طرح ترافیک زوج و فرد در تهران

تهران که به شهر پرترافیک و شلوغ معروف است در دهه اخیر به علت زیاد شدن آلودگی هوا ، ترافیک بیش از حد برخی از مناطق و مسیرهای پر تردد مسولین را بر آن داشت تا قانون طرح ترافیک زوج و فرد در تهران را در برخی از روزهای سال که آلودگی هوا خطر ناک است بخصوص از درب منزل بگذارند تا این مشکل را تا حدودی برطرف کنند .

جزئیات طرح ترافیک زوج و فرد تهران

طرح ترافیک زوج و فرد تهران در سال های گذشته رانندگان مجبور به ثبت نام در طرح ترافیک ساعتی بودند یا از فروشنده ها و دکه ها مجوز ورود به طرح را می خریدند.در دهه اخیر، ترافیک های سنگین به دغدغه اصلی و روزانه مردم شهرهای پرجمعیت به خصوص کلان شهرهایی مثل پایتخت تبدیل شده است و در پی این مسئله، آلودگی هوا و پیامدهای ناشی از آن مسئولین را درصدد اجرای طرح ها و راهکارهای متعددی کرده تا مسیرهای پرتردد و پرتراکم را از این مشکل برهانند. یکی از این راهکارها ایجاد قانون طرح ترافیک و زوج و فرد بود که طبق این قانون خودروهای شخصی در مناطق پرتردد، حق تردد در ساعات خاصی از روز را دارند و به غیر از خودروهای امدادی مثل اورژانس یا آتش نشانی، پلاک ویلچر «ژ» و حمل و نقل عمومی بقیه موظف به پیروی از این طرح هستند. اگر نگاهی به نقشه محدوده طرح بیاندازید، ۲ حلقه آبی و قرمز می بینید که یکی به محدوده طرح ترافیک و دیگری به محدوده طرح زوج و فرد اختصاص دارد و راننده ای که قصد تردد از این محدوده ها را داشته باشد موظف به رعایت این قانون است.

طرح ترافیک در ایام کرونا

در روزهای مقابله با ویروس کرونا این طرح به مدت چندین هفته به حالت تعلیق درآمده بود اما از اول شهریور ماه روال سابق اجرای این طرح از سر گرفته شد چون اجرای آن تاثیر مثبتی در پیشگیری از شیوع ویروس کرونا داشت. در این دوره خاص، طرح های ترافیکی موقتا از ساعت ۸:۳۰ صبح شروع و تا ۴:۳۰ ادامه دارند تا کارکنان دولت بدون پرداخت عوارض و همچنین رعایت فاصله فیزیکی با خودروهای دیگر وارد حلقه های ترافیکی شوند. البته یکی از تغییرات به وجود آمده در اجرای این طرح ها در ایام کرونا، اجازه یک بار خروج خودروها از بعد از ساعت ۲:۳۰ بعدازظهر است.

نحوه خرید طرح ترافیک

در سال های گذشته رانندگان مجبور به ثبت نام در طرح ترافیک ساعتی بودند یا از فروشنده ها و دکه ها مجوز ورود به طرح را می خریدند ولی حالا از طریق ثبت نام در سایت «تهران من» می توانند به راحتی و خیلی سریع طرح ترافیک روزانه بخرند یا بدون نیاز به اینترنت از طریق شماره گیری کد *۱۳۷*۳*۱ # به صورت مستقیم از سازمان کنترل ترافیک تهران این طرح را خریداری کنند ولی سفارش پیامکی تنها در ساعات خاصی از روز (۱۲ شب تا ۵ بعدازظهر) امکان پذیر است. پس بعد از ثبت نام در سایت تهران من و شارژ حساب خود می توانید برای تردد در محدوده های طرح ترافیکی، طرح روزانه بخرید. فقط به خاطر داشته باشید که مبلغ این طرح روزانه بسته به ساعت خرید می تواند متفاوت باشد مثلا در ساعات اوج ترافیک مبلغ آن بیش تر می شود.

