قلعه کندر خلیل آباد

قلعه کندر خلیل آباد ،قلعه ‌ای تاریخی مربوط به قبل از اسلام تا سده ۵ تا ۷ قمری است. در شهرستان خلیل ‌آباد، بخش ششطراز، شهر کندر واقع شده است. این مکان در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۱۶۶ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است.
در ضلع جنوبی شهر کندر در شهرستان خلیل آباد خراسان رضوی بقایای خشت و گلی عظیمی به ارتفاع ۱۵متر و به طول ۶۸ و عرض ۴۴ متر دیده می شود. که در واقع کهندژ شهرک حاصلخیز و پر رونق کندر در گذشته های دور بوده است. سفال های پراکنده بر روی قلعه کندر خلیل آباد قدمت این اثر را به پیش از اسلام می رساند. و موید سکونت در آن تا سده هفتم و هشتم هجری است. در چهار سوی این کهندژ آثار و بقایایی از برج های نگهبانی و تدافعی به چشم می خورد.

شهر کندر ( خلیل آباد )

کندر شهری تاریخی در شهرستان خلیل‌آباد از توابع غرب استان خراسان رضوی است. این شهر، مرکز بخش ششطراز از توابع شهرستان خلیل‌آباد است.کندر زادگاه وزیر معروفِ طغرل بیک، عمید الملک کندری است.عمدهٔ محصول کشاورزی این شهر انگور، کشمش، پسته، زعفران و انار است که از نظر رتبه‌بندی مقام اول تولید انگور و کشمش سبز قلمی را در سطح کشور داراست.بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۶٬۴۶۰ نفر (در ۲٬۱۳۰ خانوار) بوده‌است.

حدود ۲۵۰ سال قبل خلیل خان فرزند جلیل بیگ از خاندان عرب میش مست قلعه‌ای بزرگ و زیبا به نام خودش بنا نهاد که بعدها خلیل آباد نام گرفت اما در حقیقت نام این سرزمین ، خارزنج است که در کتب تاریخی و معتبر از آن و بسیار نام برده شده‌است . شهر خارزنج در ناحیه شمالی شهر خلیل آباد فعلی واقع شده بود که در اثر زمین لرزه تخریب و ساکنانش در دشتهای جنوبی پراکنده و اقدام به ساخت آبادی‌های متعدد نمودند ، سرانجام بدلیل وجود ناامنی‌های حاصل از حمله افاغنه و ترکمنها اقدام به ساخت قلعه معروف خلیل آباد نمودند و خلیل آباد مرکزیت یافت و بدین ترتیب مردم با این منطقه انس گرفته و هر روز بر جمعیت آن افزوده که در نهایت در سال ۱۳۴۳ به شهر و با پیگیریهای مردمی و همت مسئولین وقت در سال۱۳۸۲ به شهرستان ارتقاء یافته‌است.

براساس کتب تاریخی ،پیشینه شهرستان به دوران زرتشت بر می‌گردد ،به طوری که آثار وابنیه زرتشتیان در اطراف شهرستان به چشم می‌خورد . اما رونق علمی وفرهنگی آن به قرون سوم و چهارم هجری که به نام خارزنج معروف بوده باز می‌گردد .

به‌عنوان نمونه در جلد ششم لغتنامه دهخدا از خارزنج به‌عنوان شهری آباد و خاستگاه اهل علم وادب یاد شده‌است .