ایستگاه متروی وکیل الرعایا در شهر شیراز، یکی از برجسته‌ترین و زیباترین ایستگاه‌های متروی ایران است که با معماری الهامگرفته از دوره زندیه و تلفیق هنر ایرانی-اسلامی با مدرنیته، به‌عنوان یک اثر فرهنگی و زیرساختی درخشان شناخته میشود. این ایستگاه نه‌تنها نقش مهمی در حمل‌ونقل شهری ایفا می‌کند، بلکه به دلیل طراحی منحصربهفرد و موقعیت استراتژیک خود، به یک جاذبه گردشگری نیز تبدیل شده است. در ادامه، به بررسی جامع این ایستگاه از جنبه‌های مختلف می‌پردازیم.
فهرست
مشخصات کلی ایستگاه وکیلالرعایا
ایستگاه متروی وکیل الرعایا یازدهمین ایستگاه خط ۱ متروی شیراز است که در تاریخ ۶ شهریور ۱۳۹۹ (همزمان با هفته دولت) افتتاح شد. این ایستگاه در بلوار کریمخان زند، در نزدیکی بازار وکیل، مسجد وکیل، حمام وکیل و دیگر آثار تاریخی شیراز قرار دارد. از نظر موقعیت جغرافیایی، این ایستگاه در قلب بافت تاریخی و فرهنگی شیراز واقع شده و دسترسی آسان به مراکز گردشگری مانند حرم شاهچراغ، ارگ کریمخان، مسجد نصیرالملک و باغ نارنجستان قوام را فراهم می‌کند.
مساحت و ساختار: ایستگاه با زیربنای حدود ۱۵,۰۰۰ متر مربع در ۵ سطح (۳ سطح زیرزمینی و ۲ سطح بالاتر از تراز خیابان) ساخته شده است. عمق آن ۱۹.۳۲ متر بوده و از نوع ایستگاه عمیق با سکو جزیره‌ای و یک طبقه تجاری است.
هزینه ساخت: برای احداث این ایستگاه بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان هزینه شده است.
طراحی و معماری: طراحی داخلی توسط مهندس مهرداد ایروانیان و تیم مهندسین مشاور ایروانیان و همکاران انجام شده و پروژه در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۸ تکمیل شد.
معماری و طراحی: تلفیق سنت و مدرنیته
ایستگاه وکیلالرعایا به دلیل الهام‌گیری از معماری دوره زندیه، که یکی از درخشان‌ترین دوره‌های تاریخی و فرهنگی شیراز است، به‌عنوان یکی از زیباترین ایستگاه‌های متروی ایران شناخته میشود. ویژگی‌های برجسته معماری این ایستگاه عبارت‌اند از:
استفاده از عناصر ایرانی-اسلامی: طراحی ایستگاه با بهره‌گیری از الگوهای معماری زندیه، مانند آجرکاری‌های سنتی، سقف‌های چین‌دار آجری و تلفیق مصالحی چون آجر، سیمان و فلز، فضایی ایجاد کرده که حس و حال گذشته را با امکانات مدرن پیوند می‌دهد.
حفظ ستونهای تاریخی: در حین حفاری، ستونهای تاریخی کشف شد که به پیشنهاد مهرداد ایروانیان حفظ شدند و در طراحی ایستگاه به‌عنوان بخشی از دکوراسیون به کار رفتند. این عناصر، حس ارتباط با گذشته را تقویت می‌کنند.
نورپردازی خلاقانه: استفاده از چراغ‌های خطی (نور خطی) توسط شرکت نورانه، به‌ویژه در سقف آجری معلق ایستگاه جزیره‌ای، جلوه‌ای باشکوه به فضا بخشیده است. این نورپردازی، همراه با نیمکت‌های فلزی زنگ‌زده و ستونهای بدون پوشش، تضاد زیبایی بین سنت و مدرنیته ایجاد می‌کند.
فضاهای فرهنگی: ایستگاه دارای گالریهای هنری است که در مناسبت‌های مختلف، مانند نوروز یا ماه‌های فرهنگی، برای نمایش آثار هنری و تولیدات فرهنگی استفاده میشود. این ویژگی، ایستگاه را به یک فضای فرهنگی پویا تبدیل کرده است.
به دلیل این طراحی خلاقانه، ایستگاه وکیلالرعایا در سال ۱۴۰۰ رتبه نخست جایزه ملی آجر در بخش بناهای عمومی را کسب کرد.
اهمیت فرهنگی و گردشگری
ایستگاه وکیلالرعایا به دلیل نزدیکی به بازار وکیل و دیگر آثار تاریخی، یکی از پرترددترین ایستگاه‌های متروی شیراز است. این ایستگاه نه‌تنها برای اهالی شیراز بلکه برای گردشگران داخلی و خارجی نیز جذابیت دارد. ویژگی‌های گردشگری آن شامل موارد زیر است:
دسترسی به جاذبه‌ها: ایستگاه به مسافران امکان دسترسی آسان به بازار وکیل، حمام وکیل، مسجد وکیل، حرم شاهچراغ، ارگ کریمخان و دیگر نقاط تاریخی را می‌دهد. همچنین، هتل‌های معروفی مانند پارسه، جام جم و زندیه در نزدیکی آن قرار دارند.