اعمال قانون و جریمه

روزانه به ۱۰۳ هزار خودرو اجازه ورود به محدوده طرح ترافیک داده می شود و ورود بدون مجوز به طرح ترافیک و زوج و فرد، آن هم در صورت پر شدن رزروها غیرمجاز محسوب می شود و خلافی و جریمه برای این خودروها ثبت می شود. البته اگر سقف ترافیک آن روز پر نشده باشد، راننده می تواند تا ساعت ۲۴ همان شب اقدام به رزرو آن روز کند. در صورت پر شدن سقف ترافیک، هر خودرویی که بدون داشتن موجودی کافی وارد محدوده طرح ترافیک می شود تا یک ماه برای پرداخت هزینه طرح زمان دارد و بعد از یک ماه حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد به جریمه اضافه می شود.
جریمه‌های طرح ترافیک
از ابتدای اردیبهشت ماه ۹۹ طرح افزایش ۵ برابری جریمه ورود به طرح ترافیک اجرایی شد و از مبلغ ۲۰ هزار به ۱۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کرد. تمام خودروهایی که بدون مجوز ورود به محدوده طرح ترافیک، وارد این محدوده می‌شوند، پیامک اخطار دریافت می‌کنند و باید بلافاصله برای ثبت‌نام در سایت تهران من و اخذ مجوز ورود به این محدوده اقدام کنند.البته کارمندان دولت نیز پیش از ساعت ۸:۳۰ می‌توانند با وسیله نقلیه شخصی رایگان وارد طرح شوند و پس از ساعت ۱۴:۳۰ دقیقه یکبار به صورت رایگان خارج شوند.

خودرویی که وارد محدوده‌های ترافیکی می شود، پس از خروج از طرح ترافیک و بررسی ساعت تردد و محدوده‌های تردد آن، باید عوارض و جریمه را پرداخت کند. اینکه راننده چه ساعتی از محدوده خارج شود و اینکه در هنگام بودن در محدوده ترافیکی در کدام معابر و مسیرها تردد داشته، جریمه نهایی را مشخص خواهد کرد.یک بار تردد (ورود یا خروج از طرح ترافیک) ساکنین محدوده طرح ترافیک قبل از ساعت ۸:۳۰ صبح و بعد از ساعت ۱۷ در همان محدوده رایگان است. همچنین یکبار تردد (ورود یا خروج از طرح ترافیک) ساکنین محدوده آلودگی هوا (زوج یا فرد سابق) قبل از ساعت ۸:۳۰ صبح و بعد از ساعت ۱۴:۳۰ در همان محدوده رایگان خواهد بود.

شهرداری تهران هم تخفیف‌های ویژ‌ه‌ای برای استفاده‌کنندگان از طرح ترافیک ارائه می‌دهد که بهتر است در صورت آن که به صورت پیوسته وادار به ورود به منطقه طرح ترافیک هستید، حتما از آن استفاده کنید.همچنین آژانس ها و وانت بارها از ۵۰ درصد تخفیف برخوردارند و اگر سند سفر داشته باشید، ۷۰ درصد تخفیف خواهید گرفت.

روش های استعلام و پرداخت بدهی طرح های ترافیکی

نرم افزارها و وب سایت های مختلفی برای استعلام میزان بدهی طرح ترافیکی معرفی شده اند که در صورت آشنایی با فضای مجازی به راحتی می توان از آن ها استفاده کرد ولی این روش ها برای برخی از رانندگان سختی های خود را دارد و این عزیزان می توانند با مراجعه به دفاتر پیشخوان یا خدمات الکترونیک شهر به صورت حضوری عوارض خودروی خود را استعلام و پرداخت کنند. نرم افزارهای تهران من، تاپ، کیپاد، آیتول و ست یا شماره گیری کد *۱۳۷*۳*۳ #و یا سایت تهران من نیز از روش های غیرحضوری استعلام و پرداخت بدهی طرح ترافیک هستند.

سهمیه خودروهای تهران و شهرستان ها

به تمامی خودروهای پلاک تهران در هر فصل از سال ۲۰ روز سهمیه تعلق می گیرد که می توانند به صورت رایگان وارد طرح کنترل آلودگی هوا شوند و این سهمیه قابل انتقال از یک به فصل به فصل دیگر نیست و فقط در محدوده طرح آلودگی هوا قابل استفاده است. سهمیه خودروهای شهرهای دیگر ۱۵ روز تعیین شده و شرط استفاده از این طرح ثبت نام در سامانه تهران من است.

