خانه نیما یوشیج در روستای ییلاقی و کوهستانی یوش از دهستان اوزرود شهرستان نور واقع شده است. نیما شاعر بلند آوازه شعر فارسی ایران است که خانه اش توسط جدش بیش از ۲۰۰ سال پیش با گجچ‌بری و پنجره‌های زیبای ارسی ساخته شده ست. خانه نیما همچنین آرامگاه وی است. این خانه تاریخی از معروف‌ترین جاهای دیدنی مازندران در روستای یوش است و اطراف آن جاذبه‌های طبیعی چشم‌نوازی قرار گرفته‌اند. البته روستای یوش به جز خانه نیما یوشیج دیدنی های دیگری نیز دارد که از جمله آن ها می توان به آرامگاه کیاداوود که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، حمام تاریخی یوش، بنای جفت برار و اوزرود اشاره کرد. با سیری در ایران همراه باشید تا بیشتر با نیما یوشیج و خانه اش آشنا شوید.
نیما یوشیج که بود؟
علی اسفندیاری که با عنوان نیما یوشیج معروف است، از سرشناس‌ترین شاعران ایرانی است که به‌دلیل نوآوری در سرایش اشعار نوین، از او با نام پدر شعر نو ایران یاد می‌کنند. این شاعر در سال ۱۲۷۶ در روستای یوش از توابع بلده شهرستان نور متولد شد و تا ۱۱ سالگی نیز در این روستا زندگی کرد. پدر نیما یوشیج، ابراهیم خان اعظام السلطنه نام داشت که از بزرگان یوش و کشاورز و دامدار بود. نیما یوشیج در ۱۱ سالگی به‌همراه خانواده خود به تهران مهاجرت کرد. در سال‌های پس از آن در مدارس ایرانی حیات جاوید و فرانسوی سن لویی به فراگیری زبان و ادبیات فارسی و فرانسه پرداخت. نخستین شعر نیما به نام قصه رنگ‌پریده در سن ۲۳ سالگی و با سرمایه شخصی او چاپ شد. برای نخسین بار در سال ۱۳۰۱، منظومه‌ای بلند از نیما به نام افسانه، در مجله قرن بیستم به چاپ رسید.
نیما یوشیج در طول سال‌های زندگی خود آثار ارزنده‌ای در قالب شعر نو و کلاسیک سرود که در سرایش آن‌ها از هم‌نشینی با بزرگانی مانند صادق هدایت، عبدالحسین نوشین و میرزاده عشقی، الهام گرفته بود. پدر شعر نو ایران در تاریخ ۱۳ دی ماه سال ۱۳۳۸ در سن ۶۲ سالگی به‌دلیل ابتلا به بیماری ذات‌الریه درگذشت. پیکر نیما نخست در امامزاده عبدالله تهران به خاک سپرده شد. اما بنا به وصیت او، در سال ۱۳۷۲ خورشیدی، پیکر پدر شعر نو ایران را به حیاط خانه نیما یوشیج در نور منتقل کردند.
قدمت خانه نیما یوشیج
قدمت خانه نیما یوشیج در روستای یوش به دوره قاجار می‌رسد و بسیاری از خاندان و بزرگان خانواده یوشیج، پیش از نیما در این خانه زندگی کرده‌اند. خانه نیما یوشیج محل زندگی این شاعر معاصر ایران در دوران کودکی و نوجوانی بوده است. در حال حاضر کاربری موزه دارد و برخی وسایل شخصی نیما یوشیج، در آن به نمایش در آمده‌اند. خانه نیما یوشیج، ساختار سنتی و محلی خانه‌های کوهستانی مازندران را دارد و حیاطی مرکزی با اتاق‌هایی پیرامون آن، بخش‌های اصلی این خانه را تشکیل می‌دهند. آرامگاه‌های نیما یوشیج، سیروس طاهباز (نویسنده و مترجم ایرانی و گردآورنده اشعار نیما) و بهجت اسفندیاری (خواهر نیما)، در حیاط این خانه به چشم می‌خورند.
