قرآن نگل

روستای نگل مرکز دهستانی به نام نگل از توابع بخش «کلاترزان» سنندج است که در ۶۵ کیلومتری غرب سنندج و در مسیر جاده سنندج – مریوان واقع شده است. درباره پیشینه تاریخی روستا اطلاع زیادی در دست نیست و منابع و مأخذ تاریخی استان نیز چیز زیادی بدست نمی دهند.قرآن تاریخی نگل در داخل مسجدش جای گرفته که بنا به اعتقادات و باورهای مردم یکی از چهار قرآن خطی است که در زمان خلیفه سوم به رشته تحریر در‌آمده و به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده است؛ براساس شواهد و شیوه‌ نگارش و اعراب‌گذاری آن احتمالاً قرآن تاریخی نگل متعلق به سده‌ چهارم یا پنجم ه.ق است. قطع قرآن تاریخی نگل رحلی بزرگ، جلد آن از جنس چرم، رنگ آن قهوه‌ای تیره و کاغد صفحات آن ضخیم بوده که به‌دلیل تشابهی که به پوست دارد ‌بین مردم به «پوست آهو» شهرت یافته است.
البته در کتاب های تاریخی «حدیقه ناصریه» و «تحفه ناصریه» مطالب مشابهی بدین شرح آمده است:

«در یکی از دهات این منطقه که نگل اسم دارد، مسیر قدیمی که به مسجد عبدالله عمر یا عبدالله عمران مشهور است و قرآنی در این مسجد هست خیلی بزرگ که به خط کوفی نوشته شده است.»
در داخل مسجد روستای نگل قرآن خطی از دوران گذشته وجود دارد که بنا به اعتقادات و باورهای مردم یکی از چهار قرآن خطی است که در زمان خلیفه سوم (عثمان بن عفان) به رشته تحریر درآمده و به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده است. به همین جهت مردم اعتقادات زیادی به این کلام الهی دارند و از آن در حل مشکلات و گرفتاری های زندگی طلب یاری و استمداد می جویند و قسم به آن را گناهی بزرگ و نابخشودنی می دانند.
چگونگی انتقال این قرآن به روستای نگل کاملاً روشن نیست اما با توجه به گفته ها وحکایات عامه مردم در دوران صفویه این امانت الهی از دل خاک بیرون آمده و در محل مسجد قدیمی به منظور زیارت اهالی منطقه قرار داده شده است.قرآن نگل یکی از آثار ارزشمند و ماندگار دوران پس از اسلام است و از جمله مهم ترین جاذبه های دینی، فرهنگی و تاریخی استان کردستان به شمار می آید که علاوه بر ارزشمندی از منظر اعتقادات مذهبی و دینی به لحاظ تاریخی نیز دارای ارزش بسیاری در میان مردم منطقه است.

* مشخصات قرآن نگل
قطع قرآن رحلی بزرگ، جنس جلد آن چرم و رنگ آن قهوه ای تیره است. صفحات قرآن ضخیم و به علت تشابهی که با پوست دارد، در بین مردم به پوست آهو شهرت یافته است.
خط قرآن کوفی و دارای نقطه و اعراب و در قسمت سر سوره ها و شماره های آیات مطلاو مزین به نقوش گیاهی است.براساس شواهد و شیوه نگارش و اعراب گذاری آن احتمالاً این قرآن در سده های چهارم یا پنجم هجری قمری نگاشته شده است.با توجه به تحقیقات به عمل آمده در خصوص اعراب گذاری قرآن کریم، موضوع اعراب گذاری در زمان حضرت علی(ع) صورت گرفته است و دلیل عمده آن، جلوگیری از قرائت اشتباه و ناهمگون از معانی قرآن بوده که به جهت فقدان نقطه واعراب گذاری برخی را دچار شک و شبهه می کرده است.
این قرآن از جمله ارزشمند ترین و نفیس ترین قرآن های خطی دوران خود است که متأسفانه بر اثر سرقت های پیاپی آن و عدم حفاظت و نگهداری اصولی تا حدی صدماتی را متحمل شده است.
برای آخرین بار در سال ۱۳۷۱ قرآن مزبور مورد سرقت قرار گرفت که با تلاش نیروی انتظامی کشف و در مراسمی با شکوه به روستای نگل بازگردانده شد.

اهالی روستای نگل ترجیح می‌دهند قرآن در محل اصلی خود یعنی مسجد روستای نگل نگهداری شود؛ چند سال پیش هیأتی از تهران برای مطالعه، بررسی و مرمت این اثر تاریخی به روستای نگل مراجعت کردند که بعد از بررسی اثر، مردم روستا از انتقال قرآن به پژوهشکده سازمان، جهت مرمت امتناع کردند. مردم روستا اعتقاد زیادی به این کلام الهی داشته و در حل مشکلات و گرفتاری‌های زندگی خود از آن یاری می‌جویند و قسم دروغ به آن را گناهی بزرگ و نابخشودنی می‌دانند.
به ‌دلیل اهمیت تاریخی این قرآن و نیز جایگاه بارز آن در اعتقادات مردم منطقه، مقام معظم رهبری برای محفوظ ماندن قرآن از دستبردهای احتمالی دستور داد جایگاهی محکم و مطمئن برای نگه‌داری این قرآن بسازند، که هم‌اکنون قرآن در محفظه‌ شیشه‌ای ضد‌گلوله نگهداری می شود.
قرآن نگل یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان کردستان بوده که نزد مردم منطقه ابعاد معنویی این اثر، بسیار ارزشمند است؛ به واسطه وجود این قرآن، روستای نگل روزانه میزبان صدها تن از مشتاقان و علاقه‌مندان آثار مذهبی و تاریخی است.
این قرآن هم‌اکنون تحت نظارت سازمان اوقاف و امور خیریه بوده و در حال حاضر هیئت امنای مسجد از آن نگهداری می‌کنند.