خیابان های مشمول این طرح

در ساعات طرح ترافیک، ورود به خیابان ها و مناطقی که در محدوده طرح ترافیک یا کنترل آلودگی هوا قرار دارند، تخلف محسوب می شود. خیابان فاطمی و مطهری از سمت شمال، خیابان شوش از سمت جنوب، خیابان کارگر به انقلاب از سمت غرب و خیابان شریعتی به میدان هفت تیر و انقلاب از سمت شرق، شمس آباد، مهران، مجیدیه، دبستان، قصر، کاج، صفا، شکوفه، باقرآباد، مینای جنوبی، دولاب، خاوران، شوش، بیستم ولیعصر، طیب، مینابی، جوادیه، گمرک، میدان حر، جمهوری، جمالزاده، جمشیدیه، میدان سلماس، یوسف آباد، امیر آباد شمالی، کردستان، حکیم، گمنام، شهرک والفجر، توانیر، رسالت، آپادانا، مصلی، سید خندان، خیابان ولیعصر تا تقاطع همت و تمام کوچه ها و خیابان های اطراف این مناطق در محدوده طرح ترافیک قرار دارند.

ساکنان محدوده طرح ترافیک

بدیهی است که اجرای طرح ترافیک برای ساکنان محدوده طرح ترافیک و طرح زوج و فرد چالش هایی به همراه دارد و به همین جهت تسهیلاتی برای ساکنان این محدوده در نظر گرفته شده و بر اساس آن این افراد می توانند از تخفیف ۵۰ درصدی در هزینه رزرو طرح محدوده کنترل آلودگی یا همان زوج و فرد سابق بهره مند شوند. ساکنان این محدوده بعد از ثبت نام در سامانه تهران من و پرداخت عوارض خودرو از مجوز یک بار خروج رایگان تا قبل از ساعت ۹ و یک بار ورود رایگان بعد از ساعت ۴ بعد از ظهر به محل سکونت خود بهره مند می شوند و این تخفیف ها تنها برای یک خودرو از هر واحد مسکونی اعمال خواهد شد.

تخفیف بالای ۷۰ درصد برای برخی از خودروها

کسانی که مالک خودروهای هیبریدی باشند می توانند با ارائه مدارک لازم به دفاتر الکترونیک شهر از تخفیف ۹۰ درصدی برای طرح ترافیک تهران بهره مند شوند. رانندگان خودروهای آژانس نیز بعد از ثبت نام در سامانه تهران من و انتخاب خودروهای تحت پوشش شرکت های مجاز شهرداری و تهیه سفربرگ از تخفیف ۷۰ درصدی بهره مند شوند. به این ترتیب تخفیف ۵۰ درصدی نیز برای ساکنان محدوده طرح ترافیک و همچنین تخفیف ۳۰ درصدی برای خودروهایی با معاینه فنی برتر که آلایندگی کمتری نسبت به خودروهای عمربالا دارند، در نظر گرفته شده است.

محدوده طرح ترافیک

محدوده طرح ترافیک از شمال به خیابان مطهری، از جنوب به خیابان شوش، از غرب به خیابان کارگر و از سمت شرق به خیابان‌های شریعتی و ۱۷ شهریور است و از سوی دیگر طرح جدید کنترل آلودگی هوا از لحاظ محدوده جغرافیایی تغییری پیدا نکرده و همان محدوده طرح زوج و فرد قدیم است. مرزهای طرح آلودگی هوای تهران از شمال به بزرگراه همت (از تقاطع امام علی (ع) تا تقاطع شهید چمران) ، از سمت جنوب به بزرگراه بعثت ( از تقاطع امام علی (ع) تا تقاطع شهید نواب)، از سمت شرق به بزرگراه امام علی(ع) از تقاطع شهید همت تا تقاطع بعثت) و از سمت غرب به بزرگراه شهید چمران ( از تقاطع شهید همت تا تقاطع بعثت) محدود خواهد شد.

