میمند مرکز دهستان میمند، بخش مرکزی، شهرستان شهربابک، واقع در استان کرمان است.
در ۳۶ کیلومتری شمال شرقی شهر بابک قرار دارد و دشت خاتون‌آباد (دهشتران) در جنوب و کوه خورین در شمال باختری آبادی است. مختصات میمند ۲۳ ْ۵۵ طول جغرافیایی و ۱۴ ْ۳۰ عرض جغرافیایی است و ۲۲۴۰ متر از سطح دریا بالاتر است. می‌باشد.
دهستان میمند از شرق با دهستان پاقلعه، از شمال با دهستان راویز، از شمال غرب و غرب با دهستان‌های مدوارات و خورسند، از جنوب با دهستان خاتون آباد و از جنوب شرق با دهستان‌های پاریز و سرچشمه هم مرز است.
روستای میمند حدود ۴۰۰ واحد مسکونی (کیچه) و حدود ۲۵۰۰ اتاق دارد که در دل صخره‌های روبه‌روی هم کنده شده است.
موقعیت این روستا از لحاظ استراتژیک دارای اهمیت بوده. به قول میمندی‌ها: « اگر در ابتدای میمند (که آن را گلوگاه می‌نامند) دو تفنگ‌چی در دو طرف رودخانه مستقر شوند به راحتی می‌توانند از ده دفاع کنند.»
لایه آذرین ضخیمی که بر روی روستا وجود دارد، مانند دژی طبیعی از نفوذ به روستا جلوگیری می‌کند. تنها مسیر دسترسی، شیارهای طبیعی به‌نام رخنه است که در مواقع لزوم بسته می‌شدند. دستکندها در چندین تراز مختلف، در شیب کوه و دوطرف دره، کنده شده‌اند و میانگین اتاق‌های موجود در هر کیچه به ۴ می‌رسد.
دکتر باستانی پاریزی در کتاب پیغمبر دزدان آورده: «میمند از دهات معروف و قدیمی شهربابک است، تمام اتاق‌های این ده در دامنه کوه کنده شده و خانه‌ها در دل سنگ است و هر کوچه که در دل کوه می‌رود سه یا چهار اتاق دارد و مجموعاً قریب سیصد کوچه در دل سنگ فرو برده‌اند و به همین سبب خانه‌ها دودکش و بخاری ندارند و بدون منفذ است و از جهت تاریخی واقعاً از آثار اولیه تمدن بشری محسوب می‌شود. در واقع یک آسمان خراش موربی است که هزاران سال است در دل سنگ کنده شده، اطاق‌ها بخاری ندارد، راه عبور محدود است و دواب و آدمیزاد تا حدودی زندگی مشترکی دارند، این آبادی البته غیراز میمند معروف فارس است… .» (ص:۲۶۸)
میمند؛ روستایی در دل سنگ
میمند روستای تاریخی و منحصر به فردی در استان کرمان است که یکی از چند روستای شگفت‌انگیز ایران لقب گرفته است.
برگزاری نمایشگاه عکس روستای میمند در نگارخانه تهران دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران از ۲۴ تا ۲۸ مهر ماه و نیز اهدای جایزه بین‌المللی ملینا مرکوری به روستای باستانی میمند برای حفظ و مدیریت تداوم فرهنگی در سرزمین‌های تاریخی، انگیزه معرفی این روستای بی‌نظیر با بافت معماری ویژه‌اش می‌باشد.
میمند در شمال شهر بابک در کوهپایه‌های شمالی آن واقع است. این روستا از نمونه‌های بی‌نظیر معماری «دست کند» در جهان می‌باشد که به صورت یک مجموعه یکپارچه انسانی در دل کوه جای گرفته است. از آداب محلی و ویژگی‌های معماری روستا پیداست که روستا به پیش از اسلام تعلق دارد. دکتر غلامعلی همایون، استاد دانشگاه تهران، میمند را متعلق به آریایی‌های مهرپرست می‌داند (قرن هفتم و هشتم قبل از میلاد) که در فضایی غار مانند به عبادت می‌پرداخته‌اند. هرچند این نظریه هنوز، توسط پژوهش‌های باستان‌شناسی مورد تایید قرار نگرفته است، اما خطوط معماری ایوانها و درگاه‌های خانه‌های میمند، معماری معبد را در ذهن تداعی می‌کنند. در نقاط ویژه‌ای از منطقه میمند، کنده‌نگاری‌هایی با نقوش بز کوهی، انسان در حال شکار و… مشاهده می‌شود. «لوراگوران» باستان‌شناس ایتالیایی، باتوجه به یکی از این سنگ‌نگاره‌ها قدمت تمدن میمند را ۱۲-۶ هزار سال تخمین می‌زند.
اهالی میمند کوچ‌رو هستند. زیستگاه مردم میمند از دامنه کوه «خورین» در شمال روستای دست‌کند به سمت جنوب تا دشت «خاتون‌آباد» گسترده شده است. اهالی میمند هر سال را به ۳ فصل تقسیم کرده و طبق تقویم خاص خود در آبادی‌های واقع در مناطق مرتفع، سر آغلهای واقع در دشت خاتون‌آباد و روستای دست‌کند سکنی می‌گزینند. آبادی‌ها و سرآغل‌ها هریک معماری ویژه خود را دارا هستند که با پلان‌هایی دایره‌ای شکل و با ترکیبی از خشکه‌چینی سنگ و چوب درختانی چون پسته و بادام کوهی شکل یافته‌اند. بر کناره رودخانه، آسیاب‌های آبی با پره‌های چوبی افقی و تنوره‌های تراشیده از کوه یا سنگ‌چین به چشم می‌خورد.
