خانه معین التجار بوشهری تهران

خانه معین التجار بوشهری متعلق به معین­‌التجار بوشهری مربوط به دوره قاجار است و این اثر در در سال ۹۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. خانه معین التجار بوشهری در قلب خیابان لاله‌زار، کوچه بوشهری قرار دارد و به‌دلیل خدمات فراوان این شخصیت تاریخی درباره‌ی خلیج فارس و حمایت از تولید داخلی، به «پدر معنوی خلیج فارس» و همچنین «پدر معنوی تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی» معروف است.خانه معین التجار بوشهری تحت حفاظت و نظارت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران اداره می شود و برابر مواد ۵۵۸ لغایت ۵۶۹ کتاب پنجم قانون مجازات های اسلامی، با تخریب آن برخورد خواهد شد.خانه معین التجار بوشهری متروکه و درب آن بسته است و فعلا امکان بازدید عمومی ندارد.ناصرالدین شاه بین سال­های ۱۳۵۹ تا ۱۳۱۳ ه ق (۱۸۹۲ تا ۱۸۹۶م) بعلت لغو قرارداد تنباکو و پرداحت غرامت به کمپانی رژی و تهی بودن خزانه دولت، باغ لال ه­زار را به ۹۰هزار تومان می فروشد، بخش غربی لاله زار را میرزا علی اصغرخان اتابک (صدراعظم وقت) خریداری و بخش شرقی را که امروز محدوده سعدی جنوبی و لاله­زار جنوبی است، نصیب معین التجار نامی می شود و عمارتهایی برای خود و فرزندانش در آن بنا می کند.
خانه معین التجار بوشهری در دهه ۵۰ از مسکونی به نظامی تغییر کاربری می دهد و محل ساختمان اداره مبازره با مواد مخدر و سپس شهربانی تهران می­شود و بعد از اتفاقات سال ۵۷ تا شکل­گیری نیروی انتظامی، دفتر شهربانی تهران در همین ساختمان قرار داشت و هم اکنون مالکیت خانه معین التجار بوشهری با بنیاد تعاون ناجا است.

معین التجار بوشهری کیست؟
حاج محمدآقا بوشهری ملقّب به معین­ التجار بوشهری و مشهور به حاج محمد دشتی، نماینده مردم بوشهر در دوره های اول و سوم مجلس شورای ملی (متولد ۱۲۳۸ه خورشیدی در بوشهر، مرگ ۱۳۱۲ در تهران) پدرش حاج محمدرحیم دهدشتی از تجار و اعیان بوشهر (اصالتاْ کهگیلویه ای)، معین التجار بوشهری رئیس التجار بوشهر، مدیر کمپانی ناصری (صاحب امتیاز کشتیرانی کارون)، عضو حزب اعتدالیون، رئیس شورای عالی تجارت و نویسنده کتاب خلیج فارس اطلاعات بیشتر در خصوص معین التجار بوشهری
شورای شهر تهران ی طرح الزام شهرداری تهران به تملک خانه تاریخی “حاج معین التجار بوشهری‌، پدر معنوی خلیج همیشه فارس” در خیابان لاله زار و نامگذاری آن به نام خانه خلیج فارس را تصویب کرده است. گفته می شود گروهی از شهروندان بوشهری برای تملک این خانه و تبدیل آن به خانه خلیج فارس اعلام آمادگی کرده اند.
خانه معین معین التجار بوشهری در دو طبقه بنا شده، نما بیرونی خانه با آجر مهری (نقش‌دار) و هره­چینی تزئین شده است. در بالای پنجره‌ها از المان معماری سنتوری به صورت مودول، استفاده شده، پنجره‌ها چوبی و به صورت ۲ لته است، درهای ورودی و پنجره‌ها قبلا چوبی بوده اما در دوره پهلوی به دلیل تغییر کاربری این بنا از مسکونی به شهربانی، به آهنی تغییر داده شد. پوشش سقف، تیرچوبی با توفال است و در شیروانی از خرپا چوبی استفاده شده که روی آن ورق آهنی کشیده شده است. در قسمت‌هایی از بنا طاقچه‌های کوتاه (رف) وجود دارد. در قسمت جنوبی بناهای الحاقی دوره پهلوی وجود دارد که به صورت سازنده و طاق آهنگ اجرا شده و از نظر معماری و تزئینات، شاخصه خاصی ندارد. طبقه همکف (بیرونی) خانه معین التجار بوشهری مخصوص پذیرایی از مهمان‌ها بوده و نسبت به طبقه بالا عمومی‌تر و به نوعی بیرونی بنا محسوب می‌شود. پلکان خانه معین التجار بوشهری در قسمت مرکزی طبقه همکف قرار دارد که طبقه همکف و به نوعی ورودی به طبقه بالا یا اندرونی محسوب می‌شود. درهای ورودی پلکان چوبی است. در سقف قسمت پلکان نیز از تزئینات چوبی به صورت قاب‌بندی که شامل گره‌ها و نقوش هندسی است، استفاده شده است.