جاذبه معماری: طراحی ایستگاه به‌گونه‌ای است که خود به‌عنوان یک مقصد گردشگری شناخته میشود. شهردار شیراز، حیدر اسکندرپور، این ایستگاه را «زیباترین ایستگاه متروی کشور» توصیف کرده و آن را یک مجموعه فرهنگی با قابلیت جذب گردشگر معرفی کرده است.
تجربه بصری: مسافران پس از ورود به ایستگاه، با فضایی مواجه می‌شوند که ترکیبی از مدرنیته و تاریخ است. سقف آجری معلق، ستونهای تاریخی و نورپردازی مدرن، تجربه‌ای بصری منحصربهفرد ارائه می‌دهد.
کارکرد زیرساختی و تأثیرات شهری
ایستگاه وکیلالرعایا نقش مهمی در بهبود حمل‌ونقل عمومی و کاهش ترافیک در مرکز شهر شیراز ایفا می‌کند. ویژگی‌های زیرساختی آن عبارت‌اند از:
دسترسی آسان: ایستگاه دارای ۴ دروازه ورودی و خروجی است که دسترسی به بازار وکیل و خیابان‌های اطراف را تسهیل می‌کند. همچنین، نزدیکی به ایستگاه‌های اتوبوس، حمل‌ونقل عمومی را برای کاربران راحت‌تر کرده است.
کاهش ترافیک: با توجه به موقعیت مرکزی ایستگاه در بافت پرازدحام شیراز، این ایستگاه به کاهش بار ترافیکی در خیابان زند و اطراف بازار وکیل کمک کرده است.
ظرفیت بالا: طراحی ایستگاه به‌گونه‌ای است که می‌تواند حجم بالایی از مسافران را، به‌ویژه در ایام نوروز و مناسبت‌های شلوغ، مدیریت کند.
چالش‌ها و تأخیر در افتتاح
افتتاح ایستگاه وکیلالرعایا با تأخیرهایی مواجه شد که عمدتاً به دلیل پیچیدگی‌های طراحی و شیوع بیماری کرونا بود. این پروژه قرار بود در بهمن ۱۳۹۸ تکمیل شود، اما به دلیل شرایط پیش‌آمده و لزوم رعایت استانداردهای ایمنی و معماری، بهره‌برداری از آن به شهریور ۱۳۹۹ موکول شد. شهردار شیراز در مراسم افتتاح از مردم به دلیل این تأخیر عذرخواهی کرد و تأکید نمود که کیفیت بالای پروژه ارزش این انتظار را داشته است.
مقایسه با ایستگاه‌های متروی جهانی
اگرچه ایستگاه وکیلالرعایا در ایران بی‌نظیر است، اما در مقایسه با ایستگاه‌های معروف جهانی مانند مایاکوفسکایا در مسکو (با موزاییک‌های آرت‌دکو) یا ایستگاه‌های متروی لیسبون و ناپل، بیشتر به دلیل ارزش فرهنگی و محلی برجسته است تا مقیاس جهانی. بااین‌حال، طراحی منحصربهفرد آن که ریشه در تاریخ و فرهنگ ایرانی دارد، آن را به یک نمونه قابل‌توجه در سطح منطقه‌ای تبدیل کرده است.
جمع‌بندی
ایستگاه متروی وکیل الرعایا در شیراز یک شاهکار معماری است که با تلفیق سنت و مدرنیته، نه‌تنها نیازهای حمل‌ونقل شهری را برآورده می‌کند، بلکه به‌عنوان یک جاذبه فرهنگی و گردشگری، هویت تاریخی شیراز را به نمایش می‌گذارد. این ایستگاه با طراحی الهامگرفته از دوره زندیه، نورپردازی خلاقانه، حفظ عناصر تاریخی و موقعیت استراتژیک در قلب شهر، تجربه‌ای منحصربهفرد برای مسافران و گردشگران فراهم می‌کند. تأثیر آن در کاهش ترافیک، افزایش دسترسی به جاذبههای تاریخی و تقویت هویت فرهنگی شیراز غیرقابل‌انکار است.
ایستگاه متروی وکیلالرعایا در کجای شیراز قرار دارد؟
در بلوار کریمخان زند، قلب بافت تاریخی شیراز، نزدیک به بازار وکیل، مسجد وکیل و حرم شاهچراغ
چرا ایستگاه وکیلالرعایا زیباترین ایستگاه متروی ایران نامیده میشود؟
به دلیل طراحی الهامگرفته از معماری زندیه، نورپردازی خلاقانه، حفظ ستونهای تاریخی و تلفیق سنت و مدرنیته
آیا ایستگاه وکیلالرعایا جاذبه گردشگری محسوب میشود؟
بله، معماری منحصربهفرد و گالریهای هنری آن، همراه با نزدیکی به جاذبههای تاریخی، آن را به مقصدی جذاب برای گردشگران تبدیل کرده است
مطالب مرتبط :