کاروانسرای ملک زاهدان ، در بافت مرکزی و قدیمی شهر زاهدان واقع شده است . ساخت این کاروانسرا به دوره پهلوی باز می گردد و در تقاطع خیابان آیت الله کفعمی و کوچه حافظ قرار دارد.کاروانسرای ملک، اولین کاروانسرای شهر زاهدان می باشد و پلان آن به صورت مستطیل است. این کاروانسرا توسط آقای ملک شفیع تبعه پاکستانی ساکن شهر زاهدان ساخته شده و با توجه به اینکه کاروانسرای ملک توسط آقای ملک شفیع بنا شده بود. به کاروانسرای ملک شهره شده است.متاسفانه کاروانسرای ملک این روزها، وضعیت مناسبی نداشته و رو به تخریب است.
این بنا به شماره ۲۲۲۵۳ در تاریخ ۱۳۸۶/۱۲/۲۷ از سوی کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.تنها کاری که برای مرمت (البته اگر بشود اسمش را گذاشت مرمت) دیوار چینی و گل اندود کردن پنجره های ورودی به اتاقها و البته کمی هم بهسازی درب ورودی کاروانسرا است !در نهایت کاروانسرای ملک ، کاروانسرای که به عنوان اولین کاروانسرای ساخته شده در شهر زاهدان بود . پس از ثبت ویران شد ، بعضی اوقات فکر می کنم اگر کاروانسرای ملک ثبت ملی نمی شد ، شاید حال روزش بهتر از این بود ، شاید …….
مشخصات و معماری کاروانسرای ملک
کاروانسرای ملک در زمینی مستطیل شکل در ابعاد حدودی ۵۱ در ۵۸ متر با زیربنای کلی ۱۶۵۵ مترمربع احداث شده بود. دروازه ورودی کاروانسرای ملک در میانه ضلع غربی در خیابان کفعمی با نمای آجرکاری و یک طاقنما در هر طرف دروازه با سقف چوبی و تزئینات آجرکاری در حاشیه فوقانی ساخته شده بود. که شما را به حیاط مرکزی رهنمون می کرد، کف حیاط با سیمان مفروش ده بود و دیوارهای بنا با آجر و در برخی موارد با خشت بنا شده بود.
در مجموع ۲۹ اتاق جهت استراحت مسافرین در کاروانسرای ملک در نظر گرفته شده بود. که در ضلع شمالی کاروانسرا ۹ اتاق تو در تو با ابعاد مختلف از ۸ متر تا ۲۰ متر بوده و این اتاقها با سقف گنبدی و طاق ضربی دارای و دارای طاقچه و طاقنما بوده. و دربهای آن چوبی بوده که خوشبختانه ۳ اتاق هنوز پابرجاست ، البته بدون دربهای چوبی!
ضلع شرقی
ضلع شرقی حیاط دارای ۱۳اتاق در امتداد یکدیگر با تزئینات آجری بنا شده. و آجرهای به کار فته در این تزئینات به صورت خفته و راسته به کار رفته بود. ابعاد برخی از اتاقها به ۴۰ متر نیز می رسید که البته تنها چند ستون از چند اتاق باقی مانده! ضلع جنوبی حیاط نیز دارای ۵ اتاق با سقف گنبدی که فضای داخلی آنها با گچ و کاهگل اندود شده بود.
ضلع غربی
در ضلع غربی کاروانسرا نیز ۱۲ اتاق در امتداد یکدیگر که همه سقف گنبدی داشتند بنا شده بود. که هم به سمت بیرون پنجره داشتند و هم به حیاط و مصالح عمده بکار رفته در کاروانسرای ملک آجر ملات کاهگل و گچ بوده.
کاروانسرای ملک تنها کاروانسرایی نیست که به نام «ملک» شهره است . در تخته فولاد شهر اصفهان کاروانسرای به نام «کاروانسرای ملک» وجود دارد . در خیابان شریعتی شهر رشت نیز کاروانسرای ملک موجود است .و یک کاروانسرا به نام «کاروانسرای ملک –برقی» در محله طماقچیهای شهر کاشان بنا شده است.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.