از نکات قابل توجه نقاشی‌های خانه معین معین التجار بوشهری این است که؛ معین التجار به دلیل سفرهای متعدد به اروپا و با الهام گرفتن از جاذبه‌های گردشگری در اروپا و یا آسیا همچون فرانسه، ایتالیا، هند و …، دستور ترسیم این جاذبه‌ها را بر روی دیوارها به صورت نقاشی و در طول زمان صادر کرده و می‌توان گفت این اتاق قابلیت تبدیل به اولین موزه نقاشی بین المللی جهان بر روی تابلوهای گچی را دارد. درهای این اتاق نیز مانند دیگر اتاق‌های همجوار، ۲ لته و از جنس چوب است.
طبقه اول (اندرونی) خانه معین معین التجار بوشهری مخصوص مهمان‌های مخصوص همچون شاه و درباریان است و سقف آن نسبت به بیرونی بلند­تر است، این بخش دارای چندین اتاق به شرح ذیل است:
سالن طبقه اول خانه معین معین التجار بوشهری برای مهمان‌های خاص و اختصاصی است. گچ بری‌های سقف و پیش بخاری به تبعیت از معماری اروپائی است، جنس سقف همانند دیگر قسمت‌ها تیرچوبی و بر روی آن قاب‌بندی به شکل گره‌های چوبی استفاده شده و همچنین درهای این قسمت دو لته و از جنس چوب می‌باشد.

اتاق طاق ضربی طبقه اول خانه معین معین التجار بوشهری به واسطه رعایت کردن هر سه اصول طاق‌زنی (طاق‌نی لاپوش، طاق رومی و طاق ضربی)، به اتاق طاق ضربی نامگذاری شده است. در محل اتصال دیواره‌ها با سقف از گیلوئی استفاده شده است. گچ بری‌ها اروپائی و در وسط سقف گچ‌بری گردی شکلی برای نصب لوستر بکار گرفته شده است. در این قسمت شومینه‌ای مشاهده می‌شود که نقش پیش‌بخاری را داشته و تزئینات خاصی ندارد. ملات روی دیوار، آجر و گل است و در دوره‌های بعد یک لایه گچ‌کاری و سپس رنگ زده شده است.در این بخش رطوبت هوا زیاد مشاهده می‌شود و پوسته پوسته شدن سقف، نشان از اشباح هوا می‌باشد.
اتاق نقاشی طبقه اول خانه معین معین التجار بوشهری که به دلیل قرارگیری نقاشی‌های فراوان در جای جای دیوارهای این اتاق، به این نام شهره شده است از مهم‌ترین و زیباترین قسمت های خانه معین معین التجار بوشهری است.

منابع:
بزنیم بیرون
ویکیپدیا
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران