میناکاری روی شیشه

میناکاری روی شیشه یکی از زیرشاخه های صنایع دستی و میناکاری می باشد. در این هنر، میناکاری و ایجاد طرح و رنگ های زیبا روی ظروف شیشه‌ ای انجام می شود و با میناکاری معمولی که روی مس، طلا و سفال انجام می شود تفاوت هایی دارد. میناکاری روی شیشه نسبت به سایر انواع میناکاری به دقت و زمان بیشتری نیاز دارد. با این حال اگر به دکوراسیون و رنگارنگ بودن اشیاء منزل خود علاقه دارید و برای شما لذت بخش است، توصیه می کنیم هنر زیبای میناکاری را یاد بگیرید و آن را روی ظروف شیشه ای خود اجرا کنید.

تاریخچه میناکاری روی شیشه

جالب است بدانید که هنر «شیشه‌بندی در قاب گچی» که به «خاور نزدیک» تعلق دارد، الهام‌بخشِ هنر میناکاری روی شیشه به شمار می‌آید. خاور نزدیک به مناطقی از آسیای غربی اطلاق می‌شود که زمانی تحت فرمانراویی حکومت عثمانی بود. این مناطق شامل کشورهایی همچون «ترکیه، لبنان، قبرس، عراق، اردن و فلسطین» می‌شود. در واقع، این هنر دستی، ابتدا از چینشِ تکه‌شیشه‌های رنگی در کنار هم ایجاد گردید و سپس در تزیین معابد و کلیساها به کار گرفته شد. شواهد به‌دست آمده در اروپا حکایت از آن دارند که این هنر دستی در قرون وسطی متداول بوده است.

شیشه‌های رنگی ساخت یک راهب آلمانی به نام «تئوفیلوس» در قرن دوازدهم میلادی، از نمونه‌های هنر میناکاری روی شیشه محسوب می‌گردند. همچنین، اروپائیان از این هنر دستی برای تجسم بخشیدن به تِمثال قدیسان و صحنه‌‌های دینی، استفاده می‌کردند. علاوه بر اروپا، صنایع دستی مزبور در کشورهایی نظیر چین، مصر و ایران نیز متداول بوده است.

در مورد صنایع دستی میناکاری در ایران، بسیاری از کارشناسان عقیده دارند که این هنر در دوره سلجوقیان از رونق خوبی برخوردار بوده است. سپس، در دوره‌ قاجار به تدریج به دست فراموشی سپرده می‌شود. با این وجود، صنایع دستی مزبور در همین دوره، با ظهور هنرمندانی نظیر «شکرالله صنیع زاده»، روزهای پرشکوه خود را باز می‌یابد.

امروزه، بسیاری از هنرمندان، میناکاری روی شیشه را به کار می‌بندند و حضور بانوان نیز در این زمینه افزایش یافته است. همچنین، آثار بی‌شماری که از هنر میناکاری روی شیشه در موزه‌های سراسر جهان وجود دارند که مردم را به استفاده از این هنر دستی ترغیب می‌کنند. لازم به ذکر است که در گذشته، صنایع دستی مزبور، با هنر «کنده‌کاری روی ظروف» همراه بوده است.

لوازم مورد نیاز برای هنر میناکاری روی شیشه

برای انجام میناکاری روی شیشه علاوه بر فراگیری آموزش میناکاری و داشتن مهارت به لوازمی نیاز دارید که عبارت اند از:

قلم مو

قلم مناسب برای میناکاری ظریف و نرم است و جنس آن باید از موی سمور و یا گربه باشد.

قیف

از این ابزار برای خروج راحت و با دقت خمیر میناکاری استفاده می شود.

مداد کپی

مدادهای کپی به دلیل اینکه پس از اتمام میناکاری از خود اثری برجای نمی گذارند برای این کار بسیار مناسب هستند.

پودر مینا

پودر مینا به صورت پودری و یا تکه های درشت در دسترس است و می توانید آن را به راحتی تهیه کنید. این پودر با سایزهای ۸۰ و ۲۵۰ مش موجود است. سایز تکه های پودر مینا یکسان نیست، لذا برای اینکه پودر یکسانی داشته باشید باید آن را الک کنید. پودرهای شیشه ای که برای میناکاری روی شیشه استفاده می شوند در رنگ های مختلفی در بازار عرضه می شوند.

چسب مینا

این چسب برای چسباندن و اتصال پودر مینا به بدنه شیء ای که قصد داریم روی آن میناکاری انجام دهیم، استفاده می شود. این چسب‌ ها در انواع گیاهی، سنتی و صنعتی در بازار موجود هستند.

ظروف شیشه ای

برای شروع کار باید از ابتدا ظرف شیشه ای که قصد دارید میناکاری روی آن انجام دهید را تهیه کنید.

سایر ابزارآلات میناکاری

اره مویی، کوره میناکاری، سه پایه، برس فایبرگلاس، انبر مناسب برای خارج کردن ظرف، پایه توری، دستکش نسوز، کفگیر، هاون، قیچی و رنگ از دیگر لوازم مورد نیاز برای هنر میناکاری روی شیشه هستند.

شیوه‌ی انجام این هنر دستی

در ابتدا باید بدانید که می توانید روی اشیا شیشه ای مختلفی همچون بشقاب، کاسه، لیوان، پیاله، گلدان، آینه و… میناکاری انجام دهید. پس از همان ابتدا ظرف مورد نظر خود را انتخاب کنید. حال زمان این است که با قلم یا مداد کپی، طرح مورد نظر را روی ظرف ترسیم کنید. طرح مناسب برای میناکاری روی شیشه یا هر شیء دیگری با توجه به فرهنگ و سلیقه شما می تواند متنوع باشد؛ پس در انتخاب آن بسیار دقت کنید.

در مرحله بعد، پودر مینا شیشه ای با رنگ های مختلف را که از قبل تهیه کرده اید با استفاده از روغن مخصوص به حالت خمیری درآورید و کاملاً آن را هم بزنید تا نرم و یکدست شود. سپس باید خمیر را داخل ابزار یا قیف مورد نظر بریزید که بتوانید ظرافت کار را رعایت کنید.

در این مرحله خمیر را با دقت به وسیله قیف روی خطوط و طرح هایی که کشیده اید و از قبل سطح آن ها را با چسب آماده کرده اید قرار دهید و اجازه ندهید جایی از آن، خالی باقی بماند. می توانید از رنگ های مختلفی برای میناکاری روی شیشه استفاده کنید. پس از اتمام این مرحله، ظروف را داخل کوره میناکاری قرار دهید و اجازه دهید تحت دمای مناسب آماده شوند. بعد از مدتی با استفاده از دستکش نسوز آن ها را خارج کنید و بگذارید سرد شوند.