جیرفت

شهرستان جیرفت یکی از شهرستان های استان کرمان است که از شمال به کرمان، از خاور به بم، از جنوب به کهنوج و از باختر به بافت محدود می‌شود. به عقیده مورخین و جهانگردان شهر قدیمی جیرفت در اثر سیل نابود شده است. خرابه های شهرقدیمی جیرفت را که به عهد دقیانوس نسبت داده اند، در یک کیلومتری جیرفت فعلی (سبزواران) قرار داشته و از این خرابه ها سکه و آثار عتیقه بسیار به دست آمده است.

جیرفت از دو کلمه ‹‹جیر›› به معنی پست و پایین و ‹‹افت›› به معنی افتاده تشکیل شده که به طور کلی به معنای ‹‹جلگه پست آبرفتی›› می باشد. این سرزمین دیرپای کهن به علت درختان سر به فلک کشیده و انواع محصولات گرمسیری و سردسیری به ‹‹هند کوچک›› معروف شده است. نام جیرفت در سال ۳۵ هـ . ق برای اولین بار به دلیل تصرف آن توسط مجاشع بن مسعود در تاریخ ثبت و از آن به بعد نیز از آن شهر نام برده شده است. ابن حوقل درقرن چهارم هجری از جیرفت به نام شهری بزرگ که سه فرسخ درازای آن بوده و یکی از مراکز مهم خراسان و سیستان محسوب می شده و محصولات نواحی گرمسیری و سردسیری در آن به عمل می آمده یاد کرده است. بنا به گفته مقدسی جیرفت از استخر بزرگ تر بوده و خانه های آن را از خشت با پایه های سنگی بنا کرده بودند. به استناد گفته یاقوت حموی، جیرفت ‹‹جرودس›› نام داشته است.
جیرفت قبل از حمله مغول یکی از شهرهای آباد و ثروتمند جهان اسلام بود. شاه راهی که از خلیج فارس و بندر هرمز عبور می کرد و راهی که از هندوستان و از طریق جالق امتداد می یافت درجیرفت به هم متصل می شد. کالاهای تجارتی که از هندوستان به ایران صادر می شد از جیرفت به سایر شهرهای ایران توزیع می گردید. مارکوپولو تاجر و سیاح ونیزی از این شهر به نام ‹‹کامادای›› یاد کرده است. ظاهرا در زمان عبور وی این شهر به کلی ویران شده بود.

مرکز شهرستان جیرفت از نظر جغرافیایی در ۵۷ درجه و ۴۴ دقیقه‌ی درازای خاوری و ۲۸ درجه و ۴۰ دقیقه‌ی پهنای شمالی و ارتفاع ۶۸۵ متری از سطح دریا قرار دارد.منطقه جیرفت دارای آب و هوای گرم و مرطوب و در نواحی کوهستانی جبال بارز و ساردوییه هوا معتدل و سرد است.
کشاورزی و باغ‌داری در دره ها و زمین های پست این شهرستان رواج داشته و آب کشاورزی آن از رودخانه و چاه های ژرف تامین می شود. محصولات کشاورزی و باغ‌داری این شهرستان گندم، جو، عدس، ماش، لوبیا، صیفی جات، پنبه، تره بار، قیسی، زردآلو، گردو، هلو، انگور و انجیر می باشند. از محصولات کشاورزی مناطق گرمسیری می توان انواع مرکبات، خرما، گز، کهور، کنار(سدر)، جگ و اسکمبیل را نام برد. دام‌داری به علت وجود طوایف کوچ نشین از مشاغل اصلی مردم این منطقه به شمار می‌آید. مهم‌ترین صنایع دستی کنونی شهرستان جیرفت قالی و گلیم بافی است که بیش‌تر در میان ایلات و عشایر رواج دارد. بهترین نوع قالی جبال بارز قالی‌های امگز و گاوکان هستند که طرحی مخصوص دارند و بیش تر در اندازه های ۲×۳ بافته می‌شوند. هم‌چنین قالی های اسفندقه و سارودوییه در نوع خود از لحاظ طرح و نقش معروفند و مخصوصا قالی اسفندقه در اندازه های مختلف شهرت خاصی دارد. بافت گلیم هایی با طرح معروف ابرو باد و شمل عنابی در سال‌های گذشته رواج بیش تری داشت اما اکنون کم‌تر بافته می‌شود در صورتی‌که صادرات گلیم می تواند نقش مهمی در کسب درآمد تولیدکنندگان آن داشته باشد.