باغ موزه هفت تنان ، مقبره هفت عارف در شیراز

باغ موزه هفت تنان ، مقبره هفت عارف در شیراز و یکی از قدیمی‌ترین اماکن تاریخی شیراز است. این باغ به سده‌های پیش از عهد زندیه و عمارت آن از بناهای دورهٔ کریم خان زند است. این باغ در بن کوه چهل مقام و در شمال آرامگاه حافظ قرار گرفته‌است. بیشتر جهانگردانی که در چند سدهٔ اخیر به شیراز سفر کرده‌اند باغ تکیه هفت تنان و عمارت زیبای آن را وصف کرده‌اند. مردم شیراز نیز به این مکان دلبستگی خاص دارند و سابقاً گاه در طلب باران و استجابت دعا روی بدین مکان می‌آورده‌اند. علت نامگذاری این بنا به هفت تنان، وجود هفت قبر از هفت عارف در این باغ است که کریم خان زند روی هر کدام، سنگ بزرگ بدون کتیبه‌ای نصب کرده‌است. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تزیینات بنا

از دیدنی‌های این عمارت تالاری است که سقف آن بر دو ستون بزرگ یکپارچه استوار شده و در طاقچه‌های بالایی آن، پنج مجلس روی گچ نقاشی شده و از شاهکارهای نقاشی دوران زندیه محسوب می‌شود. این مجموعه در سال‌های ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ شمسی توسط نقاش و هنرمند محمد باقرجهان میری تعمیر و تجدید شد. این پنج مجلس به ترتیب عبارتند از: درویشی با تبرزین و کشکول، نقش موسی در حال شبانی، منظرهٔ شیخ صنعان و دختر ترسا، نقش ابراهیم، و نقش درویش جوان. سنگ‌های موجود دراین موزه متعلق به سده‌های سوم تا یازدهم هجری قمری است که با انواع خطوط کوفی، ثلث، نستعلیق دیوانی، توقیع، تعلیق- نسخ و… به طرز زیبایی تزیین شده‌است. حوض بزرگی هم در وسط عمارت اصلی به چشم می‌خورد که در گذشته از آب رکن‌آباد پر می‌شده‌است.

باغ موزه هفت تنان

عمارت هفت تنان یکی از قدیمی ترین اماکن تاریخی شیراز است و همانطور که گفته شد توسط کریمخان زند بنا شده است کریم خان دردوران حکومت خود در شیراز اقدامات فاخری را جهت عمران و آبادانی این شهر انجام داد .
یکی از مهمترین بناهای که کریم خان در شیراز احداث کرد، باغی مصفا در دامنه کوه چهل مقام به نام هفت تنان بود که در زبان عامه مردم” هفت تن” نامیده می شد. این بنا به دو قسمت تقسیم می شود.
در قسمت شمالیِ طبقه ی دوم تالاری بسیار زیبا و بزرگ با دو ستون سنگی ساخته شده است. دراین ستون ها با رنگ روغن نقش های معناداری ترسیم شده اکه از هنرنمایی های بی مانند کریم خان به حساب می آیند، به طوری که بازدیدکنندگان دقایقی را محو تماشای این ستون های رنگی می شوند، اما متاسفانه بر اثر گذشت زمان این نقش ها کم رنگ شده که هر چه سریع تر باید مرمت آن آغاز شود.

سپس دو طرف تالار را مشاهده می کنیم که انتهای هر کدام یک اتاق به ابعاد ۲۸ متر درازا و ۵/۵ متر پهنا و ۱۲ متر بلندی قرار گرفته است.
بیرون از تالار هم ایوانی مجلل ساخته شده است که کف آن از کاشی های قرمز با ازاره هایی که با سنگ های مرمر لیمویی رنگ تزیین شده است، پوشیده شده است. روی طاقچه های ایوان طرح پنج مجلس نقاشی است که از یکی از بهترین و مجرب ترین نقاش های دوره زندیه به نام “آقا صادق” به جای مانده است .

مجالس نقاشی

یکی از این پنج مجلس طرح یک درویش با کلاه و ریش سفید و تبرزین است که حال و هوای عجیبی را به بازدید کننده منتقل می کند .
مجلس دوم نقاشی حضرت موسی است که در حال چوپانی است و تعدادی گوسفند نیز اطراف او چرا می کنند .
در مجلس سوم داستان بسیار معروف شیخ صنعان و دختر ترسا روایت می شود . در این تصویر نشان داده شده است که شیخ صنعان بر دختر ترسا عاشق است، درحالی که در بین مریدانش حضور دارد دختر ترسا بالای سر او قرار گرفته است و شیخ به سوی دختر متمایل و به صورتش خیره شده است.

مجلس چهارم ماجرای امتحان حضرت ابراهیم و قربانی کردن اسماعیل است ، در این نقاشی به شکلی ماهرانه آمادگی حضرت ابراهیم برای گسستن از بزرگترین وابستگی دنیوی اش که همان دست کشیدن از فرزندش بود نشان داده می شود
و در نهایت مجلس پنجم است که شاه عباس صفوی را به نمایش می گذارد. وی زمانی که در سمت پادشاهی بود لباس مبدل می پوشید ودر بین مردم فقیر و تهی دست می رفت تا به آنان کمک کند و چون به فردی که واسطه بین او و مردمش باشد اعتقادی نداشت، بنابراین خودش در بین مردم حضور می یافت و از نیازها و خواسته های آنان با خبر می شد.

