گناباد؛ شهر قنات‌ها

سرپرست پایگاه میراث جهانی قنات قصبه گناباد با بیان اینکه گناباد یعنی شهری دارای قنات های بسیار، گفت: در گناباد ۷۲۰ رشته قنات وجود دارد که در حال حاضر ۵۹۹ رشته قنات فعال است، از این تعداد ۱۸ قنات نیز دائمی و پر آب بوده که پرآب ترین آنها قنات قصبه است.

رسول صنوبری در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: ریشه گناباد برگرفته شده از کلمه کنابد آمده که در شاهنامه فردوسی بارها نام برده شده؛ کن به معنی کنده شده یا کنات و آوات نیز صفت ازدیاد و دارندگی چیزی است.

وی تصریح کرد: قنات قصبه گناباد با آبدهی ۱۵۹ لیتر در ثانیه، اثر هخامنشی است و دارای سه شاخه اصلی آب بوده که یکی دولاب قصبه است و از سمت دره روستاهای خانیک- دیسفان و دیگری دولاب نو که از سمت روستای کلات و دولاب کهنه سرچشمه می گیرد.

سرپرست پایگاه میراث جهانی قنات قصبه گناباد عنوان کرد: این قنات دارای ۴۷۲ میله چاه بوده و به دلیل عمق مادرچاه آن که ۳۲۰ متر است و توسط مشاور سازمان میراث فرهنگی کشور مشخص شده و همچنین به دلیل اوج فناوری مهندسی ایرانی در حوزه قنات ثبت جهانی شده است.

وی افزود: از سال ۸۶ پرونده ثبت قنات قصبه توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو آغاز شده، اما در سال ۹۰ این پروژه به صورت زنجیره قنات های ایران توسط مرکز بین المللی قنات تکمیل و نهایتا در ۲۵ تیرماه سال ۹۵ به عنوان اولین اثر خراسان رضوی به شماره ۱۵۰۶ در سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی سازمان ملل متحد با عنوان یونسکو ثبت می شود.

صنوبری با بیان اینکه مدت زمان مدیدی است که قنات قصبه به طور کامل مرمت و بازسازی نشده است، گفت: برای این کار هفت میلیارد ریال اعتبار لازم است و در صورت مرمت و بازسازی کامل، میزان آبدهی قنات قصبه افزوده خواهد شد.

وی اظهار کرد: نیازمند اعتبار برای استحکام بخشی قنات قصبه و ایجاد زیرساخت های لازم نیز هستیم که از جهاد کشاورزی نیز جهت مرمت و استحکام بخشی قنات قصبه در بین فضای مظهر تا پایاب و همچنین مرمت و بازسازی رشته های اصلی این قنات درخواست اعتبار داریم.

سرپرست پایگاه میراث جهانی قنات قصبه گناباد با بیان اینکه یکی از برنامه های ما بحث فعال کردن حوزه گردشگری و برای این کار طرح جامع گردشگری در دست اقدام است، عنوان کرد: برای هر کار بزرگی نیازمند یک طرح هستیم و قرار است برای طرح گردشگری این قنات نیز یک طرح جامع گردشگری توسط سازمان میراث فرهنگی با همکاری شهرداری گناباد در دست اقدام است و سپس براساس این طرح جامع به ریز جزئیات بپردازیم.

وی اضافه کرد: همچنین اینکه بایستی در این طرح هتل ها، اقامتگاه های بوم گردی، کارگاه ها و فروشگاه های صنایع دستی، مشاغل سنتی، پارک های آبی، کوچه باغ ها، آسیاب ها و غیره نیز دیده شوند.

سرپرست پایگاه میراث جهانی قنات قصبه گناباد اضافه کرد: مظهر و پایاب قنات قصبه نیز به فضای مجدد نیاز دارد، همچنین فضای مسیر گردشگری که از کوچه باغ ها شروع شده و تا ورودی شماره دو ادامه دارد نیز بایستی جداره سازی و کف سازی انجام گردد.

صنوبری افزود: با توجه به اینکه قنات قصبه دارای ۲ شاخه آب گرم و سرد می باشد می توان از شاخه آب گرم آن در حوزه آب درمانی استفاده کرد.

وی با اشاره به اینکه بحث مرمت مظهر قنات قصبه در دست اقدام می باشد ، اظهار کرد: هم اکنون تمامی الحاقات مظهر قنات جمع آوری شده و طرح مرمت و بهسازی آن تا روز جشن تکمیل خواهد شد، ضمنا ورودی شماره دو از لحاظ منظر بهسازی گردیده و آب های روانی که بر اثر بارندگی سرازیر شده با همکاری شهرداری به بیرون هدایت و مسیرهای منتهی به قنات قصبه نیز با همکاری شهرداری تسطیح و تمامی نخاله ها نیز جمع آوری شده است.

سرپرست پایگاه میراث جهانی قنات قصبه گناباد گفت: با توجه به بند یک دستورالعمل صورت جلسه چهارمین کارگروه میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان ، اولین کمیته مشترک قنات قصبه با حضور دستگاه های مرتبط در حوزه آب ، خاک و قنات برگزار تا هر کدام به سهم خودشان در کمک و حمایت از قنات های شهرستان بویژه قنات قصبه اقدام کنند.

وی گفت: توسعه زیرساخت های گردشگری، حفظ وضعیت موجود و باغات و اراضی که به عنوان چشم اندازهای طبیعی قنات هستند و به آن هویت داده اند، احیای فرهنگ هایی که در حال از بین رفتن است مثل خانه های فنجان به منظور حفظ و ثبت فرهنگ تقسیم آب سنتی، احیای مشاغل مرتبط با حوزه قنات از جمله آسیاب های بالا، میان و پایین که در مسیر قنات قصبه بوده، خانه های بوم گردی و صنایع دستی و سنتی از جمله چشم اندازهای این پایگاه است.

صنوبری با اشاره به اینکه باید به قنوات بیشتر اهمیت داد و احترام گذاشت، تأکید کرد: مردم باید به این باور برسند که تنها علت به وجود آمدن شهر گناباد از چند هزار سال قبل فقط وجود قنوات بوده و در صورت از بین رفتن همین قنوات، این شهر نیز از بین خواهد رفت و حیات و سرمایه گذاری همه ما در این شهر وابسته به قنات ها است.

سرپرست پایگاه میراث جهانی قنات قصبه گناباد افزود: از رسانه های مختلف درخواست داریم تا ابعاد مختلف و مثبت این اثر را خبری کرده و همچنین سازمان صدا و سیما از قنات های ایرانی به چندین زبان نیز مستندهایی تهیه و در شبکه های درون مرزی و برون مرزی پخش کنند.