برای مثال باید در نظر بگیرید که هنگام حضور در بزرگراه همت شرق نباید به سمت چهران حرکت کنید زیرا در این صورت وارد طرح خواهید شد. این موضوع در مورد ورود از سمت بزرگراه شهید کاظمی به بزرگراه شهید نواب صفوی و شهید چمران نیز صدق می‌کند. از سمت خیابان آزادی هم تا قبل از خیابان شادمان می‌توانید بدون پرداخت عوارض حرکت کنید اما بعد از آن دوربین‌ها ورود شما به طرح آلودگی هوا را ثبت خواهند کرد. این موضوع در مورد حرکت از بزرگراه رسالت به سمت مرکز شهر و اتوبان امام علی به سمت خیابان مازندران نیاز صدق می‌کند.

طرح ترافیک در چه کشورهای دیگری اجرا می‌شود؟

همزمان با ورود به عصر مدرن خودروها به طور چشم‌گیری در شهرهای بزرگ زیاد شدند. به همین خاطر کشورها با وضع قوانین مختلفی سعی در کنترل ترافیک این شهرها و استفاده از درآمد آن برای بهبود وضعیت راه‌سازی و حمل‌ونقل عمومی کردند.

برای مثال در بریتانیا از دهه ۱۹۶۰ گرفتن عوارض ترافیکی برای رانندگانی که از جاده‌های شهری عبور می‌کنند آغاز شد. از سال ۲۰۰۳ به بعد در شهر لندن طرح ترافیک جدی‌تری را شروع کرد که با سیاست‌های سخت‌گیرانه سعی در کنترل ترافیک بالای این شهر داشت.

چنین طرح‌هایی در کشورهای دیگری مثل نروژ، فرانسه و آمریکا هم به شکل‌های متفاوتی اجرا می‌شود اما هدف اصلی همه این طرح‌ها، کنترل ترافیک و بهبود وضعیت جاده‌های شهری است.

مثلا طرح ترافیک شهر استکهلم در سوئد در روزهای هفته بین ساعات ۶:۳۰ تا۱۸:۳۰ اجرا می‌شود و نرخ عوارض دریافتی از کاربران بر اساس ساعات روز متفاوت است.

در لندن اما طرح ترافیک براساس تراکم منطقه صورت می‌گیرد. یک محدوده ۲۱ کیلومتر مربعی از این شهر در طرح ترافیک حضور دارد و افرادی که به این مناطق مراجعه می‌کنند حتما باید عوارض مربوط به آن را بر اساس ساعت مراجعه خود بپردازند.

طی این سال‌ها درآمد حاصل از طرح ترافیک باعث شده تا سیستم حمل‌ونقل عمومی شهرهای بزرگ جهان به شکل چشم‌گیری پیشرفت کند. به صورتی که بسیاری از مردم شهرهایی مثل نیویورک، لندن و استکلهم به خاطر وجود اتوبوس، قطارهای شهری و تاکسی‌های متعدد به راحتی می‌توانند به تمام مناطق شهر دسترسی داشته باشند و خودشان دیگر نیازی به استفاده از خودرو شخصی حس نمی‌کنند.

درآمد کلان‌شهری مثل تهران هم از طرح ترافیک بسیار زیاد است. براساس گزارشی که روزنامه دنیای اقتصاد در فروردین امسال منتشر کرده، شهرداری روزانه ۱.۵ میلیارد تومان از طرح ترافیک درآمد دارد. این درآمد سالانه به ۳۰۰ الی ۳۵۰ میلیارد تومان خواهد رسید.

از این درآمد معمولا برای ساخت پل‌ها، جاده‌ها، خرید اتوبوس‌های بیشتر و تجهیز مترو استفاده می‌شود. باتوجه به این که در حال حاضر تعداد زیادی از شهروندان تهرانی از مترو و بی آر تی برای جابجایی در شهر استفاده می‌کنند، استفاده از این درآمدها برای تجهیز حمل‌ونقل عمومی شهر بزرگی مثل تهران اهمیت زیادی دارد.