آتشکده آذرگشنسب تکاب ، از مشهورترین و بزرگ‌ترین آتشکده‌های فلات ایران است که در ۴۹ کیلومتری شمال شرق شهر تکاب قرار دارد. ساخت این بنا به بیش از ۳۰۰۰ سال قبل باز می‌گردد. آذرگشسب در کنار دریاچه ارومیه قرار دارد و در گذشته کاخ‌های بسیار باشکوهی در اطراف آن بنا بوده است.
معماری بنا
آتشکده آذرگشسب در ضلع شمالی دریاچه قرار گرفته و دارای نمایی چهارطاقی است که درون آن محراب آتش قرار گرفته و راهروهای مخصوص مراسم عبادی اطرافش را فراگرفته‌اند. در سمت راست چهارطاقی دومین اتاق مهم این آتشکده قرار گرفته که در آن آتش را وقتی برای نیایش در معرض دید نبود، شعله‌ور حفظ می‌کردند. در ضلع شمال غربی، ایوان بلند و شکوهمند ساسانی معروف به ایوان خسرو که از آجر قرمز و ملات ساروج ساخته شده قرار دارد که تنها دیوارهای باقی مانده هنوز به عنوان شاخص این مجموعه تلقی می‌شود.
این ایوان بلند که برای اقامت پادشاهان ساسانی در زمان اجرای مراسم زیارت آتشکده آذرگشسب، بارعام احداث شده است و به احتمال زیاد تاریخ ساخت آن مربوط به خسرو اول معروف به انوشیروان است.
ریشه نامگذاری
آذرگشنسب به معنای «آتش اسب نر» است. بر پایه افسانه‌های ایرانی، دلیل نامگذاری این است که کیخسرو به هنگام گشودن بهمن دژ در نیم روز، با تیرگی شبانه که دیوان با جادوی خود پدید آورده بودند، روبرو شد. آنگاه آتشی بر یال اسب وی فرود آمد و جهان را دیگر باره روشن کرد و کیخسرو پس از پیروزی و گشودن بهمن دژ، به پاس این یاوری اهورایی، آتش فرود آمده را آنجا بنشاند و آن آتش و جایگاه به نام «آتش اسب نر» (آذرگشسب یا آذرگشنسب) نامیده شد.آذرگشسب مخفف آذرگشنسب است که یکی از سه آتشکده مقدس حافظ جهان است.
پادشاهان ساسانی در ايام سختی به زيارت اين معبد می شتافتند و زر و مال و ملك و غلام در آنجا نذر می كردند. وهرام پنجم سنگهای قيمتی تاجی را، كه از خاقان و زنش گرفته بود ، باين آتشكده فرستاد. خسرو اول نيز نظير اين را عطا نمود. خسرو دوم نذر كرد، كه اگر موفق به غلوب نمودن وهرام چوبين بشود، زينتهای زر و هديه های سيم بآتشكده آذرگشنسپ بفرستد و بوعده خويش وفا كرد. اين آتشكده را آذرخوش ميگفتند .آذر بزبان عجم «آتش» و خوش «نيكو» است. شاهنشاهان ايران هنگام رسيدن بپادشاهی با كمال احترام پياده بزيارت اين معبد ميرفتند و نذرها ميكردند و هديه و خواسته بسيار بآنجا ميبردند. اين آتشكده علامت اتحاد و يگانگی دين و دولت بود و نمونه (سمبل) دولت ساسانيان بشمار ميرفت، كه بواسطه اتحاد با ديانت قوت گرفت.
آتشکده شاهی
این آتشکده بواسطهٔ پیوستن دو آتش به یکدیگر مبدّل آتشکدهٔ بزرگ «شاهی» گشت. پادشاهان ساسانی چنان ارزشی برای این آتشکده قائل بودند که هر یک از شاهان پس از به تخت نشستن، پای پیاده به زیارت آن می‌شتافتند، و پس از پیروزی در جنگ، سهمی از غنائم جنگی را به گنجینهٔ آن تقدیم می‌کردند و همین گنجینهٔ بزرگ است که به هنگام شکست خسرو پرویز، از سپاه هراکلیوس امپراتور روم شرقی، به یغما رفت.
این آتشکده در سال ۶۲۴ میلادی توسط هراکلیوس به آتش کشیده و ویران گردید، اما بعدها تعمیر و یا از نو ساخته شد. آتشکده آذرگشسپ در زمان ابودلف، ۹۲۵ میلادی هنوز بر پا بوده است.
نام آتشکده، گشتاسب است که در بلخ قرار داشته است، گنج‌های گشتاسب نیز در آنجا بود که اسکندر آن را خراب کرده و گنج‌ها را برداشت.
آتشکده آذرگشسب به زبان پهلوی گنزک یا گنجه، به زبان رومیان گزکا، به زبان اعراب شیز و در زمان ایلخانیان به صورت ستوریق تلفظ می‌شده است.
دریاچه
بر بالای این تپه دریاچه‌ای با عمق بیش از ۶۰ متر و قطر حدود ۱۰۰ متر قرار دارد. آب دریاچه توسط چشمه‌ای جوشان در کف آن تامین می‌شود . مملو از آهک و فاقد هرگونه موجود زنده است. دمای آن در زمستان و تابستان ثابت است. سطح آب دریاچه به وسیله دو جوی آب که یکی به سمت شمال و دیگری به سمت جنوب دریاچه جاری هستند، ثابت مانده است. مردم بومی به کانال جریان آب جنوبی که در زمان ساسانیان ایجاد شده اژدها می‌گویند. از دریاچه تخت سلیمان در متون بسیاری نام برده شده است.
مرمت و بازسازی
در زمان انوشیروان و خسرو پرویز توجه خاصی به این مکان می‌شده و عمران و آبادانی این محوطه از اهمیت ویژه‌ای برخودار بوده است. پس از زوال حکومت ساسانی و اشاعه دین اسلام، این محل به شدت آسیب دید. در زمان حکومت آباقاخان مغول با انجام تعمیرات وسیع و چشمگیر و احداث بناهای جدید این مکان به عنوان پایتخت تابستانی و تفرجگاه مورد استفاده قرار گرفت. در دوران خلفای عباسی نیز گزارش‌هایی دال بر استفاده از این محل در دست است. آتشکده ایرانی آذرگشنسب که از زمان حکومت ایلخانان به بعد تخت سلیمان نام گرفت. وسیع‌ترین تاسیسات مذهبی و اجتماعی مربوط به دوره ایران پیش از اسلام است که تاکنون شناسایی و از زیرخاک بیرون آورده شده است.
آتشکده ایرانی آذرگشنسب در سال ۱۳۸۲ به عنوان چهارمین اثر باستانی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
نحوه دسترسی
آدرس :استان آذربایجان غربی، ۴۳ کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب
نظر کاربران :
واقعا بسيار ديدني است البته اگه بطور كامل بازسازي بشه ميشه گفت يك شاهكاره البته شاهكار بوده