تنگ بلاغی در جنوب مجموعه میراث جهانی پاسارگاد قرار دارد و دارای طول تقریبی ۱۸کیلومتر(جنوب غربی – شمال شرقی) و عرض بین ۵۰۰متر تا ۱۰ کیلومتر (جنوب شرقی ـ شمال غربی) از ابتدای تنگه در شمال تا تپه رحمت آباد در جنوب می باشد .
در داخل نتگ بلاغی رودخانه سیوند یا بلاغی (با نام قدیمی پلوار) می گذرد و همین امر باعث سرسبزی و خرمی(پوشش گیاهی تنگ بلاغی غالباً جنگلی و پوشیده از درختان بنه یا پسته وحشی و بادام کوهی و در حاشیه رودخانه بید می باشد) آن شده است . وجود رودخانه دائمی باعث شده توجه جوامع انسانی از گذشته بسیار دور تا کنون به این دره شده است به طوری تقریباً تمام دوره های باستانی را که تاکنون در ایران شناسایی شده است ،به صورت یکجا در این دره زیبا شناسایی شده است .
در سالهای قبل از انقلاب مطالعات سد سیوند انجام شد و پس از یک وقفه ۱۵ ساله سرانجام در سال ۱۳۷۱ کلنگ احداث سد سیوند زده شد .
تاریخچه مطالعات باستان شناسی در تنگ بلاغی اگرچه به حدود ۱۰۰ سال قبل می رسد ولی تمام مطالعات و بررسیهای صورت گرفته ناچیز و فقط محدود به یکی از قسمتهای کنده کاریهای راه شاهی موسوم به دختر بر و چند گور توده سنگی یاخرفت خانه متعلق به دوره اشکانی بود .
در دوران گذشته توجه چندانی به آثار موجود درتنگ بلاغی (خصوصاً دوره های غیر از هخامنشی) نشده است . سیاحان اروپایی نظیرجیمز موریه در سالهای ۱۸۰۸و۱۸۱۱ ، آندریاس واستولز در سال۱۸۷۸و مادام دیولافوآو همسرش مارسل دیولافواآدر سال ۱۸۸۱و۱۸۸۲از پاسارگاد دیدن کردندو چیز زیادی از تنگ بلاغی ننوشتند و باستانشناسانی نظیرارنست هرتسفلد در سال۱۹۲۸ ، اریخ .اف اشمیت۱۹۳۵ ، علی سامی۱۹۴۹تا۱۹۵۹ ، دیوید استروناخ۱۹۶۱تا۱۹۶۳، علیرضا شاهپور شهبازی و دکتر رمی بوشارلا ۲۰۰۴و۲۰۰۵ مطالبی در مورد تنگ بلاغی (بیشتر پیرامون کنده کاریهای موسوم به راه شاهی) نوشته اند .
بررسی باستان شناسی تنگ بلاغی به صورت پیمایشی گسترده در بهار و تابستان ۱۳۸۳(به مدت ۴۵ روز پیمایش به صورت پیاده و۱۳۵روز کار در مرکز مطالعات ،پژوهش و مرمت مجموعه میراث جهانی پاسارگاد )برای اولین بار توسط فرهاد زارعی کردشولی کارشناس مجموعه میراث جهانی پاسارگاد صورت گرفت و در همان سال در جشن جهانی شدن پاسارگاد طی یک کنفرانس به اطلاع نماینده یونسکو و نماینده سازمان میراث فرهنگی کشور و مدیر بنیاد پژوهشی پارسه – پاسارگاد رسید و در همان روز تصمیم گرفته شد تمام اطلاعات به صورت گزارش ترجمه شده جهت دعوت از هیاتهای داخلی و خارجی برای انجام حفاریهای نجات بخشی دسته بندی شود و سایتهای که دارای اهمیت بیشتری از لحاظ باستان شناسی بودند ،معرفی شوند ، به همین جهت از یکی دیگر از باستان شناسان بنیاد بنام آقای محمد تقی عطایی دعوت به همکاری شد و بررسی در اول پاییز سال ۸۳ به مدت ۱۲روز دوباره جهت باز بینی از سایتهای شناسایی شده و انتخاب مهمترینها صورت گرفت .
بر اساس بررسیهای صورت گرفته در تنگ بلاغی بیش از ۱۷۰ محوطه باستانی در کل تنگ بلاغی (که از این تعداد۱۳۵ اثر در حوزه دریاچه سد سیوند قرار داشته و یا اینکه راه ارتباطی آن به کلی بعد از ساخت سد از بین می رفت) شناسایی شد.
از قدیمیترین دوره های شناسایی شده دوره میانی پارینه سنگی می باشد که دارای قدمت ۲۵۰ هزار سال تا ۴۰ هزار سال قبل می باشد، مایکل روزنبرگ در بررسیهای در حاشیه رودخانه کر انجام داد و در گزارشهای خود از پیدا شدن ۳۲۸ مکان باز(Open site) که در آن تک یافته های دوره میانی پارینه سنگی کشف گردید، خبر می دهد و با توجه به اینکه رودخانه سیوند(پلوار)نیز یکی از سرشاخه های رودکر می باشد ، احتمال وجود چنین تک یافته های در تنگ بلاغی می رفت و در بررسی(اولین بررسی توسط فرهاد زارعی) انجام شده ، تک یافته های این دوره کشف گردید و در همان سال۱۳۸۳چهار کارگاه ساخت ابزار این دوره در ۴کیلومتری شمال شرقی و شمال پاسارگاد توسط زارعی شناسایی گردید .قدمت این آثار با توجه به تکنیک ساخت آنها مربوط به ۲۵۰هزار تا۴۰ هزار سال قبل می رسد .