خانه موزه نیما یوشیج
خانه نیما یوشیج در دوره قاجار در دسته خانه‌های اشرافی یوش قرار داشت و در حال حاضر نیز نمایی متفاوت با سایر خانه‌های این روستا دارد. در گوشه و کنار این خانه نشانه‌هایی از نیما دیده می‌شود و عکس‌های مختلفی از نیما یوشیج بر دیوارهای این خانه تاریخی نصب شده است. سه اتاق از مجموع اتاق‌های خانه نیما یوشیج در نور به کتابخانه تبدیل شده است. برخی از وسایل شخصی نیما در اتاق‌های این مجموعه در معرض دید عموم گردشگران قرار دارند که از میان آن‌ها می‌توان قلم، چراغ، عینک، پیه سوز، لباس‌ها و کفش‌های او را نام برد. نام خانه نیما یوشیج در نور در سال ۱۳۷۵ خورشیدی با شماره ۱۸۰۲، در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
نیما یوشیج بخشی از دوران زندگی خود از سال ۱۳۲۸ خورشیدی (۵۲ سالگی) تا پایان عمرش را در خانه‌ای در محله دزاشیب تهران گذراند. برای بازدید از خانه نیما یوشیج در تهران، باید به منطقه تجریش و خیابان سیمین دانشور بروید. این خانه قدیمی فاصله کوتاهی تا خانه موزه سیمین دانشور و جلال آل احمد دارد. از سال ۱۴۰۰ خورشیدی، به همت جمعی از علاقه‌مندان به شعر و ادبیات ایران، خانه نیما یوشیج در تهران به موزه تبدیل شده و به روی عموم گردشگران باز است.
معماری بنا
بر سردر اصلی این خانه به سال ۱۱۲۸ خورشیدی، به‌عنوان زمان پایان ساخت آن اشاره شده است. اما در بخش ورودی شمالی آن نیز، تاریخ ۱۱۳۶ را به‌عنوان سال اتمام ساخت این بنا حک کرده‌اند. پلان خانه نیما یوشیج بر اساس طراحی معماری خانه‌ها در دوره قاجار و مربعی شکل است. حیاط مرکزی در بخش میانی خانه قرار دارد و اتاق‌هایی با پنجره‌های مشبک، گرداگرد حیاط به چشم می‌خورند. شیشه‌های رنگی پنجره‌های مشبک خانه نیما یوشیج، چشم‌اندازی زیبا به این خانه تاریخی می‌بخشند. طراحی پلان خانه نیما یوشیج به دست معماران اصفهانی و به سفارش پدربزرگ این شاعر بزرگ به نام «ناظم الایاله»، انجام شده است. خانه نیما یوشیج سه ورودی و یک شاه‌نشین دارد و مصالح اصلی در ساخت آن، خشت، گل و چوب بوده است. اتاق‌های این خانه تاریخی به‌شکل سه دری و پنج دری هستند.
در خانه نیما یوشیج، آجرکاری‌ها، گچبری‌ها و تزیینات زیبای منبت‌کاری دیده می‌شود که نشان از ظاهر اعیانی این خانه در زمان ساخت آن دارند. در دست‌نوشته‌ها و اشعار نیما نیز، اشاره‌هایی از زبان این شاعر به ساخت خانه پدری او می‌شود و در جایی از او نقل است که، پدربزرگم برای من قصر ساخته است نه خانه. مساحت خانه نیما یوشیج به حدود ۸۰۰ متر مربع می‌رسد و سطح اتاق‌ها از حیاط بالاتر است. دو پلکان در بخش غربی حیاط، دسترسی به شاه‌نشین را میسر می‌کنند. ایوان بزرگ این خانه نیز در بخش شرقی حیاط واقع شده است و با دو ردیف پله به حیاط راه دارد. همه درها و پنجره‌های خانه نیما یوشیج، چوبی هستند.
نحوه دسترسی
آدرس: استان مازندران، شهرستان نور، بخش بلده، روستای یوش
بهترین دسترسی به خانه نیما یوشیج از مسیر فرعی زنگوله به بلده در جاده چالوس صورت می‌گیرد. برای بازدید از این خانه تاریخی از تهران باید یکی از مسیرهای آزادراه تهران-شمال و جاده چالوس یا مسیر جاده هراز را در پیش بگیرید. فاصله تهران تا خانه نیما یوشیج ار طریق جاده هراز حدود ۲۲۰ کیلومتر (چهار ساعت با خودرو) و از جاده چالوس در حدود ۱۳۰ کیلومتر (دو ساعت و ۳۰ دقیقه با خودرو) است.
مطالب مرتبط :