روستای دست‌کند میمند، منزل زمستانی اهالی است؛ مجموعه‌ای از ۴۰۰ خانه دست کند همراه با مسجد، حسینیه، حمام و آتشکده. باتوجه به شیب ملایم دامنه، دسترسی‌هایی عمود بر امتداد خطوط تراز زمین برای دستیابی بـه ارتـفـاع مناسب برای کندن خانه‌ها، درون کوه حفر شده‌اند. این دسترسی‌ها که در اصطلاح محلی «کی چه» نامیده می‌شوند، به دلیل مسائل ایستایی در دو تراز ارتفاعی مجاور به صورت یک در میان، توسط تیشه و تبر حفر شده‌اند. از خاک حاصل از کندن کی چه‌ها، جهت ساخت فضایی برکنار کیچه که «تقل» نامیده می‌شود، استفاده شده است. «تقل» یا «مهتابی» که با سنگ چین و خاکریزی و حذف شیب دامنه شکل گرفته است، برای پهن کردن خشکبار و نشستن اعضای خانواده مورد استفاده قرار می‌گیرد. آبریزگاه‌ها که در لفظ محلی «اوریز» خوانده می‌شود، به صورت استوانه‌های سنگی بر دامنه میمند مشاهده می‌شوند که غالبا با چوب و بوته «مَر» پوشش داده شده‌اند. سنگ‌چین «اوریز»ها و «تقل»ها در ترکیب با کیچه‌های دست کند، چشم‌انداز زیبایی ایجاد می‌کند.
هر کیچه به یک یا چند اتاق منتهی می‌شود. در انتهای کیچه ایوانهایی تراشیده از کوه یا ساخته شده از چوب به چشم می‌خورد. بسیاری از فعالیت‌های اهالی در کیچه و ایوان انتهایی آن صورت می‌پذیرد. ورود به اتاقها از طریق درگاههایی با فرمهای متنوع انجام می‌شود. درهای چوبی نصب شده در درگاهها، مانند بسیاری از خانه‌های سنتی نقاط مختلف ایران، بوسیله «کلیدون»های چوبی قفل می‌شوند. سوراخ دسترسی به کلیدون «کت کلیدون» بر کناره درگاهها دیده می‌شود.
درون اتاقها طاقچه‌ها، جای چراغ و قلیان که همگی در دل کوه تراشیده شده، به چشم می‌خورد.
اتاقها با قالیچه و گلیم که از صنایع دستی روستا می‌باشند، فرش شده‌اند. محل افروختن آتش «دیدان» با فرم خاصی از سنگ ساخته شده است. «دیدان»ها درون ایوانها، کیچه و اتاقها قرار گرفته و کانون تجمع اهالی خانه محسوب می‌شود. رنگ درون اتاقها به دلیل افروختن آتش، سیاه رنگ است و اتاقها غیر از در ورودی به بیرون روزنی ندارند.
به نظر می‌رسد مسجد و حسینیه که در دل کوه کنده شده است، از ادغام چند خانه شکل گرفته است. هنوز بقایای دیوارهای بین خانه‌ها به صورت ستون‌های سنگی درون مسجد و حسینیه دیده می‌شود. منبر و محراب از کوه تراشیده شده و طاقچه‌هایی برای قرار دادن مهر در دیواره‌های اتاق کنده شده است. در فضای باز جلوی مسجد و حسینیه فضاهایی خاص با درختان کهنسال مقدس، جهت انجام مراسم خاص چون عاشورا و تاسوعا و تهیه غذای نذری پیش‌بینی شده است.
آتشکده که در نزد اهالی به کیچه «دوبندی» مشهور است، آتشدانهایی دست کند دارد و اکنون به عنوان مرکز اسناد و موزه پایگاه میراث فرهنگی میمند مورد استفاده قرار می‌گیرد. حمام روستا فضایی بزرگ و یکپارچه است که درون کوه تراشیده شده و سپس با دیواره‌های سنگی تقسیم شده است. حمام در پایین‌ترین تراز واقع شده و از آب رودخانه بهره می‌برده است. گرمایش حمام از طریق افروختن هیزم در زیر دیگ مسی (در زیر خزینه) حاصل می‌شده و دود حاصل از طریق گربه‌روهایی واقع در زیر گرم‌خانه به دودکش تراشیده شده در کوه هدایت می‌شده است.
طبیعت منطقه میمند بسیار شگفت‌انگیز است. پدیده‌های طبیعی چون جنگل «بنه»، «اشکفت»ها و پدیده آتشفشانی «تیرخورین» واقع در شمال میمند، چشم‌انداز مناسبی برای دوستداران طبیعت ارائه می‌دهد.
این منطقه از دیرباز شکارگاه بوده و گونه‌های مختلفی از جانوران در این منطقه زیست می‌کنند. از دیگر جذابیت‌های روستا، صنایع دستی آن است. قالیبافی اهالی به شیوه ایلیاتی است. قالیها با ابعاد کوچک و به صورت ذهنی و بر روی دارهای افقی با نقوش هندسی و انتزاعی حیوانات و گیاهان بافته می‌شوند. صنعت نمدمالی روستا نیز که به مدت ۴۰ سال به فراموشی سپرده شده بود، بار دیگر احیا شده است. تن‌پوش، کلاه و زیراندازهای نمدی با نقوش زیبا از جمله محصولات کارگاه نمدمالی است.
برگرفته از سایت روزنامه جام جم
نظر کاربران :
از دور كه به روستا نزديك مي شويد متوجه نمي شويد كه خانه هايي در دل كوه وجود دارد!
بسيار زيباست و اغلب ساكنان آن افراد مسن هستند