گبه کهگیلویه و بویراحمد

گبه زیر اندازی است گره دار با پرزهای بلند. مواد طبیعی به کار رفته در بافت آن سبب می‌شود در مقابل آفتاب از مقاومت بسیار خوبی برخوردار باشد. موی بز یا نخ پنبه ای و پشم مواد تشکیل دهنده گبه هستند. اندازه گبه معمولاً با عرض ۱ تا ۵/۱ متر و طول ۲ تا ۵/۲ متر است . طرح‌های به کار رفته در گبه متنوع و معمولاً از روی نقش‌های ذهنی صورت می‌گیرد. طرح‌های هندسی، مربع و مستطیل و لوزی و نقش شیر از نقوش مهم به کار رفته در گبه‌های کهگیلویه و بویراحمد است.
گبه کهگیلویه و بویر احمد، نوعی فرش با پرزهای بلند و چند پوده است که ابعاد آن حدود ۱۵۰ در۲۲۰ سانتی متر می‌باشد. جنس پرزگبه‌های قدیمی از پشم خود رنگ و جنس تار آن مخلوط پشم و مو و پود آن از پشم بود. گبه‌های رنگی که اخیراً در این استان بافته می‌شوند تار آنها گاهی از پنبه تهیه می‌شود . عشایر کهگیلویه و بویر احمد از گبه جهت فرش کردن چادرهایشان استفاده می‌کنند. در گذشته این محصول کمتر جهت فروش به بازار عرضه می‌شد و چون محصولی خود مصرفی بود و در بافت آن قید و بندهای رایج بازار را نداشتند، نقوش و رنگهای دلخواه و متناسب سلیقه خود را در بافت گبه بکار می‌بردند. امروزه بعضی گبه بافان این استان مواد اولیه مصرفی را از سفارش دهندگان تحویل گرفته و در ازای بافت دستمزد دریافت می‌کنند. در طرح گبه از نقوش هندسی، بویژه نقوش حوضی شکل که به نقش حوض معروف است، بسیار استفاده می‌شود . نقش حوض در گبه معمولاً از یک تا سه لوزی بزرگ در وسط و متن گبه تشکیل می‌شود. این نقش معمولاً در گبه‌های خود رنگ بکار می‌رود. نقش دیگری که در بیشتر گبه‌ها بکار می‌رود نقش چنگ است که هم در گبه‌های خود رنگ و هم در گبه‌های رنگی دیده می‌شود. این نقش به صورت یک رو در گبه‌های خودرنگ و هم در گبه به کار می‌رود. چنگ یک رو نشان دهنده چنگی است که بازوهای آن به سمت خارج می‌باشد ولی بازو‌ها و زواید چنگ دورو هم به سمت داخل و هم به سمت خارج بافته می‌شود. گاهی چنگ در تمام سطح گبه، پشت سرهم و چسبیده به یکدیگر تکرار می‌شود و گاهی نیز به صورت گلهای جدا از هم در گبه به کار می‌رود. گبه دارای نقش‌های مختلفی است.
نقش شیر: از دیگر نقوش گبه است که هم در گبه‌های رنگی و هم در گبه‌های خودرنگ کاربرد دارد. نقش شیرها گاهی به صورت تک و کوچک در بین گلهای متنوع کوچک و گل خرده‌ها بافته می‌شود. گاهی اوقات شیرها پشت سرهم به صورت کوچک تکرار می‌گردد. پاره ای اوقات نیز شیرها بزرگ هستند و بصورت یک شیر تنها یا دو شیر نشسته روبروی هم یا ایستاده که شمشیری در دست دارند. به نشانه قدرت و جنگجویی دیده می‌شوند فضای اطراف شیرها نیز با گلهای کوچک پر می‌شود.
نقش قاب قرآنی: این نقش که همان نقش بوته است ، بدلیل تزئینات بوته‌ها در اطراف قرآن‌ها به نام قاب قرآنی معروف است و در گبه‌های رنگی یا خود رنگ بکار می‌رود. گاهی اوقات تمام سطح گبه را می‌پوشاند. این نقش از روزگاران قدیم بر روی انواع دستبافت‌ها مانند قلمکار، قالی و ترمه بکار رفته و رایج‌ترین نوع آن به « بته جقه ای» مشهور شده است.
نقش گل و بلبل: در این نقش که از رایج‌ترین نقوش گبه‌های عشایر کهگیلویه و بویر احمد است، دو بلبل روبروی یکدیگر بر روی یک شاخه گل که گل‌های آن همان نیم گل‌های هشت پر است ، نشسته اند.
نقش گل خرده: از نقوشی است که در گبه‌های خود رنگ استان کهگیلویه و بویر احمد رایج است. گل خرده‌ها از نقوش متنوعی مانند چنگ و ستاره تشکیل می‌شوند و متن گبه با این نقوش کوچک و با نظمی خاص پر می‌شود. از دیگر نقوش این استان که در گبه‌های رنگی و خود رنگ عشایر بکار می‌رود ، نقش ستاره است که در کنار یکدیگر بافته شده و حد فاصل آنها شکلی شبیه لوزی ایجاد می‌شود.
نقش کاجی: نقش کاج که مانند سرو مظهر سرسبزی و جوانی و زندگی است در گبه‌های عشایر استان کهگیلویه و بویر احمد به صورت درخت‌های کاج جدا از یکدیگر تمام متن گبه را می‌پوشاند. نقش کاجی در بعضی از گبه‌های خودرنگ مناطق تولید گبه (از جمله سربیشه) دیده می‌شود.
نقش گل کلمید: این نقش شبیه کلم باز شده است . این نگاره شباهت زیادی به گل شاه عباسی بدون ساقه و برگ دارد.
نقش سماوری: این نقش در تمام متن گبه تکرار می‌شود . در کنار ورودی سماورها نقش سروی که سر آن کمی خم شده است ، دیده می‌شود. نقش سماوری روی گبه‌ها با نقش سماوری قالی‌ها متفاوت است.حاشیه گبه‌های کهگیلویه و بویر احمد مانند حاشیه قالی ساده ولی هندسی‌تر است. از معروف‌ترین و زیباترین حاشیه‌ها می‌توان از حاشیه شیری، حاشیه خشت، حاشیه گل، حاشیه چنگ و حاشیه کژدمی نام برد.