه خوانی و تعزیه ساخته شده که روی آن را با سیمان پوشانده اند. تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست، و بعید به نظر می رسد که هم دوره با ساخت و سازهای صورت گرفته در اوایل قاجاریه این روستا باشد.
آب انبار روستا
این آب انبار از موقوفات عبدالغفار خان خلج که به گواهی سنگ کتیبه آن که در انبار میراث فرهنگی ساوه، به نام کتیبه کاروانسرا نگهداری می شود به سال ۱۲۳۸ه . ق ساخته شده است.به گفته یکی از اهالی روستا از این آب انبار تا ۳۰ سال پیش هم استفاده می شده است و بعد از آن روستا به شبکه آب شهری ساوه متصل شده و دارای آب لوله کشی می شود. هم اکنون ورودی آن را تیغه کشیده اند و ما تنها نما را دیدیم.
تپه تاریخی
در قسمت جنوبی روستا، تنها نقطه مرتفع روستا یعنی تپه تاریخی را مشاهده می کنیم که قدمت آن به سال های بسیار دور بر می گردد، در وسط این تپه دیواری وجود دارد که تپه را به دو قسمت تقسیم کرده که گفته می شود در گذشته تپه را معامله کرده و آن را به دو قسمت تقسیم کرده اند. به گفته یکی از روستائیان در زمان های قدیم خانه ای روی تپه مستقر بوده که اکنون ویران شده است.
حصار دور روستا یا باروی روستا
این روستا مانند خیلی از جاهای دیگر در گذشته دارای حصار بوده است تا از حمله متجاوزان و غارتگران در امان باشد. این بارو خشتی بوده و دور بخش قدیمی روستا را فرا گرفته و امروز جز بخش مجاور خانه تیمسار، بقیه آن تخریب شده است.
حمام
حمام در جنوب روستا و نزدیک به تپه تاریخی واقع شده و پائین تر از سطح زمین قرار گرفته است، این حمام که تنها دو اتاق آن سالم مانده و مربوط به ورودی و خروجی آن است، از خاک و زباله پر شده است.
قبرستان باغ شیخ
این قبرستان در ضلع جنوبی کاروانسرا واقع شده، در غرب روستا و خارج از حصار قدیمی آن قرار دارد، سمت غرب و جنوب آن را نیز قنات و نهر جاری از آن محدود می کند. ویژگی بارز این قبرستان، نقوش آجری قبرهای قدیمی است که همگی بدون نام و تاریخ بوده و تشخیص آنها توسط نقوش آجری متفاوت آنها ممکن است، این طرح ها منحصر به فرد بوده و به ندرت تکرار شده اند و در اثر فقدان سنگ مناسب برای پوشاندن توسط روستائیان ابداع شده است. هم اکنون همه قبرها دارای سنگ قبر امروزی با نام و تاریخ حک شده بر آن است.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.