برای همین در طرح یاد شده، شاه عباس صفوی شبیه به یک درویش نقاشی شده است.هیجان انگیز ترین بخش این نقاشی ها، داستان هایی از شاهنامه فردوسی است که سر در طرح های قبلی کشیده شده اند و مانند کتابی مصور به تماشاگر لذت بصری و معنوی می بخشند .البته تمام این نقاشی ها سال ها پیش توسط “نقاش محمد باقر جهانمیری”مرمت شد.

دو گوشواره نیز در این قسمت وجود دارد که دیدن آنها خالی از لطف نیست. در جلوی این عمارت صفه ای قرار گرفته است که حوض سنگی بزرگی در آن ساخته شده است که در گذشته از آب رکن آباد پر میشده است.

در همین حوالی باغچه ای پر از درختان متنوع وجود دارد که در میان آن ها هفت سنگ قبر به یک اندازه و به یک شکل، بدون هیچگونه نوشته ای وجود دارند. شش سنگ قبر در یک ردیف و به موازات هم هستند و هفتمین قبر در ردیفی پایین تر از آن ها قرار گرفته است. همه ی این هفت سنگ به یک اندازه و با سایزهای ۳۶۰ در ۷۸ سانتیمتر هستند ولی هیچ نام و نشانی روی هیچ کدام از سنگ قبرها دیده نمی شود . جالب است بدانید که این بنا تا همین چند سال پیش خانقاه درویشان بود اما در حال حاضر زیر نظر میراث فرهنگی است و موزه سنگ هفت تنان نامگذاری شده است که نمونه هایی از سنگ های تاریخی و کتیبه های کهن در آن نگهداری می شوند.

این گنجینه متعلق به قرن های سوم تا یازدهم هجری قمری است. خطوط استفاده شده روی سنگ ها از نوع کوفی، نستعلیق، نسخ، توقیع می باشند. این موزه در حال حاضر زیر نظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اداره می شود و در فهرست انجمن آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

نحوه دسترسی

آدرس :شیراز، انتهای بلوار هفت تنان، در قسمت شمال آرامگاه حافظیه، روبروی چهل مقام، محله هفت تن

ساعت بازدید از باغ هفت تنان شیراز
این مجموعه از ساعت ۸الی ۲۰ پذیرای بازدید کنندگان می باشد .

دیدنی های اطراف

بقعه چهل تنان

در زمان های گذشته چهل درویش در این مکان زندگی و عبادت می کردند وزمانی که هر کدام از آنها فوت می کرد دیگران وی را در این مکانکه به باغ چهل تن معروف است ، به خاک می سپردند. بنابراین در حال حاضر چهل قبر کوچک در این باغ زیبا وجود دارند که به “بقعه چهل تنان” معروف شده اند. این مکان در نزدیکی هفت تنان و جنب باغ جهان نما قرار گرفته است و از جاذبه های زیبای تاریخی و فرهنگی شیراز محسوب می شود. این باغ دارای یک محوطه سرسبز و با صفاست.

چهل سنگ مزاری که در این مکان هستند همه به یک اندازه ساخته شده اند.این بنا نیز در دوره زندیه ساخته شد. بنابراین مملو از شاخصه های معماری زمان زندیه است. این سنگ ها نیزفاقد کتیبه هستند که دلیل این امر هم دستور” معتمدالدوله فرهاد میرزا قاجار” فرمانروای آن زمان فارس بوده است. در کنار این عزیزان دو عارف و ادیب شیرازی دیگر نیز به نام های “شیخ ابواسحق” معروف به “شیخ اطعمه” و همچنین” حشمت شیرازی” نیز به خاک سپرده شده اند .

موزه پارس
موزه پارس موزهای است که در باغ نظرشیراز قرار دارد و در آن اشیای باستانی گرانقدر و ارزشمندی وجود دارند.

جالب است بدانید آرامگاه کریم خان زندنیز در همین مکان قرار دارد. این اثر نیز به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

عمارت کلاه فرنگی

درختان سروبسیار بلند و درختان نارنج بسیارخوشبو از مشخصه های بارز این مکان زیباست. با اینکه نام این محل کلاه فرنگی است اما معماری به کار رفته در آن کاملا سبک و سیاق ایرانی دارد. اما دلیل نامگذاری این بنا به نوع استفاده ای که از آن می شد بر می گردد .در آن زمان از نمایندگان و مهمانان خارجی در این محل پذیرایی می شد. در این ساختمان چهار شاه نشین و چهار اتاقک وجود دارند. سبک کاشی کاری ها و نگارگری های منحصر به فرد به صورتی است که محل زاویه ها هیچ برشی ندارند و همین مورد این بنا را به یکی از خاص ترین بناهای دوره زندیه تبدیل کرده است. مقرنس، قطاربندی ها و کاربرد گل و مرغ شیرازی در نگارگری این بنا بسیار تماشایی است.

سفر به موزه سنگ سفری تاریخی و فلسفی است. این هفت عارف بزرگ هیچ اسمی از خود به یادگار نگذاشته اند. انگار اسم و رسمشان در آنچه برای روزگار ما به عنوان میراث گذارده اند محو شده است. هنوز هم افراد زیادی برای کسب آرامش و بهره بردن از فضای عرفانی و معنوی آن مکان به آنجا می روند . همین ماجرا در مورد بقعه چهل تنان نیز صدق می کند. دیدن تعداد زیادی سنگ قبر که سفیدند می تواند بسیار قابل تامل باشد .