بافت تاریخی بوشهر در کنار خلیج فارس با برخورداری از بناها و اماکن منحصر به فرد دارای جلوه‌های بی‌نظیر از نظر معماری است که دارای جذابیت بسیار زیادی در حوزه گردشگری است. بافت تاریخی بوشهر با ۳۸ هکتار مساحت شامل چهار محله بنام بهبهانی، دهدشتی، کوتی و شنبدی است که در شبه جزیره مثلث‌شکل بوشهر قرار گرفته و دارای تورفتگی در دریای خلیج فارس است. بافت تاریخی بوشهر که از منحصر به فردترین و زیباترین بافت های مسکونی ایران محسوب می‌شود دارای بناهای منحصر به فردی شامل عمارت‌های زیبا مربوط به ۲.۵ قرن پیش، بناهای کنسولگری کشورهای مختلف، مراکز مذهبی مانند مساجد، حسینیه، و کلیسا، بازار قدیمی، و کوچه‌های زیبا است.
بطور کلی تا حدود سال ۱۳۳۵، بندر بوشهر منحصر به محدوده بافت قدیم و مهمترین و بیشترین کارکردهای شهری در جهت تضمین حیات ساکنین، در آنجا متمرکز بوده، ولی در پی تقلید، تغییر و تحولات شهرسازی، بافت ارگانیک شهر دچار ضربه‌های شدید کالبدی، اقتصادی و عملکردی گردید که برجسته‌ترین شهود آن کشیدن خیابان انقلاب (ششم بهمن سابق) از وسط بافت و تقسیم آن به دو تکه شرقی و غربی می‌باشد. بافت قدیم بوشهر، با توجه به نحوه استقرار و عناصر خاص خود، با بافت دیگر بنادر ساحلی متفاوت بوده دارای بافتی متراکم است که ویژگی‌های منحصربفردی دارد.
مهمترین عوامل مؤثر درشکل‌گیری بافت قدیم را می‌توان:
«اقلیم»، «شکل زمین» و «وضعیت امنیتی» نام برد.
اقلیم
بوشهر در بیشتر ایام سال آب و هوای گرم و مرطوب دارد و رطوبت بیش از حد و گرمای طاقت فرسایش باعث شده تا بافت قدیم در جدال با این ویژگی و برای کاهش اثرات آن ساخته شود. به همین دلیل کوچه‌های بافت قدیم بسیار باریک و ساختمان‌های دو طرف کوچه‌ها بسیار بلند است. این بلندی باعث شده که کوچه‌ها همواره سایه داشته باشند و نور خورشید مستقیماً به آن‌ها نتابد. از سوی دیگر باریک بودن کوچه‌ها باعث می‌شود که هوا در آن‌ها جریان پیدا کند و رطوبت به حداقل برسد.
شکل زمین
بستری که بافت قدیم بوشهر بر آن سربرآورد به لحاظ پستی و بلندی یکسان نیست. قسمت شرقی این بندر از قسمت غربی بلندتر است. در ساخت خانه‌ها به این نکته توجه وافرشده چراکه علی‌رغم این پستی و بلندی، پشت بامها عموماً در یک سطح قرار دارند. این اتفاق باعث شده که ساختمان‌ها به شکل پلکانی و براساس شکل واقعی زمین ساخته نشود و اهمیت این موضوع در آن است که اگر این اتفاق رخ می‌داد گرمای زیادی جذب بافت می‌شد و سایه اندازی روی ساختمان‌ها کمتر رخ می‌داد.
وضعیت امنیتی
از زمان‌های دور خلیج فارس محلی بسیار ناامن بوده و بوشهر به لحاظ ارزش و اعتبارش در تجارت همواره در تیررس این ناامنی‌ها قرار داشته‌است. این نکته نیز در ساخت بافت قدیم شهر لحاظ شده‌است. مهمترین نکته مرتبط با این وضعیت، باریک و پرپیچ وخم بودن کوچه هاست. در این کوچه‌ها هر رهگذری بیش از چند متر جلوتر از خود را نمی‌بیند و همین نکته باعث می‌شود هر تازه‌واردی در این کوچه‌ها گم شود. این کوچه‌های تنگ و تاریک در بیشتر محلات قدیم بوشهر به میدانی در وسط یا حاشیه بافت ختم می‌شوند.
عناصر تشکیل دهنده بناها در بافت قدیم بوشهر از دو منظر قابل بررسی هستند: دسته اول عناصری هستند که جنبه کاربردی دارند و دسته دوم عناصری هستند که واجد جنبه‌های تزئینی‌اند.
به‌طور کلی می‌توان عناصر تشکیل دهنده بناها در بافت قدیم را این‌گونه ذکر کرد:
۱- ورودی ۲- حیاط مرکزی ۳- اتاقها ۴- تراس و شناشیل ۵- پشت بام و جان پناه ۶- جرز و فرو رفتگی بدنه‌ها ۷- سایه بان و شبکه‌های چوبی ۸- بازشوها ۹- بادگیرها ۱۰- پلهها ۱۱- نردهها و معجرها.
منابع:ویکیپدیا-خبرگزاری مهر
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.