ایران باستانی جشنهای زیادی دارد که یکی از بزرگترین و ماندگارترین آنها نوروز است . در سراسر ایران مردم آمدن بهارو نوروز را خجسته می دارند و جشن می گیرند . در این مقاله می خواهیم با آیین های نوروزی تهران قدیم آشنا شویم .
● به پیشواز نوروز
▪ رخت نو : از آغاز ماه اسفند کم کم اندیشه عید نوروز موجب شادی اغنیا و نگرانی فقرا می شد و در این میان اوضاع کسبه بازار از همه بهتر بود و فصل رونق بازار فرا رسیده بود. اولین کار، که زمان و دقت بیشتری لازم داشت تهیه رخت و لباس نو بود. البسه کودکان معمولا از رنگ های شاد و زنده تهیه می شد که معمولا توسط خانم های خانه دوخته می شد و کفش و کلاه تنها مواردی بودند که از بازار خریداری می شد.
● خانه تکانی
رسم خانه تکانی، فقیر و غنی نمی شناخت و برای انجام شدن آن، تمام وسایل خانه باید بیرون ریخته شده و تمام خانه شسته، جارو و گردگیری می شد و بعد تمام اسباب پس از تمیز شدن به داخل برده شده و چیده می شد. خانه تکانی در آن روزها وقت بسیاری می گرفت زیرا از تکاندن فرش، گلیم و قالی شروع می شد و با صیقل دادن لوازم فلزی، شستن پارچه ای ها (ملافه و پرده، روتشکی و پشتی ها و…)، شستن در و پنجره ها، ظرف و ظروف و دوده گیری از اتاق ها به پایان می رسید.
● سبزه سبز کردن
سبزه عید از ۲۰ روز تا ۱۰ روز مانده به عید باید سبز می شد. به این ترتیب که خانم خانه به تعداد جمعیت خانواده مشت مشت گندم یا عدس یا هر دانه سبز کردنی دیگر را برداشته و در ظرفی سفالی می ریخت، این کار باید طوری با دقت انجام می شد که از دستشان دانه ای به زمین نیفتد و در ضمن با هر مشت دانه باید برای سلامتی، خوشی، سعادت و گشایش بخت و مال آن شخص دعا می کردند، سپس روی دانه ها را با آب نیم گرم پوشانده و در جایی نه گرم و نه سرد قرار می دادند و هر روز آب تازه بر روی آن می ریختند تا جوانه بزنند. این دانه های جوانه زده را در دستمال مرطوبی نگه می داشتند تا برگ های آن نیش بزند و بالا بیاید، سپس سبزه را در یک سینی یا بشقاب زیبا قرارداده، و هر روز آب می دادند تا سبز شده و برای هفت سین آماده شود.
● خوردنی های شب عید
▪ سبزی پلو: یک شب مانده به تحویل سال، زمان خوردن سبزی پلو با کوکوی سبزی، سیر تازه و ماهی فرامی رسید. عقیده به خوردن پلوی سبزی دار این بود که می گفتند خوردن آن دل را زنده، احشا را تازه ، بدن را رطوبت مفید می بخشید و روح تازه به تن می دمید. با توجه به اینکه در تهران سبزی تازه هنوز نرسیده بود و وسایل تندرو برای رساندن ماهی تازه به تهران موجود نبود، بیشتر تهرانی ها از سبزی خشک و ماهی دودی استفاده می کردند.
سبزی تازه در گلخانه ها عمل می آمد و به قیمت گزافی فروخته می شد و تازه به دوران رسیده ها برای آنکه نشان بدهند سبزی و ماهی تازه استفاده کرده اند، آشغال سبزی و کله ماهی را کنار در خانه خود می گذاشتند.
▪ رشته پلو: شب سال نو، یعنی شب تحویل سال، وقت خوردن رشته پلو بود که خوردن آن آدابی داشت. رشته پلو که با رشته پلویی و همراه با خرما و کشمش سرخ کرده آماده می شود، غذایی است که نه تنها پر قوت و گرم کننده مزاج به شمار می آمد، بلکه خوردن آن موجب می شد که «سر رشته کار»تا آخر سال در دستشان باشد. آداب تهیه و خوردن رشته پلو از این قرار بود: اگر مرد و سرپرست خانه دچار مشکلی در کار و کسب شده بود، بشقاب اول برای او کشیده می شد، اگر در خانه دختر بخت بسته ای بود، او باید زیر دیگ را روشن می کرد و موقع کشیدن، در دیگ را باز می کرد. رشته خشک کرده این پلو، برای رفع بی پولی داخل کیف قرار می گرفت. دختر یا پسر بخت بسته در هنگام کشیدن پلو باید از منزل خارج می شد و بعد مادر یا مادر بزرگ او بشقابی از برنج برایش می کشید و پشت در برده و می پرسید کی هستی؟ و او جواب می داد باز کن، مادر در را باز می کرد و بشقاب را به دستش می داد، آن شخص باید دو لقمه پلو را همان بیرون می خورد و بعد به داخل می آمد تا بختش گشوده شود.
● هفت سین
چیدن سفره هفت سین یکی از مهم ترین آداب استقبال سال نو بود که نچیدن آن معادل با نگون بختی در سال جدید به شمار می آمد. پارچه سفره هفت سین معمولا سفید و تمیز بود که هفت نوع خوردنی که با حرف سین آغاز می شد بر روی آن چیده می شد که شامل: سیر، سرکه، سماق، سمنو، سبزی، سنجد و سیب بود و با اشیا و مواد دیگر تکمیل می شد. اما آداب چیدن از این قرار بود که ابتدا سفره را در محل مناسبی در بالاترین قسمت اتاق پهن می کردند و یک جلد کتاب قرآن در وسط سفره گذاشته، کاسه آب و یک گلاب پاش در دو طرف آن قرار داده، آینه را در بالا و بشقابی آرد و نان بریده را در دو طرف آب و گلاب قرار داده و چهار گوشه سفره را با چهار شمعدان روشن می کردند که نشانه رحمت، گشاده دستی، روشنایی و خیر و برکت بود. مواد هفت سین نیز بر روی سفره قرار داده می شد که نشان از برکت، سلامتی، زایش، زیبایی و شادابی داشتند. اسفند برای رفع چشم زخم و شیرینی برای شیرین کامی بر سر سفره آورده می شد. یک کاسه آب که نارنجی در آن انداخته بودند هم جزو ضروریات سفره بود زیرا نام نارنج را (نا رنج) به معنی بدون رنج معنا می کردند و حضور این میوه را دافع درد و رنج می دانستند.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.