دومین دوره شناسایی شده در تنگ بلاغی دوره پارینه سنگی جدید و فرا پارینه سنگی می باشد که دارای قدمت ۱۲هزار سال تا ۸هزار سال پیش می باشد . آثار این دوره در غارها و پناهگاهای صخره ای(۱۵ اثر) شناسایی گردید .
پس از دوره پارینه سنگی جدید و فرا پارینه سنگی ، دوره نوسنگی در تنگ بلاغی آغاز می شود یعنی ۸هزار سال قبل انسانها غارها و پناهگاهای صخره ای را ترک کرده و وارد روستاهای پیش از تاریخ شده اند .
محوطه های دارای فرهنگ مشکی ، باکون و لپویی) در بررسیهای صورت گرفته در تنگ بلاغی تاکنون ۴ محوطه شامل محوطه شماره ۷۳(احتمالاً دارای فرهنگ ،مشکی، لپویی و باکون) محوطه شماره۹۱(دارای فرهنگ باکون) ، محوطه شماره۱۱۹(دارای فرهنگ باکون) ، محوطه۱۳۱(فرهنگ باکون)و تپه رحمت آباد(دارای فرهنگهای مشکی ، باکون از هزاره ششم تا چهارم ق. م) شناسایی شد . در بررسی دوباره تنگ بلاغی محوطه ای کوچک شناسایی شد که دارای سفال آغاز نگارش (هزاره۳و۲ق.م) است این محوطه با شماره ۱۳۲ معرفی شد .
نظر کاربران :
درود
آیا میدانید این آرامگاه و این غظمت و شکوه و شهرت جهانی پاسارگاد و اینهمه دوستدار و این همه بحث و جدل و مهمتر این اوازه منشور کورش و این همه کتاب و داستان و توصیفات و صفحه ارایی ها و سمبل تبلیغات هر سایت خبر رسان و اگاهگر و این همه جستجو و کنکاش در این تنگه پر سر وصدا و این جاده شاهی و خلاصه این مهد تمدن کهن و میراث ملل زایده این جرعه اب است و بس . رود سیوند و پلوار (پرو اب ) که هر ابادی سر راه رود اصلی افتخاری نصیب خود نموده و نام رود خانه را حتی شده در حد وحدود جغرافیایی محله و روستا و شهر نامی جدید برای رود خانه بر گزیده اند . رود خانه قصر یغقوب – رود خانه مادر سلیمان و پاسارگاد و بلاغی – رحمت اباد و قصر دشت – وکیل اباد – همت اباد – قوام اباد و رودخانه سیوند و دشت بال از تمام ابادی ها گرفته تا در تلاطم نهایی به همتای خود رود کورش (کر ) میپیوسته و سرانجام به دریاچه بختگان .
این حکایت ها مربوط به زمانی بوده که خشکسالیهای اخیر دامنگیر ان رود با عظمت نبوده . بهر حال بیایید و سر چشمه را بنگرید دو سه تا حوضچه گلی دوار و بی شکل در محاصره صخره های سنگی مشغول نظاره و نگهبانی از خیزاب های فواره ای و جوشش از منبع اصلی برفهای و ابهای نفوذی کوههای سرحد از ابریز محدوده و چشمه سار های بخش شمالی کوه و قله بل و زایش های جوششی محدوده رود قشلاق و دیگر بخش های شمالی منطقه به سر چشمه واقعی روستای قصر یعقوب تحت عنوان سرچشمه معروف گردیده . شاید باورتان نشود در گرمترین رمان تبخیر اب و بهره مندی زمین های کشاورزی پایین دست و استفاده های دیگر از این اب چنان با صلابت و جوشش بالا میزند و از دو شاخه بهم مپیوندد که نه انگار ان پایینتر ها بایستی خشک وبیروح و بی اب باشد . واقعا معلوم نیست ابدهی خروجی در طول چندین کیلومتر به کجا و دچار چه سرنوشتی میشود .چونکه کل بلوک مناطق همجوار رود و خصوصا باغ و باغچه های وفضای سبز اطراف کاخ کورش و تنگه بلاغی و سد سیوند در انتظار دوران شکوفایی خویش هستند که هستند . بامید انروز . ممنون
سلام و وقت بخیر
ان بالا ها انجا دشتهای صاف غوطه ور در جنگل و ارتفاعات مشرف به تنگه بلاغی و سد سیوند و ارامگاه کورش بزرگ دارای اواز ونغمه پرندگان ریز ودرشت در هوا و روی زمین برایتان انواع و اقسام اهنگ های زیر و بم و ارکست بینظیر را بی منت در طول روز که سحر گاهان به اوج خود میرسد اجرا و دارکوب ها هم طبل بی وقفه را همراهی میکند و سرزمین بکر و در لایه لایه کوهستان کم کمک به قله دشت مانند میرسد و قصد استقبال از طلوع زرین آفتاب را دارد و تحمل غروب بی انتها را ندارد و کمتر لنز دوربینی انجا چشم گشوده تا زیبایی وصف نشدنی را بچشم خوش سلیقه ها و شاید بد سلیقه ها هدیه ببخشد . اما شب مانی در تاریکی قله و ارتفاع داستاندیگری دارد بیم وامید ترس و نگرانی تنهایی خش خش سوسک های شب زی در میان بوته های کنگر و جاشیر مهمتر زوزه و ناله باد که زمین و زمان را در هم میکوبد و میخواهد از جا بر کند . شبی پر ستاره که تا دلت میخواهد ستاره بشمار و تا عمق اخر اسمان را میبینی و یادت از فکر و غصه میپرد . خلاصه انجا زیباست . دیدن و بودن کی بود مانند شنیدن و تصور کردن . میتوانی یکبار امتحان کنی . دلتان شاد و با عزت باشید .