فکر ایجاد موزه سینمای ایران در ۱۳۷۳ با حمایت مهندس سیدمحمد بهشتی در زمان ریاست مرکز توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران مطرح شد. در ۱۳۷۷ در مراسمی، فاز اول موزه سینمای ایران در خیابان لاله‌زار، کوچه پیرنیا افتتاح شد. انتشار چند کتاب، یک مجموعه کارت پستال، یک مجموعه موسیقی متن فیلم‌های ایرانی و برگزاری جشن‌های ۱۰۰ سالگی سینمای ایران، آغاز فعالیت‌های موزه سینما بود.
سرانجام در ۱۳۸۰، با حمایت و کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور سینمایی، سازمان میراث فرهنگی، شهرداری تهران و بنیاد فارابی، موزه سینمای ایران در بخشی از باغ فردوس، که قبل از انقلاب ستاد جشن هنر شیراز و نمایشگاه هنرهای تجسمی و محل اجرای کنسرت موسیقی بود و سپس در سال‌های پس از انقلاب، مرکز آموزش فیلمسازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد، با حضور سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهور، افتتاح شد.
قبل از ورود به محوطه باغ یک ورودی دنج و دلپذیر با آرامش و متانت منتظر است تا میهمانان را به محوطه باغ فردوس هدایت کند. با ورود به این باغ دل انگیز گویی تمام دنیا را پشت سرگذاشته و به جهانی قدم گذاشته ایم که در آن چیزی جز آرامش و زیبایی معنا ندارد و عمارت خیال انگیزی در آن دیده می شود که با شکوه و ظرافت غیرقابل وصف در این میان جلوه گری می کند؛ این طور به نظر می رسد که این عمارت دلفریب مشتاق است تا هر چه زودتر ما را با گذشته پرفراز و نشیب باغ فردوس و تاریخ سینما آشنا کند. درواقع ترکیب باغ، عمارت و موزه یک مجموعه تماشایی را به وجود آورده است؛ مجموعه ای که برای علاقمندان به معماری، هنر و تاریخ سینما بسیار قابل توجه بوده و ازجمله جاهای دیدنی تهران محسوب می شود.
فهرست
عمارت باغ فردوس
عمارت باغ فردوس متعلق به دوره قاجار است به دستور محمد شاه قاجار ساخته شده و زمانی محل سکونت بوده است. سبک معماری دوره قاجار در همه قسمت های عمارت به چشم می خورد. گچ بری ها و مقرنس کاری های بی نظیر که دیوارهای و ستون های ایوان را مزین کرده اند، شکوه و جلوه بی نظیری به این بنای خیال انگیز بخشیده اند و راه پله ای که از دو طرف به بنا منتهی می شود، اصالت آن را متمایزتر کرده است. تزئینات بیرون و داخل عمارت در نوع خود بی نظیر و زیبا است و مجسمه های برنزی ابن هیثم و شیخ شهاب الدین سهروردی که در مسیر منتهی به عمارت قرار دارند، یاد این ستاره شناس و فیلسوف را در خاطرها زنده می کنند. فضاسازی این محوطه، آرامش بخش و در عین حال دل انگیز است.
تاریخچه باغ عمارت فردوس
همانطور که گفته شد پیشینه این عمارت به دوره قاجار و زمانی برمی گردد که محمد شاه تصمیم گرفت قصری در اطراف تجریش بنا کند. هنگام احداث این قصر اطرافیان شاه نیز شروع به ساختن عمارت های ییلاقی در اطراف قصر او می کنند و یکی از آن ها فردی به نام حسینعلی خان معیر الممالک بود که باغ فردوس و عمارت دو طبقه آن را به سبک معماری قاجار احداث کرد. پس از آن پسر او دوستعلی خان نظام الدوله در قسمت جنوبی باغ عمارتی به نام رشک بهشت بنا نمود. او برای ساخت این عمارت از معماران اصفهانی و یزدی کمک گرفت و آن را با استفاده از مرمرهای مرغوب و اعلا و مقرنس کاری ها و آیینه کاری های چشم نواز به زیباترین شکل آراست.
پس از فوت حسینعلی خان معیر الممالک، پسر او دوستعلی خان معیرالممالک وداماد ناصرالدین شاه به این باغ و عمارت بی توجه بود تا جایی که سنگ های مرمر زیبا و باارزش آن را به جای دیگری منتقل کردند و این مجموعه بی نظیر به تدریج رو به نابودی و زوال گذاشت تا آنکه محمد خان سپهسالار آن را خریداری نمود و به بازسازی آن پرداخت؛ اما طولی نکشید که باغ بر اثر بدهی های سپهسالار مصادره و بین کارمندان وزارتخانه رضاخان تقسیم شد. این عمارت در سال ۱۳۱۶ به دستورعلی اصغر حکمت دوباره خریداری و مرمت گشت. عمارت باغ فردوس پس از بازسازی به عنوان مدرسه شاپور تجریش مورد استفاده قرار گرفت.
