خانه صالح تهران

خانه صالح  مربوط به دوره پهلوی اول است و در خیابان حافظ، کوچه امیری، پلاک ۲۷ واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۴۶۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.خانه صالح در بافت شهری شکل گرفته و حاصل توسعه شهری اوایل قرن حاضر شمسی است.خانه صالح در گذشته مالکیت شخصی داشته و در ابتدا متعلق به فردی به نام داوود یوسفی بوده که بعد توسط عباسقلی صالح خریداری می‌شود. به منظور مسکونی طراحی شده و مدنی محل سکونت مرحوم اللهیار صالح _ از رجال به نام دوره نهضت ملی ایران در زمان مصدق _ بوده است. اما بعد از فوت ایشان این خانه به ورثه منتقل می‌شود و در حال حاضر قرار است با همکاری مالکان خانه صالح و سازمان‌ میراث فرهنگی و گردشگری یک مرکز فرهنگی هنری برای آموزش علاقه‌مندان به رشته‌های هنری، در این مکان احداث شود.

خصوصیات سبکی به کار رفته در ساخت بنا و بر اساس اطلاعات مالکان فعلی بنا که وارث اصلی مرحوم اللهیار صالح به شمار می‌روند، متعلق به نیمه نخست دهه ۱۳۱۰ تا ۱۳۲۰ شمسی است. اینک در حدود ۶۵ سال از زمان ساخت آن می‌گذرد و این بنا جزو نمونه‌های شاخص و انگشت‌شمار معماری دوران انتقال در تهران به شمار می‌رود که با وجود رشد سریع و شتابزده شهر، در معرض تخریب و ویرانی قرار دارد.
ساختمان اصلی این بنا در ضلع شمالی حیاط واقع شده و در ضلع جنوبی و در طرفین ورودی اصلی یک فضای کوچک به چشم می‌خورد که نقش توقفگاه خودرو ها را دارد و دسترسی مستقیم از کوچه به این فضا نیز میسر است و خود نشان‌دهنده همزمانی دوره ساخت بنا با گسترش خیابان‌کشی در تهران و رواج اتومبیل در سطح شهر است. در ضلع جنوب شرقی حیاط نیز فضایی با کاربری خدماتی وجود دارد که دال بر گذر از الگوی مسکن سنتی به سمت طراحی‌های فرنگی است.
شکل و فرم در ورودی بنا با تزیینات زیبای آجری و همچنین محوطه‌سازی حیاط با دو باغچه مستطیل شکل در طرفین و حوضی ۸ ضلعی در وسط از جمله خصوصیات قابل ذکر بناست که نزدیکی آن را با معماری ایرانی به ذهن متبادر می‌سازد.
بنای اصلی دارای دو طبقه و بخشی از آن نیز دارای زیرزمین است. طرح کلی پلان بنا مستطیل شکل است که دو بیرون‌زدگی به شکل مستطیل در ضلع جنوب شرقی و چند ضلعی در بخش جنوب غربی به آن اضافه شده که از خصوصیات معماری دوران انتقال به شمار می‌رود. شالوده بنا براساس جرزهای آجری نسبتا قطور و پوشش چوبی با تیرآهن شکل گرفته و پوشش نهایی بنا، شیروانی با استفاده از خرپای چوبی است.
آنچه از شکل و فرم ساختمانی در این بنا قابل مشاهده است نشانگر سبک معماری «دوره انتقال» که تلفیق مایه‌های معماری ایرانی و غربی و حرکت به سوی برونگرایی در طراحی و استفاده از مصالح جدیدی نظیر تیرآهن از خصوصیات آن به شمار می‌رود و این بنا نیز واجد خصوصیات ذکر شده است. مهم‌ترین عامل تزیینی در بنا آجر است که هم به عنوان مصالح اصلی در سازه بنا، چارچوب آن را شکل می‌دهد و هم به عنوان یک عامل تزیینی با چیدمان متفاوت در نقاط مختلف جلب نظر می‌کند. تزیینات گچ‌بری ساده‌ای نیز در بخش‌های داخلی و شومینه‌ها دیده می‌شود.

منابع:بزنیم بیرون ویکیپدیا