مدرسه مریم بیگم صفوی خوانسار که امروزه به حوزۀ علمیۀ آیت الله علوی نیز مشهور است، قدیمی ترین مدرسه خوانسار است که در زمان صفویه توسط مریم بیگم شاهزاده صفوی بنا گردیده است. در سال ۱۱۰۶ هـ.ق مقارن با سلطنت شاه سلیمان صفوی و به دستور مریم بیگم صفوی ساخته شده است. لازم به ذکر است که این شاهزاده صفوی همچنین مدرسه ای به همین نام در سال ۱۱۱۵ هـ ق در محله خواجو در شهر اصفهان نزدیک چهارسو نقاشی ساخته که متأسفانه امروزه به کلی ويران شده و در محل آن مدرسه ای جديد ساخته اند. دو لوح سنگی حاوی کتيبه از مدرسه قدیمی و کتیبه سردر مدرسه در موزه ايران باستان نگاهداری می شود.
معماری بنا
مدرسه مریم بیگم دارای ۱۵۰۰ متر مربع مساحت است. طرح معماری بنا هشت ضلعی است که دارای حیاط در مرکز آن حوض سنگی و اطراف آن مسجد، حجره ها و مدرسه واقع است. مجاور مدرسه قطعه زمينی به مساحت ۲۰۰ مترمربع وجود دارد که سابقاً مکان حمام متعلق به مدرسه در آن بنا گرديده بود و امروز از بين رفته است. مدرسه دارای دو در ورودی است. در اصلی مدرسه سمت شمال، مجاور رودخانه خوانسار قرار دارد. اين در دارای سردری زيبا به ارتفاع ۷ متراست. ورودی مدرسه، دالانی است به طول ۹ متر است که در پايان دالان ورودی، به قرينه سمت نمای خارجی ، دو سکوی سنگی از سمت داخلی محوطه ايجاد شده است. در وسط دالان در سمت راست، ورودی کتابخانه واقع است که با ۱۲ پله به کتابخانه که در طبقه فوقانی دالان ورودی قرار گرفته متصل است. مدرسه دارای ۲۲ حجره می باشد. روبروی در شمالی مدرسه در سمت جنوب حياط، مسجد واقع و در دو سوی غرب و شرق حيات آن دو حجره به قرينه قراردارد که اين دو حجره همچون ساير حجره ها با دو پله سنگی به حيات مرتبط است. سقف کليه حجره ها به صورت طاق ضربی به شکل هلال از درون بسيار زيبا نماسازی گرديده است. کليه حجره ها فاقد پنجره است. نمای داخلی مدرسه اصالت خويش را حفظ نموده و از زمان ساخت تا کنون ظاهراً تغيير چندانی نيافته است. حمام و آشپزخانه در ضلع جنوب غربی واقع است و درطبقه فوقانی حمام و آشپزخانه دو حجره که جدید احداث گردیده قرار دارد و راه ورودی آن از داخل بنا می باشد. در ضلع جنوب شرقی مدرسه در ورودی ديگر ايجاد گرديده که با دالانی نسبتاً طولانی به خيابان آيت الله خوانساری متصل است. در ضلع شمال شرقی مدرسه کلاس درس و دستشويی های مدرسه قرار دارد.
این مدرسه در سال ۱۳۰۶ هـ.ش توسط حاجی میرزا محمد تقی خوانساری و در سال ۱۳۵۴ هـ.ش نیز به همت مرحوم آیت الله حاج سید حسین علوی، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. براساس حدیث شریف (انا مدینة العلم و علی بابها) که بر سردر مدرسه گچبری گردید، نام مدرسه را علوی نامیدند. مدرسه دارای موقوفات قابل توجهی بوده که متاسفانه به مرور زمان از بین رفته و یا از حالت وقف خارج گردیده و تنها یک مورد از رقبه موقوفات آن باقی است.
مسجد
مسجد در سمت جنوب مدرسه قرار دارد. ارتفاع سردر ورودی مسجد ۶ متر است مسجد از دو بخش تشکيل شده است بخش اوليه به صورت مستطيل با جهت شمالی-جنوبی و بخش دوم در انتهای قسمت اول به‌صورت مستطيل با جهت غربی–شرقی است. در بالای سردر مسجد اين جمله بر روی کاشی نقش بسته است: «ولقد اَمَرَ بتعمير هذا لبنا حجت‌الاسلام والمسلمين آيت الله العظمی الحاج آقا حسين العلوی الموسوی» اين کاشی ها مربوط به زمانی است که مدرسه توسط مرحوم آيت الله علوی تعميرگرديد. گنبد کوچک مسجد در مرکز آن واقع است و محراب در سمت غرب اين بخش قرار دارد. در جلو این مسجد که با دو پله به حیاط مدرسه متصل است ایوانی به ابعاد ۴ متر در۴ متر قرار دارد که سقف آن به صورت هلال می باشد. دور تا دور مسجد نيز همچون ساير بخش های مدرسه، به ارتفاع ۸۰ سانتی متر از کف به وسيله سنگ نماسازی گرديده که بر زيبايی بنا افزوده است. در بخش شرقی مسجد با دو پله امکان ورود به بخش وضوخانه مهيا گرديده است. در سمت راست مسجد حجره ای کوچک قرار دارد که اين حجره دارای دو در ورودی بوده است يک در از داخل حياط مدرسه و در ديگر از خارج از مدرسه به حجره متصل بوده که اکنون این در بعلت تصاحب زمين های اطراف مدرسه و راه عبور مسدود گرديده و راهی از مسجد به خارج از مدرسه وجود ندارد.
کتابخانه
مدرسه از زمان تأسيس دارای کتابخانه بوده ولی متاسفانه کتابخانه آن دستخوش حوادث گرديده است. قديمی ترين نسخه خطی موجود يک نسخه فروع کافی است که تاريخ وقف آن ۱۱۱۳ هـ ق می باشد. تعداد کتب چاپی کتابخانه بالغ بر۶۰۰۰ جلد است که اکثر آنها کتب مرجع هستند.
نحوه دسترسی به مدرسه مریم بیگم
مدرسه مريم بيگم در سمت جنوب شهر مجاور سرشاخه شرقی رودخانه خوانسار واقع گرديده است.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.