در سال ۱۳۳۶ بار دیگر این عمارت فردوس احیا گشت و به عنوان مرکزی برای فعالیت های فرهنگی و هنری به سازمان رادیو و تلویزیون سپرده شد. بعد از انقلاب اسلامی این مجموعه تبدیل به مرکز آموزش فیلمسازی شد و سرانجام در سال ۱۳۸۱ موزه سینما که با تلاش ها و پشتیبانی جمعی از بزرگان هنر به عنوان موزه سینما شکل گرفته بود و در لاله زار فعالیت می کرد، به باغ فردوس منتقل شد. هدف از احداث این موزه حفظ و نگهداری آثار و اسناد مربوط به سینما و نمایش آن ها بوده است؛ در واقع در موزه سینما شما می توانید با روند شکل گیری سینما و تاریخچه آن در ایران آشنا شوید. موزه ای که عکس ها، اسناد تاریخی، قراردادها، مکاتبات، ادوات و نشریه های سینمایی را در خود جای داده و با ارائه سرگذشت و تاریخ سینمای ایران علاقمندان به این هنر را مجذوب خود کرده است.
بخش های مختلف موزه سینمای ایران
۱. تالار آبی (آغازگران): در این بخش از موزه با تاریخچه موزه سینما و تاریخ پیدایش سینمای ایران و جهان آشنا شده و عکس هایی از اولین تصویر برداری های ایران را مشاهده خواهیم کرد.
۲. تالار میانی (معاصران): در تالار میانی، پرتره بسیاری از هنرمندان و دست اندرکاران سینما به نمایش گذاشته شده است؛ همچنین نمونه هایی از طراحی های لباس و صحنه را در این قسمت می بینیم.
۳. تالار افتخارات و جوایز بین المللی: جوایزی همچون نخل طلایی، خرس برلین و شیر ونیز و پوسترهای فیلم هایی که به جشنواره های بین المللی راه یافته اند در این مجموعه دیده می شوند.
۴. سینمای دفاع مقدس: این بخش با به نمایش گذاشتن تصاویری از فیلم ها، کارگردان ها و هنرمندان سینمای دفاع مقدس، پیشینه سینمای آن دوران را در اختیار بازدید کنندگان قرار می دهد.
۵. تماشاخانه: معرفی و نمایش اولین فیلم پرفروش ایران در سینمایی که به سبک دهه ۳۰ و ۴۰ ساخته شده، از جذابیت های فراموش نشدنی این موزه است.
۶. نمایشگاه کودک و نوجوان: این بخش به معرفی دست اندرکاران سینمای کودک و نوجوان و نمایش عروسک های معروفی همچون کلاه قرمزی، پسر خاله و غیره می پردازد.
۷. شاه نشین عمارت (غرفه علی حاتمی): این بخش به علی حاتمی اختصاص دارد؛ در غرفه علی حاتمی مجسمه وی و عزت الله انتظامی را می بینیم که مشغول تماشای فیلم هستند.
۸. دوبله و صدا: بخشی که تجهیزات و ابزارهای صدابرداری در آن به نمایش گذاشته شده اند؛ همچنین غرفه علی کسمایی و بخش هایی از نخستین فیلم های دوبله شده با صدای گرم دوبلورهای قدیمی را در این قسمت می توان یافت.
۹. خانه فرهاد: در این قسمت از موزه، خانه فرهاد مهراد را شبیه سازی کرده اند. یادگارهای فرهاد، سازها، کتاب ها و دیگر وسایل شخصی او را در اینجا می توانید مشاهده کنید.
۱۰. تالار نام آوران: همان طور که از نامش پیدا است، در این تالار نام آوران عرصه سینما را به شما معرفی خواهند کرد.
۱۱. نمایشگاه ارامنه: این نمایشگاه مختص ارامنه بوده و نقش آن ها را در گسترش هنر و صنعت فیلم سازی در ایران بیان می کند.
