پناهگاه حیات وحش نایبندان وسیعترین منطقهٔ حفاظتشده ایران است که در شهرستان طبس است. پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس یک میلیون و ۴۲۲ هزار هکتاری که در عمق کویر مرکزی قرار دارد در سال ۱۳۸۰ به عنوان پناهگاه حیات وحش تحت حفاظت قرار گرفت. پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس، بزرگترین زیستکاه یوزپلنگ آسیایی در کشور وبزرگترین پناهگاه حیات وحش در خاورمیانه است.
پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس منطقهای با کمترین تعارضات انسانی و حداقل فعالیتهای صنعتی و کشاورزی است و این شرایط طبیعی نسبتاً بکری را برای جانوران پناهگاه فراهم آورده است.
وجود دو قله مرتفع ۳۰۰۹ متری نایبندان و ۲۴۵۰ متری علیآباد موجب شده تا منابع آبی لازم برای رشد گیاهان و زندگی حیوانات مختلف در پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس فراهم شود.
ویژگی خاص پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس دورافتادگی کامل آن و محاصره شدن از هر سو با دشت کویر است. ارزش اصلی نایبندان به محیط امنی است که برای تعدادی از جانوران بیابانزی ایران به ویژه یوزپلنگ فراهم کرده است. به نظر میرسد بیشترین جمعیت یوزپلنگ آسیایی در این منطقه زندگی میکند. تصویری از یک یوزپلنگ که با دوربین تلهای گرفته شده به عنوان بهترین عکس دوربینهای تلهای در سال ۲۰۱۴ انتخاب شد.یرترین یوزپلنگ جهان نیز در این منطقه زندگی میکردهاست. لاشه یک یوزپلنگ نر ۱۲ ساله که «جنگال» نامیده شد در سال ۱۳۹۰ در نایبندان کشف شد که به دلیل سن زیاد و احتمالاً ناتوانی در شکار تلف شده بود
جمعیت نسبت مناسبی از قوچ و میش در تپه ماهورها و دامنه ارتفاعات نایبند وجود دارد که به همراه جمعیت کمتراکم جبیر در زیستگاههای دشتی و تپه ماهورها طعمههای مناسبی برای یوزپلنگ آسیایی فراهم میشوند. کلوبز هم در صخره ها و ارتفاعات به ویژه قله نایبند دیده می شود و شواهدی نیز مبنی بر زیست پلنگ در این ارتفاعات به دست آمده است. سیاهگوش، روباه معمولی، روباه شنی، شغال، خارپشت ایرانی، تشی و خرگوش صحرایی از دیگر انواع پستانداران ساکن این منطقه هستند.
نایبندان در اقلیم گرم و خشک واقع است و بخش عمده آن از دشت تشکیل شده که در نواحی نزدیک به کوهستان حالت استپی و در نواحی دورتر از کوهستان حالت بیابانی و کویری همراه با شورهزارهای وسیع پیدا میکند. میزان بارندگی کم است و میانگین آن بین ۷۰ تا ۱۱۰ میلیمتر است، اما حدود دویست چشمه آب شیرین و آب شور در منطقه وجود دارد که البته بسیاری از آنها در تابستان و هنگام خشکسالی بسیار کمآب شده یا کاملاً خشک میشوند.
از مهمترین گونه های شناسایی شده خزندگان این منطقه نیز به افعی شاخدار، مار جعفری، تیرمار، بزمجه بیابانی، مار شتری، شترمار شیرازی، مار قیطانی، مار خالدار، مار جعفری، جکوی دمپخ گایزرلینگ، آگامای استپی، آگامای چابک و آگامای سروزغی دمسیاه میتوان اشاره کرد.
از پرندگان شاخص این منطقه هم زاغ بور، هوبره، کبک، سبزهقبا، تیهو، کوکر گندمی و شکمسیاه و انواع مختلف پرندگان شکاری همچون شاهبوف، شاهین، دلیجه، بالابان، عقاب طلایی، و سنقر خاکستری را میتوان نام برد.
غار بزرگی معروف به «غار کفتار» یکی از جاذبههای گردشگری نایبندان در این منطقه است که گله بزرگی از کفتارهای راهراه در آن زندگی میکنند. به طور کلی بیشترین تعداد کفتار ایران در نایبندان به سر میبرند. علاوه بر یوز و کفتار، این منطقه زیستگاه مناسبی برای حیوانات در معرض خطری همچون «جبیر» نوعی غزال کوچک، «شاهروباه» نایابترین نوع روباه در ایران، و گربه شنی است.
تا حدود ۳۰ سال قبل در منطقه «رباط گور» پناهگاه حیات وحش نایبندان گورخر ایرانی هم زیست می کرده که هماکنون نسل آن در این منطقه منقرض شده است.
تاکنون ۱۷۷ گونه گیاهی در این پناهگاه شناسایی شده. گیاهانی چون بادام کوهی، انجیر وحشی، تاغ، چوبک تماشایی، کلاه میرحسین خار سفید، کلاه میرحسین دم عقربی، بادام عاجی، بادام خاکستری، گون درختچهای، زیره کرمانی و زیره سیاه را از انواع گونههای گیاهی این منطقه هستند که از ارزش حفاظتی بالایی برخوردارند.[۴] هرچند کارشناسان بر این باورند که بسیاری از گیاهان منطقه هنوز شناسایی نشده و تنوع گیاهی نایبندان باید بسیار بیشتر از این باشد.
منابع:
بزنیم بیرون
خبرگزاری ایسنا
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.