امکانات موزه سینما ایران
وجود دو سالن اکران فیلم، فروشگاه محصولات فرهنگی و دو کافی شاپ در این مجموعه، اوقات شما را با زیباترین لحظات پر خواهند کرد. کافه سینما ترکیبی از یک فضای باز و بسته با فضاسازی متفاوت اما دلنشین است. همچنین در کافه ویونا نوشیدن چای و انواع نوشیدنی در این فضای فرح بخش برای تمام سلیقه ها و بازدیدکنندگان دلپذیر خواهد بود؛ مخصوصا وقتی آن کافه یکی از بهترین شعبه های ویونا باشد. برای تماشای فیلم در سالن سینمای موزه می توانید بلیط آن را به صورت اینترنتی تهیه کنید. لازم به ذکر است گرفتن عکس در این موزه نیاز به هماهنگی و مجوز دارد.
عکس‌ها: شامل هزاران عکس از صحنه‌های فیلم‌های سینمایی، پشت صحنه و مراحل فیلمسازی و فعالیت‌های سینمایی و هنرمندان و دست اندرکاران صنعت و هنر سینما است که قدیمی‌ترین آن به نخستین روزهای نمایش فیلم در ایران باز می‌گردد;
فیلم‌نامه‌ها: شامل ۴۰۰ فیلم‌نامه ساخته شده است;
اعلان‌ها: بیش از ۲۵۰۰ اعلان سینمایی از دهه ۱۳۱۰ تاکنون گردآوری شده و بخشی از آن به نمایش گذاشته شده‌است;
جایزه‌های داخلی و بین‌المللی: بخشی از جوایز و افتخارات بین‌المللی سینمای ایران که عمدتاً به دوره جمهوری اسلامی تعلق دارد، در موزه جمع شده و تکمیل آن ادامه دارد;
کتاب‌ها: شامل کتاب‌های سینمایی از نخستین چاپ‌ها تاکنون است که به حدود ۸۰۰۰ جلد می‌رسد;
اسناد و مدارک: حدود ۳۰۰۰ قطعه سند شامل اسناد دولتی، نمایش‌ها، قراردادها، اسناد تاریخی، اسناد مالکیت، سینماها و … از حدود ۹۰ سال پیش تاکنون موجود است;
فیلم و ویدئو: ۱۰۰۰ فیلم سینمایی ایرانی به همراه ۵۰۰ عنوان نمونه کوتاه (آنونس) آرشیو تصویری فعلی موزه را تشکیل می‌دهد;
مطبوعات: شامل ۵۰۰۰ جلد نشریه است که قدیمی‌ترین آن متعلق به ۱۳۰۹ است;
اسباب سینما توگراف: شامل حدود ۳۰۰ دستگاه و ابزار قدیمی است که عمدتاً بسیار قیمتی و قابل نمایش در موزه است که قدیمی‌ترین این دستگاه‌ها متعلق به ۱۳۰۹ و اغلب ساخت صنعتگران قدیمی سینمای ایران است در همان زمان موجب شگفتی فن‌کاران خارجی می‌شده است.
لباس، دکور و گریم: شامل نمونه‌های تاریخی لباس، دکور سازی، صحنهآرایی و چهره‌پردازی است که تلاش بسیار زیادی برای جمعآوری آن‌ها صورت گرفته است.
تالارهای موزه شامل ۷ تالار است ، با ورود به محوطه باغ از طریق پله های ساختمان زیبای باغ فردوس می توان وارد تالارهای موزه شد. در طبقه فوقانی ۳ سالن وجود دارد و از داخل تالار سوم سینما به وسیله پله های مارپیچ می توان ۴ تالار دیگر را بازدید کرد.
نحوه دسترسی به موزه سینمای ایران
باغ موزه سینما یکی از موزه های ایران است و بنایی که به آن اختصاص داده اند، عمارت باغ فردوس می باشد. مساحت این باغ ۲۰ هزار مترمربع و مساحت عمارت واقع در آن ۱۰۰۰ متر مربع است. این باغ موزه منحصر به فرد در بخش شمالی خیابان ولیعصر و در محله باغ فردوس، نرسیده به میدان تجریش واقع شده است.
آدرس : تهران خیابان واقع فردوس، بالاتر از سه راه زعفرانیه، انتهای خیابان باغ فردوس
بازدید از موزه روزهای شنبه، یک‌شنبه، سه‌شنبه، چهارشنبه و پنج‌شنبه از ساعت ۱۰ تا ۱۷ و جمعه‌ها ۱۴ تا ۱۷ امکان‌پذیر است روزهای دوشنبه و ایام سوگواری موزه تعطیل است
نظر کاربران :
موزه ی بسیار خوبی بود و من توانستم اطلاعات کافی را درمورد سینمای ایران بدست آورم.